Powołanie prokuratora generalnego, prezesa Narodowego Banku Polskiego, członków KRRiT - to decyzje, które w pierwszym roku urzędowania podejmie prezydent Andrzej Duda. Jednym z pierwszych zadań będzie powołanie Rady Dialogu Społecznego.
Rada Dialogu Społecznego zastąpi Komisję Trójstronną. Kilkudziesięciu członków Rady (reprezentantów rządu, pracowników i pracodawców) powoła prezydent, który będzie miał też w RDS - z głosem doradczym - swojego przedstawiciela. Rada najpóźniej musi zebrać się we wrześniu - ten termin wynika z prac nad ustawą budżetową.
Szereg decyzji prezydenta Dudy będzie dotyczyło bezpieczeństwa kraju i wojska. W pierwszych dniach urzędowania prezydent powoła szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego oraz nową Radę Bezpieczeństwa Narodowego, która jest organem doradczym prezydenta w zakresie bezpieczeństwa państwa. Według nieoficjalnych informacji uzyskanych od polityków PiS, szefem BBN zostanie Paweł Soloch, obecnie kierujący Instytutem Sobieskiego.
W maju 2016 r. kończy się trzyletnia kadencja szefa Sztabu Generalnego WP gen. Mieczysława Gocuła (objął stanowisko 7 maja 2013 r.). Prezydent szefa SGWP powołuje na wniosek ministra obrony narodowej.
Tradycyjnie - 15 sierpnia w Święto Wojska Polskiego - prezydent na wniosek ministra obrony narodowej wręcza awanse generalskie. W tym roku nadał je prezydent Bronisław Komorowski; wręczył - tym razem 1 sierpnia - po uzgodnieniu tego z prezydentem elektem. Nie oznacza to jednak, że jako prezydent Duda w pierwszym roku urzędowania nie może nominować kolejnych generałów (robi to na wniosek ministra obrony narodowej).
W gestii prezydenta są także decyzje ws. przedłużenia misji wojskowych: w Afganistanie (kończy się 31 grudnia 2015), Kosowie (koniec - 31 grudnia 2015) a także w Bośni i Hercegowinie (koniec 12 listopada 2015 r.). Prezydent postanawia o użyciu jednostek wojskowych poza granicami państwa na wniosek rządu.
Prezydent Duda będzie decydował także o obsadzie stanowisk związanych z wymiarem sprawiedliwości.
Po objęciu urzędu będzie musiał wskazać swojego przedstawiciela w Krajowej Radzie Sądownictwa; obecnie przedstawicielem prezydenta jest Łukasz Bojarski. Zgodnie z ustawą o KRS mandat osoby powołanej przez prezydenta wygasa najpóźniej w ciągu trzech miesięcy po zakończeniu kadencji prezydenta, czyli 6 listopada. W przypadku przedstawiciela prezydenta w Krajowej Radzie Prokuratury (jest nim przewodniczący Rady Edward Zalewski) ustawa o prokuraturze przewiduje, że pełni on swoją funkcję bez oznaczania okresu kadencji i może być odwołany w każdym czasie.
Pod koniec marca 2016 r. upływa sześcioletnia kadencja Prokuratora Generalnego Andrzeja Seremeta. Zgodnie z ustawą o prokuraturze prezydent powołuje prokuratora generalnego nie później niż w ciągu trzech miesięcy przed upływem kadencji obecnego prokuratora - a więc przed końcem 2015 r. Prezydent powoła prokuratora spośród dwóch kandydatów przedstawionych mu przez KRS i KRP. Konkursy już trwają, nazwiska kandydatów wskazanych przez KRS i KRP powinny być znane w październiku.
Z kolei w maju 2016 r. upłynie sześcioletnia kadencja prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego Romana Hausera. Prezydent powołuje prezesa NSA spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA.
Po wejściu w życie ustawy o SN, która wprowadza pięcioletnią kadencyjność prezesów izb SN (obecnie prezesów izb ogranicza jedynie wiek sędziów SN, którzy w stan spoczynku odchodzą po ukończeniu 70 lat) dotychczasowi prezesi izb SN będą urzędowali jeszcze przez 12 miesięcy od wejścia nowelizacji w życie. Oznacza to, że prezydent Duda w okresie około roku od objęcia urzędu powoła także prezesów izb SN.
Prezydent wskaże także prezesa Narodowego Banku Polskiego - 11 czerwca 2016 upływa sześcioletnia kadencja obecnego szefa NBP Marka Belki. Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek prezydenta. Duda w lutym 2016 r. będzie musiał także powołać dwóch członków Rady Polityki Pieniężnej - wówczas upływa sześcioletnia kadencja dwóch z trzech prezydenckich członków RPP: Adama Glapińskiego (powołany 16 lutego 2010 r.) i Andrzeja Kaźmierczaka (powołany 16 lutego 2010 r.). Jerzego Osiatyńskiego prezydent Bronisław Komorowski do RPP powołał 20 grudnia 2013 r. (zastąpił Zytę Gilowską, która zrezygnowała z członkostwa). Pozostałych z 9 członków RPP wskazują Sejm i Senat.
Na początku sierpnia 2016 r. upłynie kadencja Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji - prezydent Duda powoła dwóch z pięciu członków KRRiT, którzy zastąpią przewodniczącego KRRiT Jana Dworaka i Krzysztofa Lufta (powołani przez prezydenta Komorowskiego). Kadencja członków Rady trwa sześć lat, licząc od dnia powołania ostatniego członka. Członkowie Krajowej Rady pełnią funkcje do czasu powołania następców.
Prezydent Duda będzie także decydował o obsadzie placówek dyplomatycznych; zgodnie z konstytucją prezydent mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych.
Po objęciu urzędu prezydent Andrzej Duda będzie mógł zdecydować o pozostawieniu lub wycofaniu niektórych projektów, które prezydent Bronisław Komorowski skierował do Sejmu. Zdecyduje też o losie wniosków skierowanych przez swego poprzednika do TK .
W Sejmie są m.in. prezydencki projekt noweli konstytucji dot. JOW-ów, nowelizacja ustawy o zgromadzeniach, projekt o referendach lokalnych. W TK czeka kilka wniosków prezydenta, w tym ws. zmian w OFE, ustawy o ustroju sądów powszechnych i postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi.
Zgodnie z regulaminem Sejmu wnioskodawca może wycofać wniesiony projekt do czasu zakończenia drugiego czytania. Natomiast ustawa o TK przewiduje, że wnioskodawca może do rozpoczęcia rozprawy wycofać wniosek, pytanie prawne albo skargę. Konstytucjonalista prof. Marek Chmaj powiedział PAP, że Duda, po objęciu urzędu prezydenta, będzie mógł decydować ws. wniosków do TK i projektów ustaw złożonych przez swego poprzednika.
Na pierwsze czytanie w Sejmie czeka prezydencki projekt nowelizacji konstytucji, który - w ocenie prezydenta Komorowskiego - likwiduje barierę dla wprowadzenia jednomandatowych okręgów wyborczych. Zapis konstytucji określa, że wybory do Sejmu są "powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym". Zgodnie z proponowaną przez prezydenta zmianą z art. 96 ust. 2 wykreślone zostaje słowo: "proporcjonalne". Projekt zmian w konstytucji prezydent skierował do Sejmu w związku z zarządzonym na 6 września referendum, w którym Polacy mają m.in. odpowiedzieć na pytanie, czy są za jednomandatowymi okręgami wyborczymi w wyborach do Sejmu.
W Sejmie jest też prezydencki projekt o zwiększeniu innowacyjności polskiej gospodarki. Projekt, którego pierwsze czytanie odbyło się w kwietniu zakłada m.in. zniesienie opodatkowania wkładu w postaci własności intelektualnej i przemysłowej, co ma zwiększyć zakres komercjalizacji badań naukowych i współpracy nauki z biznesem.
Kolejnym z prezydenckich projektów przed drugim czytaniem dotyczy współdziałania w samorządzie terytorialnym (projekt wpłynął w 2013 r.). Dotyczy on m.in. referendów lokalnych, zakłada, że referenda lokalne (te niedotyczące odwołania władz samorządowych) byłyby ważne bez względu na liczbę uczestniczących w nich osób. Obecnie referendum lokalne jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30 proc. uprawnionych do głosowania. Ws. projektu pod koniec 2013 r. odbyło się wysłuchanie publiczne, a w lipcu tego roku komisja przygotowała sprawozdanie z prac.
W Sejmie jest także prezydencki projekt noweli Prawo o zgromadzeniach, który przewiduje zakaz zakrywania twarzy podczas demonstracji. Pierwsze czytanie odbyło się na początku 2014 r. i projekt skierowano do prac w komisjach.
Prezydent Duda będzie mógł także wycofać wnioski skierowane przez swojego poprzednika do TK. Na rozpoznanie czeka wniosek dot. noweli ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Rozprawa w tej sprawie została wyznaczona na 1 października. Prezydent Komorowski ustawy nie podpisał; jego zdaniem posłowie na tyle ją zmienili, że stała się niekonstytucyjna. Za sprzeczne z konstytucją prezydent uznał rozwiązania, dzięki którym administracja i urzędnicy mogliby uzyskać wgląd w dokumenty o przebiegu procesu sądowego, "a więc także - jak tłumaczył - w informacje dotyczące kwestii niesłychanie osobistych".
Na rozpoznanie przez TK czeka także prezydencki wniosek ws. zmian w OFE. Prezydent Komorowski ustawę o zmianach w OFE podpisał 27 grudnia 2013 r., ale skierował do Trybunału wniosek o zbadanie, czy jest ona zgodna z ustawą zasadniczą. Prezydent zakwestionował m.in. zakaz inwestowania w obligacje, nakaz inwestowania w akcje i zakaz reklamy OFE. Znowelizowana ustawa dała przyszłym emerytom prawo do decydowania, czy nadal chcą przekazywać część składki do OFE, czy też jej całość do ZUS.
W TK jest także wniosek prezydenta o zbadanie ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (ustawę prezydent podpisał). Na mocy ustawy sąd cywilny może umieścić osobę uznaną za stwarzającą zagrożenie - już po odbyciu przez nią kary więzienia - na leczeniu w ośrodku zamkniętym utworzonym w Gostyninie lub może nakazać zastosowanie wobec takiej osoby nadzoru prewencyjnego.
Prezydent Komorowski uważa, że ustawa może naruszać m.in. konstytucyjne wymogi wolności osobistej oraz prawidłowej legislacji. "Należy zadać pytanie, czy - dla ochrony bezpieczeństwa społeczeństwa przed groźnymi przestępcami, z których niektórzy pomimo długoletniej więziennej izolacji deklarują powrót do przestępczości - dopuszczalne jest ograniczenie wolności osobistej takich sprawców" - napisano we wniosku zamieszczonym na stronie internetowej prezydenta.
Tę ustawę do TK zaskarżyła także Rzecznik Praw Obywatelskich Irena Lipowicz. Pytanie prawne w związku z ustawą skierowały do TK także dwa sądy. TK połączył te wystąpienia do wspólnego zbadania. Nie ma jeszcze terminu rozprawy.
Na rozpoczynającym się we wtorek posiedzeniu Senat ma pracować nad niektórymi prezydenckimi ustawami: nowelą Kodeksu pracy, która wydłuża i uelastycznia sposoby korzystania z urlopu rodzicielskiego. Senat zajmie się też nowelą Ordynacji podatkowej przygotowanej przez prezydenta Komorowskiego, która przewiduje, że wątpliwości będą rozstrzygane na korzyść podatnika.
Te ustawy prawdopodobnie trafią już do podpisu prezydenta Andrzeja Dudy. Sejm w ostatnich dniach uchwalił także przygotowaną przez prezydenta ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych; zakłada ona, że bez zgody ministra rolnictwa będzie można przeznaczyć 0,5-hektarową działkę gruntów I-III klasy na terenie zabudowanym na cele nierolne.