Podatek przychodowy zamiast CIT? Biedronka i Lidl płaciłyby dużo więcej, ale nie ich klienci

Podatek obrotowy płacony był w Polsce jeszcze do 1993 roku. Polega na tym, że do państwa firma odprowadza określony procent swoich przychodów. Ten podatek zastąpiony został przez VAT. W dużym uproszczeniu VAT to też właściwie taki podatek obrotowy, tyle że płaci go w cenie finalny odbiorca.

W środę powrót do idei ściągania daniny przez państwo w podatku przychodowym zaproponował Adam Abramowicz, poseł PiS, wspierany przez Związek Przedsiębiorców i Pracodawców.

- Żadnych kosztów uzyskania przychodu, żadnej kontroli pięć lat wstecz - wyliczał zalety nowego podatku w środę na konferencji Mariusz Pawlak z ZPP.

Podatki zawsze płacą drobni podatnicy, bo wielkość daniny firmy dorzucają do cen produktów i usług. W sumie nie ma więc znaczenia, w jaki sposób będzie pobierany, tylko pytanie, czy jest sprawiedliwy i tani, efektywny w poborze i wreszcie, czy jest wysoki czy niski.

W 2016 roku, według wstępnych informacji Ministerstwa Finansów podatek CIT dał budżetowi wpływy zgodne z założeniami, czyli około 26 mld zł. Z tej kwoty 20 mld zł wpłaciły przedsiębiorstwa niefinansowe, 4,5 mld zł banki, a 1 mld zł ubezpieczyciele - takie wartości podał GUS.

Gdyby firmom niefinansowym (produkcyjnym, usługowym, handlowym) zamiast CIT zaproponować podatek procentowy od przychodów, to stawka 0,8 proc. dałaby budżetowi takie same przychody. Odpadałaby jednak cała procedura kontrolna, konieczność udowadniania, że dany koszt był naprawdę kosztem i że naprawdę powinien obniżyć podatek.

W przypadku zaproponowanego przez posła Abramowicza i ZPP pomysłu niepokoić może stawka 1,49 proc. dla osób prawnych (a średnio 3,9 proc. dla fizycznych w zależności od rodzaju działalności), podczas gdy, jak wspomnieliśmy, firmy niefinansowe płaciły w ub.r. 0,8 proc. przychodów ze sprzedaży. Pomysłodawcy zapewniają jednak, że nie zwiększy to dochodów budżetowych, a chodzi tylko o uproszczenie poboru.

Nowy system podatkowy oszczędziłby zarówno firmom, jak i państwu sporo kosztów. Państwo mogłoby być pewne, że firmy nie kombinują. Szczególnie te międzynarodowe, które specjalnie mogą kupować towary, czy usługi w innym kraju drożej, żeby w Polsce podatku nie wykazać, ale płacić go w tym kraju, w którym korporacji najbardziej się opłaca. Podatek obrotowy też jest co prawda do obejścia, ale byłoby to dla wielu firm trudniejsze niż obecnie.

Jest tylko kilka problemów. Po pierwsze - reguły unijne nie pozwalają obciążać tego samego źródła więcej niż jednym podatkiem. Jeśli jest już VAT, to wykluczony byłby podatek przychodowy.

Na to radę znalazło prawie rok temu Centrum im. Adama Smitha. Zaproponowało aby nadal nazywać to CIT-em, ale obniżyć stawkę z 19 do 1-1,5 proc., jednocześnie zmieniając podstawę opodatkowania z dochodu na przychód, czyli... uniemożliwiając odliczenie kosztów. W ten sposób w praktyce byłby to podatek przychodowy, nazywany dla niepoznaki dochodowym.

Jest jednak kolejny problem - nie wszyscy byliby z podatku równie zadowoleni. Jak wyliczyliśmy firmy handlowe płacą obecnie CIT w kwotach niższych od 1 proc. przychodu. Dla przykładu Jeronimo Martins Polska w 2015 roku wpłaciło do budżetu 290 mln zł podatku dochodowego, co stanowiło 0,7 proc. obrotu. Podobnie Lidl - 89 mln zł podatku to też 0,7 proc. obrotu.

Notowany na giełdzie Eurocash, który prowadzi hurtownie, ale i własną sieć detaliczną abc, zapłacił CIT w równowartości 0,22 proc. obrotu. Niedawny debiutant na giełdzie Dino Polska - 1,05 proc. Mniej niż zaproponowana stawka 1,49 proc. płacił też PKN Orlen (1,31 proc.), co też wynika z zaangażowania w segment detaliczny.

Bardzo zadowoleni z wdrożenia nowego projektu byliby na przykład producenci gier komputerowych. CD Projekt miałby w ubiegłym roku o 53 mln zł więcej zysku, gdyby podatek liczono mu od obrotu. To był jednak rok, gdy zbierał efekty prac nad grami, gorzej byłoby w latach, gdy trzeba ponosić koszty.

Jeśli chodzi o sieci handlowe przy podatku 1,49 proc. te około 0,8 pkt proc. różnicy doliczone zostanie zapewne do marży sklepu. Czy to znaczy, że klient zapłaci więcej? Wcale nie. Przecież producent wyrobu dotąd też płacił podatki i jemu najprawdopodobniej danina spadnie, więc będzie mógł produkt zaoferować sklepowi po niższej cenie.

W rezultacie klient kupowałby prawdopodobnie towar z tą samą ceną, tylko że zmieniłby się sposób przelewania strumienia pieniędzy do budżetu państwa. A pobór podatku byłby o wiele prostszy. Kłopot tylko w tym, żeby państwo - wprowadzając nowy system - nie dążyło tak naprawdę do podwyżki podatków.