Od 2000 roku aż 66 mld zł z zysków banków trafiło do kieszeni inwestorów. Tymczasem zamiast dzielić zyski, lepiej byłoby wzmacniać banki, które pod względem kapitałów plasują się nie tylko za bogatymi Niemcami, ale też Cyprem, Grecją czy Bułgarią. Andrzej Duda i PiS, głośno podnoszący w czasie kampanii prezydenckiej tę sprawę, mieli jednak rację?
W 2015 roku działające w Polsce banki komercyjne zarobiły 12,05 mld zł. Rok wcześniej było to 14,93 mld zł. Mimo słabszych wyników zagraniczni inwestorzy nie mają powodów do narzekań. Do ich kieszeni trafiło prawie o jedną piątą więcej pieniędzy.
W tym roku z banków działających w Polsce prawie 2,95 mld zł wypłynęło za granicę - wynika z ostatniego raportu Komisji Nadzoru Finansowego. To o prawie 500 mln zł więcej niż w 2015 roku. Najwięcej, bo ponad 1,1 mld zł, poszło na konta we Włoszech. Setki milionów złotych trafiły też w ręce inwestorów z Hiszpanii, Holandii i USA.
Zapewne to niecała kwota, bo dane KNF nie zawierają pełnych informacji o kierunkach rozdysponowania zysków. Aż 1,6 mld zł otrzymali posiadacze mniej niż 5 proc. akcji każdego z banków, a informacje na ich temat nie są publicznie dostępne. Często mogą to być bardzo egzotyczne kierunki. W ubiegłym roku 16 mln zł trafiło na przykład do Japonii.
Do których krajów trafiły zyski banków za 2015 rok? src="http://www.money.pl/u/money_chart/graphchart_ns.php?ds=1466923064&de=1474902060&sdx=0&i=&ty=1&ug=1&s%5B0%5D=KOM&colors%5B0%5D=%230082ff&fg=1&fr=1&w=600&h=300&cm=0&lp=1&rl=1"/>
źródło: KNF
Zyski trafiają za granicę w legalny sposób - poprzez dywidendę. Właściciele akcji banków co roku decydują o sposobie rozdysponowania zysków - czy mają pozostać i wzmacniać bazę kapitałową, czy trafić do właścicieli. Okazuje się, że tę drugą opcję częściej wybierają inwestorzy zagraniczni niż krajowi.
Jak to wygląda w kwotach? Włosi w dywidendzie wzięli 99 proc. zysku przypadającego na posiadane przez nich udziały. Mowa głównie o najpopularniejszym włoskim banku UniCredit, który ma 40 proc. akcji Pekao. Prawie 100 proc. zysku wypłacili Amerykanie - przede wszystkim Citi Bank, posiadający 75 proc. udziałów w Banku Handlowym.
W tym samym czasie polscy inwestorzy z przypadających na nich 2 mld zł z dywidendy otrzymali 450 mln zł, czyli nieco ponad 21 proc. Mowa tu głównie o otwartych funduszach emerytalnych i Skarbie Państwa. Publiczne finanse zasiliło 297 mln zł. Większość przypada na udziały w PKO BP.
| Sposób podziału zysku według kraju pochodzenia inwestora | ||
|---|---|---|
| kraj pochodzenia inwestora | zysk przypadający na udziały inwestora (w mln zł) | procent zysku wypłacony w formie dywidendy |
| Hiszpania | 1 573,8 | 53,53% |
| Włochy | 1 155,6 | 98,99% |
| Niemcy | 1 103,8 | 7,14% |
| Holandia | 860,3 | 40,70% |
| USA | 470,6 | 97,45% |
| Francja | 296,2 | 30,94% |
| Pozostałe | 115,6 | 6,58% |
| Polska | 2 087,0 | 21,67% |
| **Rozproszony | 4 313,1 | 37,69% |
| źródło: KNF ** - kapitał rozproszony - poniżej 5 proc. udziału w banku, brak informacji o szczegółowym podziale zysku |
Pieniądze uciekają z kraju, a polskie banki w UE wypadają przeciętnie
Mamy do czynienia z chciwymi zagranicznymi bankierami czy to po prostu zwykła praktyka? - Jest to działanie oczywiste z punktu widzenia biznesu - komentuje Krzysztof Oppenheim z Oppenheim Enterprise. - Zagraniczny właściciel chce wyciągnąć maksymalnie dużo, nie licząc się z negatywnymi konsekwencjami dla banków i ich klientów. Banki powinny być wzmacniane kapitałowo, a zamiast tego pieniądze z nich uciekają. Są drenowane.
Ekspert bankowy, związany z tym sektorem od ponad 20 lat, podkreśla przy tym, że w razie problemów finansowych polskich oddziałów, z pewnością nie będą one mogły liczyć na pomoc swoich zagranicznych spółek-matek, a odpowiedzialność spadnie na Skarb Państwa.
Analitycy domów maklerskich, którzy na co dzień zajmują się sektorem bankowym, podkreślają, że prawem każdego inwestora jest decydowanie o podziale wypracowanych zysków. Nie chcą się jednak wypowiadać w kontekście tego, na ile problemem jest fakt, że są to głównie inwestorzy zagraniczni. "To oznacza już wchodzenie w politykę" - usłyszeliśmy od jednego z ekspertów.
Komisja Nadzoru Finansowego, która opublikowała zbiorcze dane na temat wypłacanych dywidend, nie widzi problemu. Podkreśla, że większa część zysków pozostała w bankach i zasiliła ich kapitały. Mowa o 6 mld zł.
"Poziom adekwatności kapitałowej banków komercyjnych jest nadal zadowalający. Banki komercyjne na koniec czerwca 2016 roku posiadały współczynnik kapitału podstawowego Tier 1 na poziomie 15,73 proc., a poziom łącznego współczynnika kapitałowego wyniósł 17,38 proc." - czytamy w raporcie KNF. Pod względem wypłacalności nasze banki plasują się jednak dopiero w drugiej części stawki krajów UE.
źródło: KNF
KNF jako rynkowy nadzorca poczynił pewne działania w celu ograniczenia wypłat dywidend banków. Podobnie jak w latach poprzednich Komisja przygotowała specjalne zalecenia dotyczące polityki dywidendowej. Dopiero po spełnieniu ustalonych wymogów kapitałowych banki mogły dzielić się z inwestorami zyskiem. Maksymalny podział wyznaczała wartość ściśle określonych współczynników finansowych. Mimo to na wypłatę dywidendy zdecydowało się 11 banków komercyjnych.
Argument za repolonizacją
- Dzisiaj dwie trzecie banków znajdują się w rękach obcego kapitału i repolonizacja jest potrzebna. Powinna nastąpić przez stopniowy wykup banków przez polskie instytucje finansowe - mówił w czasie kampanii prezydenckiej Andrzej Duda. W tym samym tonie wypowiadają się cały czas czołowi politycy PiS.
Państwo na tym nie poprzestaje. Wystarczy wspomnieć o przejęciu podstawowej działalności Banku BPH, będącego do niedawna pod kontrolą Amerykanów z GE, przez Alior Bank. Udziały tego ostatniego niedawno trafiły z kolei do PZU.
Sam zagraniczny kapitał powoli wycofuje się z naszego kraju. W tym roku 10 proc. akcji Pekao sprzedał włoski UniCredit, który rozważa pozbycie się kolejnych 40 proc. udziałów. Konkurencja ostrzy sobie zęby także na przejęcie austriackiego Raiffeisen Polbanku.
| W czyich rękach są największe banki działające w Polsce? | |
|---|---|
| Bank | Inwestor strategiczny |
| Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski | Skarb Państwa, Polska |
| *Bank Pekao * | UniCredit, Włochy |
| Bank Zachodni WBK | Banco Santander, Hiszpania |
| *mBank * | Commerzbank, Niemcy |
| *ING Bank Śląski * | ING Bank, Holandia |
| *Bank Gospodarstwa Krajowego * | Skarb Państwa, Polska |
| *Getin Noble Bank * | Leszek Czarnecki, Polska |
| *Bank Millennium * | Banco Comercial Portugues, Portugalia |
| *Raiffeisen Bank Polska * | Raiffeisen Bank International, Austria |
| *Bank Handlowy w Warszawie * | Citigroup, USA |
| *Bank Gospodarki Żywnościowej * | BNP Paribas, Francja |
| *Deutsche Bank Polska * | Deutsche Bank, Niemcy |
| *Bank BPH * | Alior Bank (PZU, Polska) |
| *Alior Bank * | PZU, Polska |
| *BNP Paribas Bank Polska * | BNP Paribas, Francja |
| *Bank Ochrony Środowiska * | Skarb Państwa, Polska |
| *Credit Agricole Bank Polska * | Credit Agricole, Francja |
| *Bank Polskiej Spółdzielczości * | Banki spółdzielcze, Polska |
| *Santander Consumer Bank * | Banco Santander, Hiszpania |
| *Idea Bank * | Leszek Czarnecki, Polska |
| *SGB-Bank * | Banki spółdzielcze, Polska |
| Euro Bank | Societe Generale, Francja |
| *Societe Generale Oddział w Polsce * | Societe Generale, Francja |
| źródło: KNF |
Niektórzy obserwatorzy idą nawet krok dalej. - Repolonizacja to za mało. Są przykłady banków z polskim kapitałem, które w swojej polityce niewiele różnią się od zagranicznych konkurentów - podkreśla Oppenheim. - Trzeba dokonać renacjonalizacji. Może wydawać się to w obecnej sytuacji niemożliwe, ale przy dogłębnym audycie banków, które są zdecydowanie przewartościowane, głównie ze względu na podawane przez nie wyniki finansowe bardzo odbiegające od realnej sytuacji, mogłoby się okazać, że państwo może wziąć sprawy w swoje ręce.
"Państwowe" banki można teraz liczyć na palcach jednej ręki. Są to PKO BP, Bank Ochrony Środowiska i Bank Gospodarstwa Krajowego zajmujący się obsługą sektora finansów publicznych.
