Rozwiązania ustawowe dotyczące wymiaru sprawiedliwości muszą minimalizować ryzyko nadużyć politycznych zagrażających prawom obywatelskim - wskazała Krajowa Rada Sądownictwa w stanowisku przekazanym TK. Ma on zbadać zaskarżoną przez prezydenta nowelę ustawy o sądach.
KRS sformułował swoją opinię - na prośbę Trybunału Konstytucyjnego - w związku z wnioskiem prezydenta Bronisława Komorowskiego dotyczącym nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych z 20 lutego tego roku. Prezydent nie podpisał tej nowelizacji i zaskarżył ją do TK w połowie marca. Na razie nie ma terminu rozprawy przed Trybunałem.
W ocenie prezydenta, niekonstytucyjne są te rozwiązania z nowelizacji, które oznaczają, że administracja i urzędnicy uzyskują wgląd w dokumenty przebiegu procesu sądowego, a więc także w informacje dotyczące kwestii niesłychanie osobistych. Chodzi o regulacje z nowelizacji dotyczące wglądu ministra do akt oraz przetwarzania danych uczestników procesu m.in. za pomocą systemu teleinformatycznego.
- Przyznanie ministrowi sprawiedliwości prawa żądania przesłania akt sądowych, zwłaszcza w powiązaniu z prawem do inicjowania postępowania dyscyplinarnego wobec sędziów, oznacza jakościową zmianę dotychczasowego modelu nadzoru związaną z przekształceniem nadzoru nad działalnością administracyjną sądów w permanentną kontrolę bieżącej pracy sędziów - oceniła Rada w swym stanowisku.
KRS podkreśliła, że nowelizacja "istotnie modyfikuje dotychczasowe pojęcie nadzoru ministerialnego w sposób, który może ułatwić zacieranie granicy między władzą sądowniczą a władzą wykonawczą". - Rozwiązania dotyczące nadzoru i informatyzacji kreują w istocie swego rodzaju korpus sędziów stale monitorowanych przez ministra w ich pracy, przy czym już samo wykonywanie urzędu sędziego stanowi powód weryfikacji, czy zachodzą przesłanki wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w stosunku do tego sędziego - dodała.
Ponadto - zdaniem KRS - dla zapewnienia skutecznego nadzoru ministra nie jest konieczne udostępnianie całości akt wraz z zawartymi w nich danymi wrażliwymi. - Jednostka powierza swoje sprawy, niekiedy bardzo osobiste, sądowi, mając przekonanie, że - także w warunkach jawności postępowania - nie będą one co do zasady dostępne innym organom - napisała Rada.
Dlatego KRS w swym stanowisku podzieliła wątpliwości i zarzuty wobec nowelizacji wyrażone we wniosku prezydenta.
Spór w środowisku prawniczym o zakres nadzoru administracyjnego ministra nad sądami - w którym mieści się też kwestia upoważnienia do żądania przez ministra od prezesów sądów apelacyjnych akt spraw sądowych - toczy się od kilku lat. Upoważnienie to wcześniej było określone w jednym z przepisów rozporządzenia ministra sprawiedliwości z końca 2012 r. o nadzorze nad działalnością administracyjną sądów. W maju zeszłego roku TK uznał ten przepis za niezgodny z konstytucją i podkreślił, że kwestia ta nie może być regulowana w rozporządzeniu.
W uchwalonej 20 lutego nowelizacji znalazł się więc przepis, zgodnie z którym minister może - gdy jest to konieczne do weryfikacji czynności podejmowanych w ramach wewnętrznego nadzoru administracyjnego - żądać przesłania akt spraw sądowych. Ponadto może żądać akt spraw prowadzonych przez sędziego przed żądaniem podjęcia czynności dyscyplinarnych wobec tego sędziego, gdy "jest to celowe dla wszechstronnego zbadania sprawy". W związku z tymi uprawnieniami minister może zbierać i wykorzystywać niezbędne informacje zawierające dane osobowe oraz przetwarzać je także bez wiedzy i zgody osoby, której dane dotyczą.
Przed rokiem - podczas rozprawy przed TK dotyczącej rozporządzenia o dostępie do akt - resort argumentował, że minister, który sprawuje zewnętrzny nadzór administracyjny nad sądami, musi mieć narzędzia do jego wykonywania. Według MS bez możliwości wglądu w akta nie zawsze można skutecznie weryfikować, czy jest sprawowany nadzór wewnętrzny sprawowany przez prezesów sądów.
TK nie badał wówczas tej kwestii pod kątem wpływu takiego uprawnienia ministra na sędziowską niezawisłość. - Trybunał zwraca jednak uwagę, że orzeczenia nie można odczytywać jako pełnej akceptacji dla takich regulacji w perspektywie zasad odrębności władzy sądowniczej - zauważył wówczas w uzasadnieniu TK.
| Czytaj więcej w Money.pl | |
|---|---|
| Oczyszczą KRS z martwych firm. Zlikwidują... Ustawa ma też pozytywnie wpłynąć na funkcjonowanie sądów rejestrowych, zarówno w wymiarze finansowym jak i efektywności ich pracy. | |
| Prawo do obrońcy w sprawach o wykroczenie? We wtorek Trybunał Konstytucyjny zajmie się prawem do obrońcy w sprawach o wykroczenia. | |
| Będzie bezpłatna pomoc prawna. Dla kogo? Przyjęty przez rząd projekt ustawy zakłada taką pomoc dla osób niezamożnych, seniorów, kombatantów i weteranów |
