27-krotnie wyższą opłatę za wieczyste użytkowanie gruntów będą musieli ponosić mieszkańcy jednej z kamienic w Kielcach, po tym, gdy miasto radykalnie podniosło wartość gruntów. Tego typu operacje przeprowadzają gminy w całej Polsce, by podwyższyć swoje dochody po 1 stycznia. Po interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich, zmiany w ustawie, która jest głównym powodem tego zamieszania, obiecuje Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa.
Pisma z Urzędu Miasta informujące o podwyżce opłat za wieczyste użytkowanie gruntów dostali ci mieszkańcy, których własnościowe mieszkania znajdują się w budynkach stojących na gruntach gminnych. Podwyżki sięgają najczęściej kilkuset procent, ale w przypadku jednej z kamienic opłata wzrosła z 33 zł do 884 zł, czyli prawie 27-krotnie.
Ostry protest przeciw tak dużym podwyżkom zorganizowało stowarzyszenie Przyjazne Kielce, które zarzuciło władzom miasta wyciąganie pieniędzy z kieszeni najuboższych mieszkańców. "W Kielcach, niemal najszybciej wymierającym mieście wojewódzkim w Polsce, nie można podnosić podatków, bo zabijemy i tak umierającą wspólnotę, gospodarkę i wygonimy resztę mieszkańców" - stowarzyszenie przekonuje na swoim profilu na Facebooku.
To aktualizacja, a nie podwyżka
Wywołany do odpowiedzi ratusz zapewnia, że aktualizacje wycen gminnych nieruchomości są przeprowadzane regularnie, dlatego nie można mówić o żadnej podwyżce. Filip Pietrzyk, dyrektor wydziału gospodarki nieruchomościami i geodezji w Urzędzie Miasta w Kielcach przekonuje, że w nagłaśnianym przypadku jednej z kamienic po prostu nigdy nie przeprowadzono aktualizacji. I doszukuje się lokalnego wątku politycznego w tej sprawie.
Problem polega jednak na tym, że wielokrotna podwyżka opłat za wieczyste użytkowanie gruntów nie jest jedynie lokalnym zjawiskiem. Bardzo podobne operacje przeprowadziły w ostatnim czasie gminy w całej Polsce. Skąd taka jednomyślność samorządowców?
Motywacją do przeprowadzenia zaniedbywanych często przez długie lata aktualizacji gruntów najwyraźniej jest opracowana przez Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa ustawa o przekształceniu współużytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe we współwłasność gruntów. Projekt jest jeszcze na etapie opiniowania, ale nowe przepisy w życie mają wejść już 1 stycznia 2017 r.
Zdążyć przed ustawą
Możliwe zatem, że gminy śpieszą się z aktualizacją - czyli w praktyce podnoszeniem - wartości gruntów, dopóki mogą to zrobić. W ten sposób zapewnią sobie o wiele wyższe wpływy z tytułu wykupu gruntów. Na mocy proponowanych przepisów, wartość wykupu ma być ustalana na podstawie opłaty za użytkowanie wieczyste obowiązującej 31 grudnia 2016 r.
Skargi mieszkańców w sprawie radykalnych podwyżek opłat zaczęły spływać do Rzecznika Praw Obywatelskich, który postanowił interweniować. 24 października wysłał pismo do ministra infrastruktury i budownictwa Andrzeja Adamczyka, w którym wyraził wątpliwości co do obowiązujących przepisów o aktualizowaniu opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu.
RPO skrytykował też opracowany przez resort projekt ustawy, przekonując, że niektóre jej zapisy "naruszają konstytucyjną zasadę stabilności stosunków prawnych, zasadę zaufania do państwa i zasadę sprawiedliwości społecznej".
Ustawa nie rozwiązuje problemów, tworzy nowe
"Część problemów miała znaleźć rozwiązanie w projekcie ustawy z 11 sierpnia 2016 r. Wbrew zamierzeniom ustawodawcy nowe regulacje nie rozwiązują istniejących problemów, a nawet mogą przyczynić się do powstania nowych" - pisze Rzecznik.
MIB chce, by przekształcenie współużytkowania wieczystego we współwłasność gruntów było odpłatne i wynosiło 20-krotność opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości obowiązującej w dniu 31 grudnia 2016 r. "Takie rozwiązanie budzi wątpliwości w świetle różnic w wysokości opłat rocznych. Przyjęte regulacje pogłębią dysproporcje w sytuacji prawnej współwłaścicieli lokali w jednym budynku" - wskazuje RPO.
Rzecznik Praw Obywatelskich zakwestionował też inne zapisy projektu ustawy przygotowanego przez resort kierowany przez Andrzeja Adamczyka. Chodzi między innymi o zróżnicowanie sytuacji prawnej osób fizycznych i spółdzielni mieszkaniowych. RPO domaga się także uregulowania kwestii upływu terminu użytkowania wieczystego, ponieważ wygaśnięcie odrębnej własności lokalu może oznaczać utratę mieszkań przez osoby, które nabyły lokale mieszkalne w budynkach na gruntach oddanych w użytkowanie wieczyste.
Źródło cennych wskazówek
Argumenty Rzecznika Praw Obywatelskich okazały się na tyle silne, że Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa postanowiło wprowadzić poprawki w przygotowywanej ustawie.
"Zagadnienia poruszone w pismach Pana Rzecznika stanowią źródło cennych wskazówek dla sformułowania optymalnych rozwiązań stabilizujących sytuację prawną właścicieli lokali" - napisał wiceminister infrastruktury i budownictwa Kazimierz Smoliński w odpowiedzi RPO z 18 listopada. "Po zakończeniu omawianych prac legislacyjnych poinformuję Pana Rzecznika o przyjętych rozwiązaniach i przedstawię stanowisko wobec podjętych w pismach zagadnień" - zadeklarował.
