Zmiany przewidziane w noweli można podzielić na cztery grupy. Pierwsza przyznaje ministrowi gospodarki morskiej zwierzchnictwo nad państwowymi instytucjami z tego obszaru, m.in. Morską Służbą Poszukiwania i Ratownictwa, Centralną Morską Komisją Egzaminacyjną oraz Instytutem Morskim.
Druga grupa zmian dotyczy ustanowienia generalnej kompetencji ministra gospodarki morskiej jako ministra realizującego uprawnienia w instytucjach należących do Skarbu Państwa, w takich dziedzinach jak gospodarka morska, żegluga śródlądowa i rybołówstwo. Trzecia grupa dotyczy zmian w ustawach dotyczących zabezpieczenia transportu, stanów wyjątkowych czy zwiększenia bezpieczeństwa na morzu oraz sprecyzowania zasad przewozu materiałów niebezpiecznych.
Ostatnia grupa wzmacnia rolę ministra gospodarki morskiej jako organu nadzorującego szkolnictwo ponadgimnazjalne i badania naukowe dotyczące gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej.
W stosunku do pierwotnego projektu, w wyniku zaakceptowania przez Sejm poprawek Senatu, zmniejszona została liczba członków Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju delegowanych przez resorty z jedenastu do dziesięciu - z grona tego został wykreślony przedstawiciel ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego. Mimo to Ministerstwo Rozwoju będzie miało swojego członka w radzie, ponieważ pozostaje w niej osoba z ramienia ministra właściwego ds. gospodarki.
Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej powołano 8 grudnia 2015 r., po wydzieleniu z ówczesnego Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju działu "gospodarka morska", oraz po wydzieleniu z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi działu "rybołówstwo".