Pod koniec marca Europejski regulator finansowy ESMA poinformował opinię publiczną o zmianach ograniczających m.in. maksymalny poziom dźwigni finansowej, a także całkowicie delegalizujących konkretne rodzaje instrumentów finansowych. Nowe regulacje, mimo że nie spotkały się z aprobatą uczestników rynku, mogą być jednak szansą na pozytywną zmianę jego wizerunku i dalszy rozwój. Niniejszy tekst ma za zadanie przybliżyć zmiany, które wprowadzi ESMA, a także przeanalizować ich potencjalny wpływ na działalność XTB (X-Trade Brokers), największego brokera w Polsce, oraz na cały rynek Forex.
Czym jest ESMA?
Utworzony w 2011 r. Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (_ European Securities and Markets Authority _) za zadanie stawia sobie ochronę inwestorów, a także wspieranie stabilnych i sprawnych rynków finansowych, do których należą również rynek Forex i rynek kontraktów CFD. Oba te rynki znajdują się pod wpływem regulacyjnym ESMA w obrębie krajów należących do Unii Europejskiej. Co istotne, każdy broker kierujący swe usługi do rezydentów krajów UE ma obowiązek podporządkować się wytycznym europejskiego regulatora finansowego.
ESMA od 2018 r. może korzystać z nowych uprawnień, jakimi są tzw. interwencje produktowe, które dają regulatorowi możliwość ograniczania lub całkowitego zakazywania konkretnych produktów finansowych:
1. Interwencja produktowa przewiduje całkowity zakaz oferowania opcji binarnych inwestorom detalicznym (zakaz reklamowania, dystrybucji i sprzedaży), co w żaden sposób nie uderza w XTB. Ten rodzaj instrumentów finansowych został uznany przez regulatora za zbyt skomplikowany dla inwestorów detalicznych.
2. Interwencja produktowa obejmuje również zmiany maksymalnego dopuszczalnego poziomu dźwigni finansowej dla inwestorów detalicznych na rynku CFD. Lewar został ograniczony w zakresie od 30:1 do 2:1, w zależności od typu instrumentu bazowego. Warto przypomnieć, że dotychczasowe ograniczenie dźwigni dopuszczało maksymalny poziom 100:1. Poniższe limity zostały wyznaczone przez ESMA na podstawie średniej zmienności instrumentu bazowego (im większa, tym większe ograniczenie):
- Dźwignia 30:1 dla głównych par walutowych (np. EUR/USD, GBP/USD)
- Dźwignia 20:1 dla pozostałych par walutowych, surowców i głównych indeksów giełdowych (np. XAU/USD, DE30)
- Dźwignia 10:1 dla pozostałych indeksów giełdowych oraz towarów (np. WIG20)
- Dźwignia 5:1 dla pozostałych niewymienionych instrumentów, oprócz par z kryptowalutami
- Dźwignia 2:1 dla par z kryptowalutami (np. BTC/USD)
3. Wprowadzenie zasady ochrony depozytu zabezpieczającego, wymuszającej automatyczne zamknięcie transakcji przez brokera w przypadku, gdy poziom depozytu zabezpieczającego spadnie poniżej 50% początkowej wartości na rachunku klienta. Mimo, że powyższa zasada ma na celu ochronę środków inwestorów detalicznych, to wg ekspertów XTB jest ona zbyt mało precyzyjna i niejasna, szczególnie dla klientów.
4. Obligatoryjne wprowadzenie zabezpieczenia przed ujemnym saldem na rachunku klienta. Inwestor detaliczny nie będzie mógł stracić więcej środków, niż ulokował na rachunku inwestycyjnym. Zabezpieczenie to zostało dobrowolnie wprowadzone przez liczących się brokerów, w tym przez XTB jako jednego z pierwszych, ze znacznym wyprzedzeniem, stąd też nie jest nowością dla europejskich inwestorów detalicznych. Dotychczas był to wyznacznik brokerów o wysokiej jakości usług, zaś po wprowadzeniu regulacji stanie się standardem.
5. Interwencja produktowa obejmuje również działania marketingowe dostawców usług na rynku Forex i CFD. ESMA zakazuje oferowania zachęt finansowych przez brokerów swoim klientom np. za założenie rachunku handlowego. Jednak, zarówno wg klientów, jak i XTB, warto byłoby utrzymać m.in. programy lojalnościowe dla stałych klientów brokerów w celu budowania dobrych relacji konsumenckich.
*6. *Wprowadzenie ujednoliconego ostrzeżenia o ryzyku inwestycyjnym. Zmiana ta nie wzbudza kontrowersji i wg XTB przyczyni się do zwiększenia transparentności dostawców usług.
ESMA na etapie publicznych konsultacji planowanych zmian otrzymała ponad 18,5 tys. odpowiedzi od uczestników rynku, organizacji branżowych i dostawców usług. Ogromna większość była przeciwna tak radykalnym ograniczeniom, zwłaszcza tym obejmującym maksymalny poziom dźwigni finansowej. Tak restrykcyjne zmiany, docelowo mające chronić inwestorów detalicznych, najprawdopodobniej uderzą w nich najmocniej. Wymuszą one wygospodarowanie przez uczestników rynku większych depozytów zabezpieczających w celu utrzymania dotychczasowych wolumenów transakcyjnych. Zmiany te nie są również korzystne dla europejskich regulowanych brokerów, gdyż potencjalnie mogą one obniżyć ich konkurencyjność i zachęcić inwestorów detalicznych do korzystania z usług pozaeuropejskich i nieregulowanych dostawców usług. Taka sytuacja przyczyni się do zmniejszenia ochrony klientów, co jest wprost przeciwne do zamierzeń i misji ESMA.
Jaka przyszłość czeka klientów europejskich brokerów?
Jak wspomniano wyżej, nowe regulacje ESMA sprawią, że pewna część klientów zrezygnuje z europejskich standardów bezpieczeństwa na rzecz wyższego poziomu maksymalnej dźwigni i lepszych warunków handlowych, oferowanych przez nieregulowanych lub regulowanych poza UE brokerów. Skutkiem tego będzie brak ochrony inwestora detalicznego, szczególnie w zakresie ujemnego salda rachunku inwestycyjnego – ochrona przed ujemnym saldem jest standardem jedynie w Unii Europejskiej.
Co więcej, dochodzenie swoich ewentualnych roszczeń u brokera spoza UE może być utrudnione lub wręcz niemożliwe. Wiele nieregulowanych podmiotów oferujących zdalnie swoje usługi w UE stosuje agresywną politykę marketingową, kusząc szybkim i łatwym zyskiem. Takie działanie naraża na utratę kapitału zwłaszcza niedoświadczonych inwestorów, co jest poważnym wyzwaniem dla europejskiego regulatora. W tej sytuacji klienci mogą pozostać u europejskich brokerów, stawiając na bezpieczeństwo lub postarać się o status inwestora profesjonalnego i tym samym ominąć restrykcyjne regulacje ESMA dla inwestorów detalicznych. Status inwestora profesjonalnego opisany został w dalszej części artykułu.
Gdzie można sprawdzić licencję brokera?
Inwestor przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z usług konkretnego brokera zawsze powinien upewnić się jaką licencję posiada. Nie wystarczy jednak sprawdzenie takiej informacji na stronie internetowej brokera, warto również potwierdzić ją na oficjalnej witrynie regulatora finansowego (w przypadku polskiego regulatora: knf.gov.pl/podmioty)
Mniejsze ograniczenia dla inwestora profesjonalnego
Wspomniane ograniczenia dotyczą inwestorów detalicznych. Klienci brokerów działających w UE mogą jednak ubiegać się o status tzw. inwestora profesjonalnego, o czym informuje sam regulator:
„_ Jeżeli jako inwestor detaliczny chcesz nadal zawierać transakcje CFD bez podlegania ograniczeniom nałożonym przez ESMA lub nadal zawierać transakcje na opcjach binarnych, należy to omówić ze swoim dostawcą i starannie rozważyć możliwość zostania klientem profesjonalnym _” – ESMA, pytania ws interwencji produktowej
Warto zauważyć, że warunki, jakie ESMA narzuca osobom o statusie inwestora profesjonalnego będą możliwe do spełnienia jedynie dla nielicznej grupy klientów. Aby otrzymać status inwestora profesjonalnego w rozumieniu ESMA, należy spełnić przynajmniej dwa spośród trzech poniższych warunków:
- Przeprowadzenie przynajmniej dziesięciu transakcji o minimalnym nominale 50 tys. euro na kwartał w ciągu roku (czyli: minimum 40 transakcji w roku)
- Posiadanie rachunku/portfela inwestycyjnego w wysokości co najmniej 500 tys. euro
- Przynajmniej roczny staż zatrudnienia w sektorze finansowym na pozycji wymagającej wiedzy z zakresu rynków finansowych
Należy pamiętać, że klienci ze statusem inwestora profesjonalnego nie mają tak wysokiego poziomu ochrony jak inwestorzy detaliczni.
Czy ograniczenia regulacyjne ESMA mogą być szansą dla europejskich brokerów takich jak XTB?
Po wejściu z życie zmian narzuconych przez ESMA przewidywany jest chwilowy spadek wolumenów handlowych u europejskich brokerów, co jednak długoterminowo nie powinno negatywnie wpłynąć na obroty XTB. Najbardziej prawdopodobnym scenariuszem jest stopniowe dostosowanie się obecnych klientów do niższego poziomu dopuszczalnej dźwigni. Bardziej restrykcyjne regulacje doprowadzą również do konsolidacji rynku Forex – podmioty nastawione na szybki zysk i agresywne strategie marketingowe najprawdopodobniej przestaną postrzegać europejski rynek jako atrakcyjny i wycofają z niego swoje usługi. Brokerzy posiadający szeroką ofertę inwestycyjną i dobrze zdywersyfikowany zakres usług o odpowiedniej jakości mają realne szanse na zwiększenie swoich dotychczasowych udziałów w rynku. Wg Omara Arnaouta – prezesa zarządu Domu Maklerskiego XTB – „_ na rynku przetrwają najwięksi brokerzy na świecie oraz ci z największą dywersyfikacją produktową i geograficzną _”.
Dostawcy usług, którzy będą oferować swoim klientom szeroki dostęp do różnorodnych instrumentów finansowych, korzystne opłaty transakcyjne i wygodne platformy handlowe nie powinni zatem martwić się o swoją przyszłość na europejskim rynku Forex i CFD.
Warto dodać, że XTB oferuje inwestorom dostęp do szerokiej gamy instrumentów finansowych w ramach autorskiej platformy transakcyjnej xStation 5. Takie rozwiązanie jest nie tylko wygodne dla użytkowników o różnym poziomie zaawansowania, ale także pozwala na efektywne wykorzystywanie depozytu. Największy polski broker, poza walutami, surowcami indeksami i kryptowalutami oferowanymi w formie kontraktów CFD, pozwala również na inwestowanie w akcje spółek z 16 globalnych rynków, a także w fundusze ETF, dzięki czemu w obrębie jednego dostawcy usług i uniwersalnej platformy możliwe jest stworzenie zdywersyfikowanego portfolio.
