Grube premie dla prezesów miejskich spółek. Za długi

Prof. Witold Orłowski, ekonomista: Nie ulega wątpliwości, że miasta wykorzystują fakt, że zadłużenia spółek miejskich nie wlicza się do ogólnego zadłużenia. W niektórych przypadkach rzeczywiście jest to rodzaj obchodzenia ograniczeń prawnych.

To wszystko pokazuje, że mamy bardzo niedobry system kontrolowania finansów samorządowych. Jeden problem to niedoskonałość statystki, bo wystarczy wszystko trochę inaczej zapisać i już dług staje się mniejszy. Drugi problem natomiast podnoszą miasta. Ograniczanie zadłużenia w stosunku do przychodów jest zbyt rygorystyczne.

Miasta twierdzą zgodnie, że nawet przekroczenie tych progów niewiele mówi o ich rzeczywistej sytuacji finansowej. Można przekraczać tę granicę, mieć nadwyżkę i radzić sobie z obsługą długu, a można jej nie przekraczać i mieć problemy. Także moim zdaniem, takie rozwiązanie to dość kiepska ekonomia, tym bardziej, że przecież widzimy, że miastom dość łatwo jest je obchodzić.

Po pierwsze minister finansów powinien mieć większą możliwość kontroli budżetów samorządowych na przykład w sytuacji zagrożenia państwa. Natomiast w czasach, gdy nie trzeba zmniejszać zadłużenia kraju, lepszym rozwiązaniem jest rozliczanie miast z ich możliwości obsługi długu, na podstawie nadwyżki budżetowej w kasach samorządów. Widzimy wtedy dokładnie, ile przychodów ma miasto i ile z nich musi przeznaczyć na obsługę długu. Mamy też jasną sytuację, ile pieniędzy pozostanie w budżecie.

W tym wypadku faktycznie minister finansów zrobił dokładnie to samo. Natomiast trzeba pamiętać, że ponad jego sztuczkami stoi Eurostat. Tej instytucji i jej metod liczenia nie da się tak łatwo ogłupić. To się sprawdza tylko w kontekście progów zapisanych w Konstytucji Polski. Eurostat stosuje zagregowany rachunek dla całego sektora finansów publicznych. Przerzucenie długu z jednej instytucji do drugiej nic tu nie zmienia. Tak powinno być i u nas. Może miasta powinny mieć więcej swobody, ale za to reguły obliczania faktycznego zadłużenia powinny być wtedy bardziej rygorystyczne.

Niestety. Jeśli miasto chce pozbyć się problemu i przekazać dług w ręce prywatne, powinno po prostu sprywatyzować swoje spółki. Pozostaje tylko pytanie, w jakim stopniu obecnie miasta odpowiadają za długi tych spółek. Prawdopodobnie w bardzo, bardzo wysokim. Także zdecydowanie mamy tu do czynienia z rodzajem prawnej fikcji.

Jak już powiedziałem, nie do końca. On wie, że i tak odpowiada za całość finansów publicznych, więc w pewnym momencie to i tak wyjdzie. Samorządom natomiast łatwiej jest podjąć decyzję o takim, czy innym ukrywaniu długu. W przypadku państwa, jeśli finanse publiczne się załamią, to żadne sztuczki nie pomogą.

Myślę, że sytuacja jest bardziej skomplikowana. Bo jeśli te spółki są niejako zmuszane do przyjmowania części długów, to tak naprawdę nie bardzo można mieć pretensje do ich prezesów, że źle zarządzają. To się dzieje na wyraźne życzenie właścicieli spółek.

Oczywiście, jest to problem moralny, ale większym problemem w tym wypadku staje się efektywność zarządzania mieniem komunalnym. Generalnie wydaje się to być dość nieprzejrzystą konstrukcją finansową, na dłuższą metę niebezpieczną. Zarówno dla miast, które same siebie oszukują, jak i dla przedsiębiorstw, które biorą na siebie zobowiązania, których później mogą nie być w stanie obsłużyć.

Właśnie to, że ograniczenia i limity są skonstruowane w sposób wyjątkowo nieudolny.Miasta już na szczęście wywalczyły, że niedługo będą oceniane przez pryzmat nadwyżki, czyli zdolności do obsługi długu a nie samej relacji długu do dochodu.

Oczywiście pozostaje pytanie, czy będą płacić mieszkańcy, czy raczej budżet państwa. Jednak nie ulega wątpliwości, że zawsze obciążeni będą podatnicy. Na razie co prawda, do bankructw miast nam bardzo daleko, ale problem bezwzględnie istnieje.