Zasiłki w Polsce – zobacz, o jakie świadczenia możesz się ubiegać

Istnieje kilka rodzajów zasiłków przyznawanych różnym świadczeniobiorcom w Polsce. Wśród nich można wymienić:

• zasiłek rodzinny,
• zasiłek chorobowy,
• zasiłek dla bezrobotnych,
• zasiłek macierzyński,
• zasiłek wyrównawczy,
• zasiłek opiekuńczy,
• zasiłek pielęgnacyjny,
• zasiłek pogrzebowy.

Ponadto z pomocy społecznej realizowanej przez MOPS i GOPS przyznawane są zasiłki stałe, okresowe, celowe i specjalny zasiłek celowy. Można ubiegać się także o zasiłek na ekonomiczne usamodzielnienie się. 

W zależności od rodzaju zasiłku inne mogą być zasady ich przyznawania i podstawy prawne udzielania świadczeń tego rodzaju. 

Zasiłek rodzinny to rodzaj świadczenia na cele częściowego pokrycia wydatków związanych z utrzymaniem dziecka. Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do takiego świadczenia przysługuje rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka, opiekunowi faktycznemu lub osobie uczącej się. Można z niego korzystać do ukończenia przez dziecko:

• 18. roku życia lub
• nauki w szkole, ale nie dłużej niż do ukończenia 21. roku życia albo
• 24. roku życia, jeśli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności. 

Należy także spełnić kryterium dochodowe, by móc skutecznie wnioskować o zasiłek rodzinny. Aktualnie kryterium to wynosi 674 zł miesięcznie na osobę w rodzinie lub 764 zł, jeśli członkiem tej rodziny jest dziecko z niepełnosprawnością. Po przekroczeniu tego progu stosuje się zasadę "złotówka za złotówkę". Podstawą prawną udzielenia zasiłku rodzinnego jest ustawa z dnia 18 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych. W 2022 roku zasiłek ten wynosił:

• 95 zł na dziecko do ukończenia 5. roku życia,
• 124 zł na dziecko w wieku od 5. do 18. roku życia,
• 135 zł na dziecko w wieku od 18. do 24. roku życia. 

Zasiłek chorobowy uzyskuje się z tytułu niezdolności do pracy powstałej w okresie ubezpieczenia chorobowego. Przysługuje on każdemu, kto:

• ma zwolnienie lekarskie (L4),
• ma ubezpieczenie chorobowe,
• jest na zwolnieniu lekarskim w jednym roku kalendarzowym łącznie ponad 33 dni (jeśli ma do 50 lat) lub 14 dni (jeśli ma ponad 50 lat).

Podstawą wypłaty zasiłku chorobowego, którego wysokość uzależniona jest od wynagrodzenia pracownika, jest ustawa z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Z tego tytułu można też ubiegać się o zasiłek macierzyński.

Jest on wypłacany z ZUS dla osoby ubezpieczonej i zatrudnionej na umowę o pracę, umowę-zlecenie lub samozatrudnienie z tytułu urodzenia dziecka. Otrzymuje się go przez okres od 20 do 37 tygodni, w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Wysokość zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Jest on regulowany przepisami Kodeksu pracy. Natomiast zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego to 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku. 

Zasiłek dla bezrobotnych ze swojej istoty jest przyznawany zarejestrowanym osobom bezrobotnym. Obecnie jest udzielany na podstawie przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ale od 2023 roku najprawdopodobniej podstawą stanie się ustawa o aktywności zawodowej. 

Bezrobotni mogą starać się o zasiłek dla nich, czyli o tzw. kuroniówkę w podstawowej wysokości (od 1 czerwca 2022 roku) wynoszącej 1304,10 zł przez pierwsze trzy miesiące jego pobierania oraz 1024,10 zł przez pozostały okres posiadania do niego prawa. Do uzyskania zasiłku dla bezrobotnych konieczne jest:

• zarejestrowanie się w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna,
• niewykonywanie pracy w żadnym wymiarze, łącznie z zatrudnieniem na umowę-zlecenia, umowę o dzieło czy prowadzeniem własnej działalności gospodarczej,
• udowodnienie, że przez minimum rok w ciągu kolejnych 18 miesięcy poprzedzających rejestrację w urzędzie pracy taka osoba była zatrudniona i otrzymywała co najmniej minimalne wynagrodzenie. 

Zasiłek dla bezrobotnych przyznawany jest na okres 6 lub 12 miesięcy, w zależności od wysokości stopy bezrobocia, jaka panuje w danym powiecie. 

Zasiłek wyrównawczy przysługuje wąskiej grupie świadczeniobiorców – wyłącznie ubezpieczonym, którzy są pracownikami ze zmniejszoną sprawnością do pracy. Musiało u nich wystąpić obniżenie wynagrodzenia wskutek poddania się rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy. Zasiłek wyrównawczy może być wypłacany z ubezpieczenia wypadkowego lub chorobowego – w obliczu wypadku przy pracy czy choroby zawodowej i innych chorób. Można go otrzymywać od dnia rozpoczęcia rehabilitacji, maksymalnie przez 24 miesiące. 

Szczególnym rodzajem zasiłku, który obowiązywał np. w trakcie nauki zdalnej spowodowanej pandemią COVID-19, był zasiłek opiekuńczy, który otrzymywali rodzice dzieci szkolnych, w wieku do lat ośmiu albo dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności. Obecnie nie jest on wypłacany. 

Zasiłek pielęgnacyjny jest przyznawany w celu częściowego pokrycia wydatków, które są związane z koniecznością zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Przysługuje on:

• dziecku z niepełnosprawnością,
• osobie z niepełnosprawnością w wieku 16 lat, jeśli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• osobie z niepełnosprawnością w wieku ponad 16 lat, która legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeśli powstała ona w wieku do ukończenia 21. roku życia,
• osobie, która ukończyła 75 lat. 

W 2022 roku zasiłek pielęgnacyjny wynosił 215,84 zł miesięcznie. 

Zasiłek pogrzebowy to świadczenie, które ma pomóc w poniesieniu kosztów pogrzebu. Wnioskuje się o niego do ZUS. Przysługuje rodzinie, osobie lub instytucji, które udokumentują koszty pochówku kogoś bliskiego. Jest nie wyższy niż 4000 zł. Będzie wypłacony w razie śmierci osoby, która miała ubezpieczenie w ZUS. 

Zasiłki stałe przyznawane są bezterminowo, w przeciwieństwie do świadczeń okresowych, które udzielane są osobom i rodzinom np. z uwagi na bezrobocie, długotrwałą chorobę czy niepełnosprawność. Przy zasiłkach okresowych dla nabycia prawa do świadczeń ważny jest dochód rodziny. Okres, na jaki zostanie przyznany taki zasiłek, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.