Budżet programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) to 2,65 mld euro, Beneficjentem programu jest również Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, która rozdysponuje ponad połowę tej kwoty – 1,39 mld euro. Pieniądze pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Program służy wyrównaniu szans i zmniejszeniu dysproporcji mniej rozwiniętych regionów Polski. Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej to kontynuacja projektu z poprzedniej perspektywy unijnej (2014–2020). Wtedy nosił nazwę – Program Operacyjny Polska Wschodnia (POPW).
Z dotacji unijnych skorzystać może aż 6 województw: warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, świętokrzyskie, podkarpackie oraz mazowieckie (poza Warszawą i przyległymi do stolicy powiatami). Dwa z aktualnych konkursów ogłoszonych przez PARP przeznaczone są dla samorządów, trzeci – dla firm z sektora MŚP, czyli małych i średnich przedsiębiorstw. Na co można uzyskać dotacje?
Bezkonkurencyjna "Zrównoważona mobilność miejska"
Dzięki pierwszemu projektowi w ramach FEPW "Zrównoważona mobilność miejska – nabór niekonkurencyjny" wsparcie mogą otrzymać duże – i co ważne – ściśle określone miasta (wraz z ich obszarami funkcjonalnymi), tj. Kielce, Lublin, Białystok, Olsztyn, Rzeszów. Dodatkowo Radom z województwa mazowieckiego oraz drugie miasto z województwa warmińsko-mazurskiego – Elbląg. Wszystkie miasta poza tym ostatnim mają szansę na dofinansowanie w wysokości 45 mln euro, Elblągowi przyznano pulę 30 mln euro.
Na co?
Elementami składowymi projektów "Zrównoważona mobilność miejska" FEPW mogą być zadania obejmujące zarówno transport publiczny, jak i aktywne formy mobilności: miejskie rowery czy hulajnogi. Jednym z warunków otrzymania wsparcia finansowego jest kompleksowość projektu. Każdy z wniosków musi obejmować co najmniej dwa z trzech poniższych komponentów.
1. Zakup bezemisyjnego taboru komunikacji miejskiej, czyli tramwajów, trolejbusów lub autobusów z napędem elektrycznym lub wodorowym.
2. Budowa niezbędnej infrastruktury, np. stacji do ładowania czy paliwa wodorowego. Samorządy mogą także zbudować dworce, przystanki z informacją dla pasażerów, buspasy, linie i pętle autobusowe czy tramwajowe, sygnalizacje świetlne, chodniki oraz udogodnienia dla rowerzystów: ścieżki, stojaki, stacje napraw.
3. Digitalizacja systemu komunikacyjnego w miastach, np. wprowadzenie Inteligentnego Systemu Transportowego (w czasie rzeczywistym optymalizuje komunikację, dostosowując przepustowość skrzyżowań do ruchu na drodze), system jednego biletu komunikacyjnego lub systemu parkingowego czy stworzenie stref czystego transportu w centrach miast.
Jakie warunki trzeba spełnić?
Warunkiem składania wniosku przez samorząd jest uchwalenie Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (z ang. SUMP). Zgłaszany projekt powinien także być zgodny z zasadą zrównoważonego rozwoju oraz zasadą "nie czyń poważnych szkód" (z ang. DNSH – Do No Significant Harm), a także ma uwzględniać potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Projekt powinien zawierać ocenę wpływu na środowisko oraz uwzględniać infrastrukturę energii odnawialnej i adaptację projektu do zmian klimatycznych. Wysoko oceniane będą projekty konsultowane społecznie, uwzględniające integrację transportu publicznego dostępnego na danym obszarze oraz takie, które po realizacji zwiększą dostępność komunikacyjną mieszkańców miast.
Samorządy mogą otrzymać aż 85 proc. dofinansowania. 15 proc. stanowić ma ich wkład własny. Na wnioski PARP czeka do grudnia 2025 r.
Mniejsi też mogą zmieniać transport
Samorządy mniejszych miast z województw Polski Wschodniej także mogą starać się o fundusze na zrównoważony transport publiczny, zgodny z zasadami gospodarki zeroemisyjnej. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ogłosiła także drugi konkurs w ramach programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej – "Zrównoważona mobilność miejska – nabór konkurencyjny". Nabór przeznaczony jest dla miast średnich, od 50 do 100 tys. mieszkańców. To ośrodki, które tracą swoje funkcje społeczno-gospodarcze. To też miejsca, dookoła których istnieje najwięcej zmarginalizowanych gmin. Miasta zostały wskazane. Z województwa lubelskiego – Chełm, Zamość, Biała Podlaska, z podkarpackiego – Przemyśl, Stalowa Wola, Mielec, z podlaskiego – Łomża i Suwałki, ze świętokrzyskiego – Ostrowiec Świętokrzyski, z warmińsko-mazurskiego – Ełk oraz z mazowieckiego – Ostrołęka i Siedlce.
Zaprojektowane przez składających wnioski działania mają, tak samo jak w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców, zmniejszyć emisję zanieczyszczeń i hałasu. Mają być też przyjazne pasażerom i usprawnić przemieszczanie się mieszkańców miast dzięki komunikacji publicznej. Samorządy mogą liczyć na wsparcie nawet do 85 proc. zakładanego budżetu projektu. W tym naborze do podziału jest 440 mln zł. Wnioski można składać do 12 grudnia br.
W "Zrównoważonej mobilności miejskiej – naborze konkurencyjnym" wnioski także powinny być kompleksowe i obejmować dwa z trzech komponentów, identycznych jak w poprzednim konkursie, tj. zakup taboru, rozbudowa i budowa infrastruktury i digitalizacja mobilności.
Coś dla biznesu
Ekologicznym trendem i ambicją biznesu jest stworzenie i wprowadzenie w życie modelu gospodarki obiegu zamkniętego GOZ. W idealnym świecie przyszłości każdy odpad będzie jednocześnie surowcem kolejnego produktu. Gospodarka cyrkularna jest jednym z postulatów europejskiego "Zielonego Ładu", który jest ambitnym planem, aby do 2050 r. Europa osiągnęła neutralność klimatyczną. Stąd kolejny nabór ogłoszony przez PARP w ramach Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej. Konkurs "Gospodarka o obiegu zamkniętym w MŚP. Etap I" przeznaczony jest dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw z Polski Wschodniej. Ma wesprzeć je w realizacji kompleksowych projektów na rzecz wdrożenia modelu biznesowego GOZ. Wsparcie podzielono na dwa etapy: zaprojektowania modelu GOZ-transformacji oraz wdrożenia projektu w życie. Ogłoszony konkurs dotyczy pierwszego etapu: opracowania.
Na drodze do cyrkularnej produkcji
Na dofinansowanie w pierwszym naborze mogą liczyć małe i średnie przedsiębiorstwa, które planują zakup specjalistycznych usług doradczych, umożliwiających audyt i wypracowanie modelu przyszłego funkcjonowania w obiegu zamkniętym. Analiza powinna dotyczyć wszelkich aspektów działalności przedsiębiorstwa, produkcji organizacji, sprzedaży, logistyki itp. Projekt wprowadzenia GOZ ma też wskazać potencjalne możliwości współpracy z innymi podmiotami w celu uzyskania pełnego bezodpadowego obiegu produkcji.
Najpierw firmy powinny samodzielnie dokonać autoanalizy przedsiębiorstwa pod kątem możliwości wprowadzenia gospodarki obiegu zamkniętego. Można to zrobić, korzystając z własnych zasobów czy analiz lub wypełniając ankietę przygotowaną przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Link do ankiety znajduje się na stronie informacyjnej projektu PARP.
Po wypełnieniu ankiety firma otrzymuje rekomendacje, jakie działania może wprowadzić w ramach konkursu ogłoszonego przez PARP. Startujące w konkursie przedsiębiorstwa muszą także wskazać wykonawcę audytu swojej firmy. Musi być to podmiot, który wcześniej przeprowadził co najmniej dwa audyty GOZ w przedsiębiorstwach z branży tożsamej lub podobnej do tej składającej wniosek. Musi mieć też doświadczenie we wdrażaniu modeli gospodarki cyrkularnej.
Stwórz model i wprowadź go w życie
W konkursie do rozdysponowania jest 10 mln zł. Mogą w nim startować oczywiście tylko przedsiębiorstwa z województw Polski Wschodniej oraz z Mazowsza, poza Warszawą i powiatami przyległymi do stolicy. Muszą to być firmy, które przed złożeniem wniosku zamknęły przynajmniej jeden rok obrotowy, a w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność – jeden rok podatkowy. Po otrzymaniu dotacji zadaniem firmy jest stworzenie modelu GOZ zgodnie z szablonem dostępnym w dokumentach konkursu. Kwota dofinansowania dla beneficjenta wyniesie 82 781 zł, płatne w formie ryczałtu po zaakceptowaniu modelu przez PARP.
Firmy, które prawidłowo zrealizują swój projekt w pierwszym etapie, będą mogły startować w drugim.
Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej pozwalają temu makroregionowi dogonić pozostałe tereny Polski i Europy. Specjalnie przygotowane projekty wspierają nie tylko rozwój gospodarczy, ale tak ważne dla nas i przyszłych pokoleń wprowadzanie rozwiązań ekologicznych, zmniejszających zanieczyszczenie, emisję i ograniczających produkcję odpadów. Wszystkie trzy aktualnie ogłoszone przez PARP konkursy są tego doskonałym przykładem.
Płatna współpraca z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości