Nowelizacja ustawy o finansach publicznych ma na celu przede wszystkim zmianę przepisów dotyczących klauzuli wyjścia i powrotu do stabilizującej reguły wydatkowej (SRW).
Po zmianach ma być tak, że w roku budżetowym, w którym określone kryteria przestają być spełniane, uruchomiona ma zostać tzw. klauzula powrotu. Dzięki niej w ciągu 2-4 lat nastąpi stopniowy powrót do kwoty wydatków wynikających z pierwotnej formuły SRW.
Dzięki temu klauzula powrotu do stosowania standardowej SRW - jak przekonywał rząd - zostanie wydłużona na rok 2022. Dzięki temu uda się dodatkowo wspomóc gospodarkę, co zapowiedziano w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa na lata 2021-24.
Senacki legislator zwrócił uwagę na kilka wątpliwości prawnych (w tym konstytucyjnych), które znalazły się w ustawie. Dotyczy to m.in. kilku artykułów dopisanych do ustawy w trakcie prac nad projektem w Sejmie.
Wątpliwości budził m.in. artykuł 4, który zmienia ustawę o Radzie Ministrów. To samo dotyczy się artykułu 8 zmieniającego ustawę o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP. Dzięki niemu w latach 2021-2026 minister właściwy ds. budżetu mógłby - na wniosek szefa MON - przekazywać skarbowe papiery wartościowe z przeznaczeniem na cele obronne.
Senator Kazimierz Kleina (KO) zapytał, czy ten artykuł ma związek z planowanym zakupem czołgów Abrams od Amerykanów. Wiceminister Piotr Patkowski stwierdził, że "i tak, i nie".
Tłumaczył, że daje to możliwość przeznaczenia środków na cele obronne jeśli MON wystąpi o to do MF i pozwala to aktywnie reagować na ewentualne potrzeby. Zwrócił uwagę, że papiery skarbowe nie wchodzą w deficyt budżetowy i nie ma długu do momentu realnego wydania tych środków.
Ostatecznie komisja poparła poprawki, które prowadzić będą do wykreślenia tych dwóch artykułów.
Pytania dotyczyły również artykułu 19 ustawy. Przewiduje on, że na wniosek premiera będzie można przekazać Funduszowi Reprywatyzacji skarbowe papiery wartościowe na nabywanie lub obejmowanie w latach 2021 i 2022 przez Skarb Państwa akcji w spółkach, w tym na przeciwdziałanie społeczno-gospodarczym skutkom COVID-19.
W ustawie wskazano, że wartość nominalna zobowiązań z tytułu wyemitowanych papierów skarbowych nie może przekroczyć 20 mld złotych.
Wiceminister Piotr Patkowski stwierdził, że cel ten nie zawsze jest znany, ale rzeczywiście przepis ma służyć ewentualnemu obejmowaniu udziałów przez Skarb Państwa. Na ten rok zarezerwowano na ten cel 3 mld złotych. Jego zdaniem lepszym rozwiązaniem jest zazwyczaj przeznaczenie skarbowych papierów wartościowych, niż poszukiwanie przez daną spółkę finansowania na rynku.
Wątpliwości senatorów wzbudziły również przepisy art. 22 nowelizowanej ustawy. Jeden z ustępów stanowi, że w 2021 roku w celu przeciwdziałania COVID-19 premier może w drodze rozporządzenia dokonywać przeniesienia planowanych wydatków budżetowych między częściami i działami budżetu państwa.
Legislatorzy zaproponowali, by zamiast premiera decydował o tym cały rząd, bo ustawa o finansach publicznych zastrzega takie uprawnienie właśnie dla rządu. Taką też poprawkę zaakceptowała senacka komisja.
Większość uzyskała też poprawka do kolejnego ustępu tego artykułu, zastępując premiera ministrem właściwym ds. finansów w kwestii podjęcia decyzji o zablokowaniu planowanych wydatków w zakresie całego budżetu państwa, określając części budżetu państwa oraz łączną kwotę wydatków, która podlega blokowaniu.
Według legislatorów nowela daje obecnie możliwość premierowi blokowania wydatków wszystkich dysponentów budżetu państwa, m.in. Kancelarii Senatu, Kancelarii Sejmu, czy Kancelarii Prezydenta RP, które mają tzw. autonomię finansową. Zgodnie z poprawką takiej blokady mógłby dokonać minister właściwy ds. finansów za zgodą tych jednostek.
