Z punktu widzenia pracowników ważny jest udział kosztów wynagrodzeń w łącznych kosztach pracy. Wysoka partycypacja pozapłacowych kosztów pracy świadczy o tym, że z wysokich wynagrodzeń w dużej mierze korzysta państwo, a nie sami pracownicy. Opracowanie Sedlak & Sedlak przedstawia wysokość kosztów pracy w Polsce i Unii Europejskiej w ostatnich latach.
Zgodnie z definicją Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP), koszt pracy to całkowity koszt poniesiony przez pracodawcę w związku z zatrudnieniem pracownika. W ten sposób rozumiany koszt pracy obejmuje: wynagrodzenie za wykonaną pracę, wynagrodzenie za czas nie wykonywania pracy, premie i gratyfikacje, koszt posiłków, napojów, płatności w naturze, koszt mieszkań pracowników ponoszonych przez pracodawcę, wydatki pracodawcy na ubezpieczenia społeczne, koszty szkolenia, świadczenia społeczne i inne, takie jak: koszty transportu pracowników, odzież robocza, koszty rekrutacji oraz podatki traktowane jako koszty pracy.
Ile kosztuje zatrudnienie polskiego pracownika?
Koszty pracy w Polsce znacznie różnią się ze względu na branżę. Według danych GUS najwyższe, w ujęciu miesięcznym i godzinowym, wystąpiły w informacji i komunikacji. Niewątpliwie wpływ na to ma szybki w ostatnich latach wzrost wynagrodzeń w tej branży. Zwracają uwagę również wysokie koszty pracy w górnictwie.
Tabela 1. Koszty pracy w ujęciu miesięcznym i godzinowym w sekcjach w 2016 roku (w PLN)
| Sekcja | miesięcznie | godzinowo |
|---|---|---|
| ogółem | 5 489,14 | 33,73 |
| informacja i komunikacja | 9 356,66 | 56,29 |
| Górnictwo | 8 967,28 | 51,05 |
| wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę | 8 615,43 | 51,37 |
| działalność finansowa i ubezpieczeniowa | 8 415,99 | 50,97 |
| działalność profesjonalna, naukowa i techniczna | 7 444,32 | 44,72 |
| administracja publiczna i obrona narodowa | 6 116,41 | 37,06 |
| obsługa rynku nieruchomości | 5 561,25 | 33,39 |
| Budownictwo | 5 378,06 | 31,65 |
| Edukacja | 5 359,15 | 42,11 |
| transport i gospodarka magazynowa | 5 270,41 | 31,23 |
| działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją | 4 724,35 | 28,68 |
| opieka zdrowotna i pomoc społeczna | 4 722,42 | 28,90 |
| administrowanie i działalność wspierająca | 3 850,18 | 23,07 |
| zakwaterowanie i gastronomia | 3 675,04 | 22,01 |
_ Źródło: opracowanie Sedlak _ & _ Sedlak na podstawie GUS _
Udział wynagrodzeń całkowitych w kosztach pracy w 2016 w Polsce według danych GUS wyniósł 77,5%. Najwyższy udział wynagrodzeń w kosztach pracy wystąpił w sekcji działalność finansowa (81,6%). Z kolei najniższy udział wynagrodzeń zasadniczych w górnictwie (26%).
Poniższa tabela prezentuje udział poszczególnych składowych w całkowitych kosztach pracy.
Tabela 2. Udział wynagrodzeń w całkowitych kosztach pracy w Polsce w 2016 roku
| składowa | udział w kosztach pracy (w %) |
|---|---|
| wynagrodzenie zasadnicze | 62,3 |
| dodatki za staż pracy | 3,4 |
| premie wypłacane periodycznie za osiągnięcia w wykonywaniu podstawowych zadań | 6,0 |
| nagrody (bez wypłat z zysku) | 2,9 |
| wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych | 2,5 |
| nagrody jubileuszowe, gratyfikacje odprawy wypłacone po przejściu na emeryturę lub rentę | 0,4 |
_ Źródło: opracowanie Sedlak _ & _ Sedlak na podstawie GUS _
Koszty pracy w Polsce na tle Unii Europejskiej
Z danych Eurostatu wynika, że w 2017 roku jednostkowe koszty pracy w Polsce wyniosły 9,4 EUR za godzinę, przy średniej unijnej wynoszącej 26,8 EUR. W poszczególnych krajach wspólnoty wahały się w granicach od 4,9 EUR do 42,6 EUR.
Dane pokazują znaczne rozbieżności pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi. Polska należy do grupy państw o relatywnie niskich kosztach pracy. Najniższe wystąpiły w Bułgarii (4,9 EUR), Rumunii (6,3 EUR), Litwie (8 EUR), Łotwie (8,1 EUR), Węgrzech (9,1 EUR) i Polsce (9,4 EUR). Spośród krajów Unii Europejskiej, na drugim biegunie znalazła się Dania (42,5 EUR), Belgia (39,6 EUR), Szwecja (38,3 EUR) i Luksemburg (37,6 EUR).
W 2017 roku udział pozapłacowych kosztów pracy w kosztach pracy ogółem w Unii Europejskiej wynosił 24%. W państwach członkowskich UE udział pozapłacowych kosztów pracy również był bardzo zróżnicowany. Najwyższy wystąpił we Francji (32,8%), w Szwecji (32,6 %), na Litwie (28,8 %) i we Włoszech (27,7 %). Jak wynika ze statystyk Eurostatu, najmniejsze obciążenie wynikające z pozapłacowych kosztów pracy występowało na Malcie i w Luksemburgu - odpowiednio 6,5% i 12,2%. Polska należy do krajów o stosunkowo niskim udziale pozapłacowych kosztów, wynoszącym 19,2% całkowitych kosztów pracy w 2017 roku. Należy dodać, że w większości krajów udział kosztów pozapłacowych w kosztach pracy wzrasta z roku na rok.
Tabela 3. Koszty pracy w wybranych krajach Unii Europejskiej w 2017 roku (w EUR)
| kraj | koszty pracy | koszt wynagrodzeń i płac | udział wynagrodzeń w kosztach pracy | pozapłacowe koszty pracy | udział pozapłacowych kosztów w kosztach pracy |
|---|---|---|---|---|---|
| Dania | 42,5 | 36,6 | 86,12% | 5,9 | 13,88% |
| Belgia | 39,6 | 28,9 | 72,98 | 10,7 | 27,02% |
| Szwecja | 38,3 | 25,8 | 67,36% | 12,5 | 32,64% |
| Luksemburg | 37,6 | 33,0 | 87,77% | 4,6 | 12,23% |
| Francja | 36,0 | 24,2 | 67,22% | 11,8 | 32,78% |
| Holandia | 34,8 | 26,4 | 75,86% | 8,4 | 24,14% |
| Niemcy | 34,1 | 26,4 | 77,42% | 7,7 | 22,58% |
| Unia Europejska | 26,8 | 20,3 | 75,75% | 6,5 | 24,25% |
| Wielka Brytania | 25,7 | 21,3 | 82,88% | 4,4 | 17,12% |
| Grecja | 14,5 | 10,8 | 74,48% | 3,7 | 25,52% |
| Portugalia | 14,1 | 11,3 | 80,14% | 2,8 | 19,86% |
| Malta | 13,8 | 12,9 | 93,48% | 0,9 | 6,52% |
| Czechy | 11,3 | 8,2 | 72,57% | 3,1 | 27,43% |
| Słowacja | 11,1 | 8,1 | 72,97% | 3,0 | 27,03% |
| Chorwacja | 10,6 | 9,0 | 84,91% | 1,6 | 15,09% |
| Polska | 9,4 | 7,6 | 80,85% | 1,8 | 19,15% |
| Węgry | 9,1 | 7,2 | 79,12% | 1,9 | 20,88% |
| Łotwa | 8,1 | 6,4 | 79,01% | 1,7 | 20,99% |
| Litwa | 8,0 | 5,7 | 71,25% | 2,3 | 28,75% |
| Rumunia | 6,3 | 5,1 | 80,95% | 1,2 | 19,05% |
| Bułgaria | 4,9 | 4,1 | 83,67% | 0,8 | 16,33% |
_ Źródło: opracowanie Sedlak _ & _ Sedlak na podstawie Eurostatu _
Dynamika kosztów pracy
Mimo tego, że wysokość kosztów pracy w Polsce należy do jednych z najniższych w Europie, ich dynamika jest wysoka. Pod względem tempa wzrostu kosztów pracy znajdujemy się w unijnej czołówce.
Łączne koszty zatrudnienia wyrażone w euro w Unii Europejskiej wzrosły w 2017 roku o 2,3% w porównaniu do poprzedniego roku. Największy wzrost godzinowych kosztów zaobserwowano w Rumunii (17,8%) i Bułgarii (12,5%).
Koszty płacowe w 2017 roku wzrosły o 2,4% w całej Unii, pozapłacowe zaś o 2,1% w porównaniu do poprzedniego roku. Pod względem dynamiki wzrostu kosztów wynagrodzeń na pierwszym miejscu znalazła się Rumunia (17,9%). Natomiast wśród wszystkich krajów Unii, największa dynamika wzrostu kosztów pozapłacowych wystąpiła w Rumunii (17,7%) i Bułgarii (13,3%). Stosunkowo wysoka dynamika wzrostu tego wskaźnika wystąpiła również w Polsce (6%). Z kolei największy spadek zanotowano w Luksemburgu (-7,8) i na Węgrzech (-5,1%).
Z danych Eurostatu wynika również, że koszty pozapłacowe rosną w naszym kraju w podobnym tempie co wynagrodzenia. Warto zwrócić uwagę na takie kraje jak Luksemburg czy Węgry, gdzie koszty wynagrodzeń wzrosły, zaś koszty pozapłacowe spadły. Świadczy to o tym, że w tych krajach z wypracowanego wzrostu gospodarczego w coraz większym stopniu korzystają sami pracownicy, a nie państwo.
Wykres 1. Koszty pracy w 2017 roku (% zmiana w porównaniu z 2016 rokiem) w wybranych krajach Unii Europejskiej
źródło: Sedlak&Sedlak
Podsumowanie
Jak wynika z Eurostatu, koszt zatrudnienia pracownika w Polsce należy do jednych z najniższych w Unii Europejskiej. Z punktu widzenia nowych inwestycji i zatrudnienia jest to pozytywne zjawisko. Niskie koszty pracy wiążą się ze stosunkowo niskimi płacami w naszym kraju. Warto wspomnieć, że wysokość kosztów pracy należy odnosić do wydajności pracy. W Polsce płace rosną wolniej niż wydajność pracy. Według danych Eurostatu, wydajność zatrudnionego w Polsce stanowi ok. 70% wydajności niemieckiego pracownika. Z kolei koszty zatrudnienia, a w szczególności wynagrodzeń, są w Polsce ponad trzykrotnie niższe niż koszty pracy w Niemczech.
Autor: Karolina Jurczak, Sedlak & Sedlak
