- Jeśli wygramy wybory, absolutnie nie podniesiemy podatków - zapewniała 19 sierpnia 2015 r. w programie "Tak Jest" w TVN24 wiceprezes PiS Beata Szydło.
Podobne deklaracje składał również prezes PiS Jarosław Kaczyński, który 16 grudnia 2016 r. w wywiadzie dla "Rzeczpospolitej" zapewnił, że rząd PiS nie ma żadnego planu podwyższania podatków. Deklarację taką złożył też 31 stycznia 2017 r. w czasie konferencji "Ryzyka i Trendy 2017" - wówczas jeszcze wicepremier i minister finansów - Mateusz Morawiecki.
O tym, że podatki będą niższe, a nie wyższe, Polacy byli przekonywani również w czasie kampanii PiS promującej flagowy program podatkowy - Polski Ład.
Większość nowych danin, opłat i podatków to efekt prac rządu PiS, są jednak i takie jak np. opłata emisyjna od paliw, obowiązkowe świadectwo charakterystyki energetycznej, czy procedowany jeszcze podatek od plastiku - to efekt wdrożenia unijnych dyrektyw i rozporządzeń.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Podatkowy bilans rządów PiS
Sprawdziliśmy, jak faktycznie wyglądają obciążenia fiskalne Polaków od 2015 r., czyli odkąd PiS przejął władzę w kraju.
Oto lista podwyżek podatków, opłat, obciążeń, danin i składek, które wzrosły oraz zlikwidowanych ulg i preferencji podatkowych, które wpłynęły również na podwyższenie podatków.
1. Po objęciu władzy ponad siedem lat temu PiS nie obniżył stawek VAT dla miażdżącej liczby produktów i usług, które podniósł wcześniej do 8 i 23 proc. rząd PO i PSL. Pierwotnie w ustawie zapisano, że wyższe stawki VAT będą obowiązywały tylko do końca 2016 r.
2. Od 1 stycznia 2023 r. wróciła natomiast wyższa, bo 23-procentowa stawka na paliwo. Wcześniej PiS w ramach tarczy antyinflacyjnej obniżył ten podatek do 8 proc. Od stycznia 2023 r. został również przywrócony 23 proc. VAT na gaz. Przywrócono też wyższy - 23-procentowy - VAT za ciepło systemowe i prąd, w miejsce dotychczasowej, obniżonej stawki - 5 proc.
3. Od stycznia 2023 r. wróciła też 8-procentowa stawka VAT za nawozy. Wcześniej było to 0 proc.
4. Polski Ład. Odebrano podatnikom możliwość odliczenia składki zdrowotnej od PIT, co jest de facto ich opodatkowaniem i zwiększeniem ciężarów fiskalnych. Co prawda, obniżono do 12 proc. pierwszy próg podatkowy i wprowadzono wyższą kwotę wolną od podatku w kwocie 30 tys. zł rocznie, ale nie rekompensują one obciążenia na poziomie 9 proc. (tyle wynosi obecnie składka zdrowotna przy zasadach ogólnych). Trzeba więc gwoli ścisłości podkreślić, że nowelizacja Polskiego Ładu od lipca 2022 r. poprawiła sytuację dla wielu grup podatników.
5. Polski Ład. Odebrano podatnikom prawo do ulgi dla klasy średniej, co przy wynagrodzeniach, gdzie są uwzględnione np. prawa autorskie, powoduje wystąpienie podatku do zapłaty, mimo że osoby te nie przekroczyły pierwszego progu podatkowego oraz ich dochody miesięczne mieszczą się w przedziale: od 5701 zł do 11 141 zł - przy którym to przedziale podatek do zapłaty miał nie wystąpić.
6. Polski Ład. Od stycznia 2023 r. odebrano podatnikom, którzy czerpią dochód z najmu prywatnego, prawo do odliczania amortyzacji mieszkania. Mogą oni rozliczać się tylko ryczałtem, przy którym żadne koszty prowadzenia działalności nie są uwzględniane.
7. Od 1 stycznia 2023 r. wzrosła również akcyza na papierosy i to nie mało, bo aż o 10 proc., a na alkohol o 5 proc. Oznacza to, że w przypadku butelki wódki (500 ml) średnia cena wzrosła z 23,5 do 24,4 zł, a paczki papierosów o 42 gr. Należy podkreślić przy tym, że od 2016 roku stawki akcyzy rosły kilkukrotnie, a konstrukcja stawki na papierosy powoduje jej efektywny wzrost rok do roku, przy czym taki mechanizm funkcjonował też za poprzedniej władzy.
8. Od października 2020 r. wprowadzono także akcyzę na płyn do e-papierosów i tzw. wyrobów nowatorskich.
9. Są też podwyżki opłat abonamentowych za radioodbiornik lub telewizor. Od 1 stycznia 2023 r. abonament RTV wynosi 27,3 zł miesięcznie. Z kolei roczna stawka bez zniżek wyniesie 327,6 zł. Kara za niepłacenie abonamentu wzrośnie z 735 zł do 819 zł.
10. Obowiązują również wyższe stawki mandatów skarbowych i grzywien. Są one uzależnione do wysokości wynagrodzenia minimalnego, które w tym roku wzrośnie aż dwa razy. Dzięki tej podwyżce urząd skarbowy będzie mógł nałożyć na nas mandat karny w wysokości od 349 zł do 6980 zł (w okresie od stycznia do czerwca 2023 r.), a od lipca 2023 r. – kiedy płaca minimalna wzrośnie do 3,6 tys. zł miesięcznie – mandaty będą wynosić od 360 zł do 7200 zł. Jest to przedział od 1/10 do dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.
11. 2023 r. jest rekordowy również pod względem podwyżek składek na ZUS. Łącznie pełne składki ZUS na rok 2023 (bez składki zdrowotnej) dla przedsiębiorców wyniosą 1418,48 zł wobec 1211,28 zł w roku 2022. Oznacza to wzrost o 207,20 zł, czyli o 17,1 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Tu warto by także wspomnieć, że składki emerytalna i rentowa "zdrożały" również dla pracowników/zleceniobiorców i ich pracodawców/zleceniodawców (płatników ZUS) z uwagi na podwyższenie ograniczenia podstawy wymiary składek do 208 tys. zł.
12. Od 1 lutego 2016 r. wprowadzony został podatek od niektórych instytucji finansowych – czyli tzw. podatek bankowy. Wynosi on 0,0366 proc. podstawy opodatkowania miesięcznie. Teoretycznie płacą go banki i firmy ubezpieczeniowe, ale instytucje te przerzuciły cały ciężar daniny na klientów.
13. Od lipca 2017 r. weszła ustawa Prawo wodne wraz z nową opłatą za pobór wód podziemnych oraz powierzchniowych oraz wprowadzanie ścieków i wód opadowych. Opłata składa się z części stałej - naliczanej rocznie oraz zmiennej - kwartalnej. W 2019 r. rząd PiS znowelizował tę ustawę, wprowadzając jeszcze bardziej restrykcyjny fiskalizm w pobieranych opłatach.
14. 1 stycznia 2018 r. wprowadzono tzw. minimalny podatek dochodowy (podatek od przychodów z budynków) w wysokości 0,035 proc. podstawy opodatkowania za każdy miesiąc.
15. W ramach zmian ustawy o CIT w 2018 roku wprowadzono – wdrażając Dyrektywę ATAD – limit na koszty finansowania dłużnego. Mimo obecnie wysokich stóp procentowych oraz możliwości (zgodnie z Dyrektywą) określenia limitu na poziomie 3 mln euro, w ustawie o CIT limit ten ciągle wynosi 3 mln złotych. Oznacza to efektywnie wyższy podatek do zapłaty.
16. Od 2016 roku obowiązuje klauzula obejścia prawa podatkowego – to bardzo duża zmiana dla firm oraz osób fizycznych i dość szeroka broń dla KAS. Nie jest to bezpośrednio wzrost kosztów działalności, natomiast w praktyce to jak szeroko stosowana jest klauzula znacząco wypływa na poczucie stabilność prowadzenia biznesu w Polsce.
17. 1 stycznia 2018 r. wprowadzona została opłata deszczowa, zwana też podatkiem od deszczówki. To danina płacona za zmniejszenie naturalnej retencji terenu przez zabudowanie go. Od 2022 r. stawka podatku jest dużo wyższa niż wcześniej. Najwyższą stawkę uiszczają ci, którzy nie posiadają na swojej działce żadnej infrastruktury retencyjnej. W takim przypadku stawka podatku wynosi 1,50 zł za każdy m kw. powierzchni.
18. 1 stycznia 2019 r. wprowadzono nową daninę solidarnościową. Wynosi ona 4 proc. Podstawę obliczenia daniny solidarnościowej stanowi nadwyżka ponad kwotę miliona złotych rocznego dochodu.
19. 1 stycznia 2019 r. wprowadzono opodatkowanie dochodów z niezrealizowanych zysków kapitałowych (tzw. exit tax). Dotyczy to sytuacji, w których podatnik zmienia swoją rezydencję podatkową lub też przenosi składnik majątku za granicę. Dla podatników podatku PIT obowiązują dwie stawki – 3 proc. podstawy opodatkowania (gdy nie ustala się wartości podatkowej składnika majątku) i stawka 19 proc. w pozostałych sytuacjach. Wynika ona wprost z dyrektywy unijnej. Problematyczne jest to w jakim zakresie ten podatek powinien obejmować osoby fizyczne. Jest wyrok sądu (WSA + NSA) mówiący o tym, że w tym zakresie exit tax powinien być ograniczony do składników majątku z działalności gospodarczej. A nie majątku osobistego.
20. Od listopada 2019 r. podniesiono opłaty sądowe. W procesach cywilnych jest to 5 proc. wartości przedmiotu sporu. Tyle że przed zmianą przepisów opłata nie mogła być wyższa niż 100 tys. zł. Obecnie jej maksymalny pułap to 200 tys. zł.
21. 1 stycznia 2019 r. wprowadzono opłatę od paliw. Stawki opłaty paliwowej na 2023 r. są wyższe o 13,3 proc. w stosunku do 2022 r. dla wszystkich rodzajów paliw. Opłata paliwowa wynosi aktualnie 172,91 zł za 1000 l benzyny silnikowej oraz wyrobów powstałych z jej zmieszania z biokomponentami wobec 152,61 zł w 2022 r.
22. 1 stycznia 2021 r. – po czterech latach zawieszenia – przywrócono podatek od sprzedaży detalicznej. Zgodnie jednak z nowelizacją ustawy o podatku akcyzowym do 30 czerwca 2023 r. podatek od sprzedaży detalicznej paliw nie będzie pobierany.
23. Nadawcy VOD płacą 1,5 proc. przychodów na Polski Instytut Sztuki Filmowej. To tzw. podatek od Netfliksa. Stanowiąca o tym nowelizacja ustawy o kinematografii zawarta została w ustawie w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2.
24. Od lipca 2016 r. obowiązuje nowa opłata mocowa. Wynika ona wprost z ustawy o rynku mocy, która tworzy mechanizm wynagradzania wytwórców energii za utrzymywanie dyspozycyjności. W 2022 r. opłata OZE doliczona do rachunków za prąd wynosi 90 gr za MWh. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zdecydował, że w roku 2023 tej opłaty nie będzie.
25. Od 1 stycznia 2021 r. weszła opłata małpkowa oraz podatek cukrowy od słodkich napojów.
26. Od stycznia 2021 r. spółki komandytowe oraz w niektórych przypadkach spółki jawne zostały objęte ustawą CIT. Nowe przepisy spowodowały, że obecnie zyski wypłacane przez te spółki będące podatnikami CIT podlegają podwójnemu opodatkowaniu dochodów wypłacanych wspólnikom.
27. Od 23 kwietnia 2023 r. każdy, kto będzie chciał sprzedać lub wynająć dom/mieszkanie, będzie musiał wcześniej uzyskać świadectwo charakterystyki energetycznej dla tej nieruchomości. Koszt takiego obowiązkowego wydatku to od 400 zł do 1000 zł.
28. Rząd przywrócił w 2023 r. opodatkowanie 13. i 14. emerytur. Jak przypomina resort finansów, świadczenia te zgodnie z ustawą o PIT podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Rząd, w drodze wyjątku, zwolnił w 2022 r. rencistów i emerytów z podatku, z powodu nadzwyczajnej sytuacji - wojny w Ukrainie i szokowego wzrostu cen energii.
29. Wiele danin i opłat jest powiązanych z inflacją. Od 2023 r. wzrósł przez to m.in. podatek rolny, którego stawka jest uzależniona od cen żyta. Wcześniej maksymalna stawka wynosiła 153,7 zł od hektara, obecnie jest to już 185,12 zł od hektara.
30. Wyższe podatki płacą również producenci rolni prowadzący tzw. działy specjalne: farmy zwierząt czy szklarnie. Przykładowo właściciel szklarni, który w 2022 r. płacił 12,87 zł podatku od 1 m kw. szklarni, zapłaci w 2023 r. stawkę 13,64 zł.
31. Wysokie wskaźniki inflacji oznaczają również wyższe opłaty lokalne. Maksymalne stawki opłat wzrosły o prawie 12 proc. To rekordowa podwyżka podatku od nieruchomości, straganu czy psa (ze 135 zł do 150 zł rocznie).
32. Drożej jest też w uzdrowiskach i miejscowościach posiadających status ochrony uzdrowiskowej – tam opłaty mogą zostać podniesione maksymalnie od 30 do 60 gr za dobę pobytu.
33. Od 2018 roku nastąpiło również rozdzielenie dochodów z działalności gospodarczej i kapitałowej, co oznacza brak możliwości rozliczania kosztów/strat związanych z tymi działalnościami razem.
[Aktualizacja]
W czwartek do artykułu money.pl odniósł się bezpośrednio rzecznik rządu Piotr Müller. Stwierdził, że suma podatków – obniżonych, podwyższonych – jest korzystna dla obywateli. – A najlepszym dowodem na to jest radykalna obniżka podatku dochodowego – z 18 do 12 proc. Kolejna kwestia to kwota wolna od podatku, tak samo drugi próg podatkowy – mówił rzecznik rządu. Przekonywał, że podatki w Polsce nie wzrosły.
Wcześniej w środę Ministerstwo Finansów wydało komunikat, w którym poinformowało, że od 2016 r. rząd wprowadził około 30 korzystnych rozwiązań podatkowych. Wskazało m.in., że największą przeprowadzoną przez rząd reformą podatkową, która zmniejszyła obciążenia Polaków, były zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych. Przekonywało również, że korzystne dla przedsiębiorców były zmiany w podatku dochodowym od osób prawnych. Przekazało też m.in., że w ostatnich latach doszło także do obniżenia VAT na wiele produktów spożywczych.
*Artykuł w części dotyczącej zmian podatków dla przedsiębiorców powstał we współpracy z ekspertami CRIDO.
Katarzyna Bartman, dziennikarka money.pl
Jeśli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami ekonomicznymi i biznesowymi, skorzystaj z naszego Chatbota, klikając tutaj.
