Ponieważ dochodów ze zbycia papierów wartościowych nie łączy się z dochodami z innych źródeł (np. pracy, działalności gospodarczej, renty), dlatego po raz pierwszy za 2004 rok podatnicy wypełniają specjalne zeznanie: PIT-38.
Przypomnijmy, iż nowe zasady opodatkowania dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych weszły w życie 1 stycznia 2004 r. na skutek nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2003 r. Nr 202, poz. 1956, z późn. zm.).
Podatek od dochodów kapitałowych
Zgodnie z art. 30 b ustawy o PIT 19 proc. podatek zapłacimy od dochodów uzyskanych:
- z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych i z realizacji praw z nich wynikających
- odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną
- z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.
Co to jest papier wartościowy
By sprawdzić, co kryje się pod ogólnym pojęciem „papiery wartościowe” sięgnąć należy do art. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447, z późn. zm.). Zgodnie z zawartą tam definicją papierami wartościowymi są:
- akcje, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, jak również inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego
- zbywalne prawa majątkowe wynikające z papierów wartościowych, o których mowa w pkt 1
- inne prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych (prawa pochodne), a w szczególności kontrakty terminowe i opcje
- a także inne niż wymienione w pkt 2 i 3 prawa majątkowe od dnia dopuszczenia do publicznego obrotu papierami wartościowymi pod warunkiem, że zostaną zarejestrowane w depozycie papierów wartościowych.
Kiedy przychód?
Zanim przystąpimy do wypełniania zeznania warto zastanowić się, w jakim momencie powstaje przychód ze zbycia papierów wartościowych.
Otóż według art. 17 ust. 1 pkt 6 lit.a ustawy o PIT, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych.
Przychód powstaje więc w momencie przeniesienia własności zbywanych papierów wartościowych, niezależnie od tego, czy podatnik otrzymał za nie zapłatę czy też nie.
Transakcje zagraniczne
W zeznaniu PIT-38 nie wykazujemy dochodów kapitałowych uzyskanych za granicą. Dochody te należy wpisać do zeznania PIT-36 - są one opodatkowane na zasadach ogólnych, tj. przy zastosowaniu progresywnej skali podatkowej oraz z uwzględnieniem postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Informacja PIT-8C
Bazą do wypełnienia zeznania PIT-38 jest sporządzana przez biura maklerskie i przesyłana do podatników informacja PIT-8C.
To z tego dokumentu powinniśmy dowiedzieć się, jaką wartość osiągnęły przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych podlegające opodatkowaniu, nabytych w 2004 r. oraz
przed 1 stycznia 2004 r. niekorzystających ze zwolnienia na podstawie art. 52 pkt 1 ustawy o PIT.
Ponieważ przez długi okres czasu dochody uzyskane ze zbycia papierów wartościowych nabytych w ofercie publicznej lub na giełdzie były zwolnione z podatku - biura maklerskie mogą nie dysponować informacjami co do sposobu ich nabycia. W związku z tym w części F informacji PIT-8C podatnicy powinni znaleźć dane dot. przychodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, nabytych przed dniem 1 stycznia 2004 r., w stosunku do których nie można stwierdzić, czy uzyskany przychód podlega opodatkowaniu, czy też nie.
W takim przypadku podatnik powinien sam dokładnie sprawdzić, jaka część wykazanych w tym miejscu przychodów podlega opodatkowaniu i ująć tą wartość w zeznaniu rocznym.
Natomiast w części E biuro maklerskie powinno wykazać przychody dot. odpłatnego zbycia papierów wartościowych nabytych w 2004 r. oraz przed dniem 1 stycznia 2004 r. - w całości podlegające opodatkowaniu (np. dochody z odpłatnego zbycia akcji pracowniczych bądź innych papierów wartościowych nabytych poza obrotem publicznym w drodze darowizny, czy spadku).
Trzeba pamiętać, iż niektóre transakcje przebiegają poza zasięgiem biur maklerskich i nie są ujmowane w informacji PIT-8C (np. z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce w zamian za wkład niepieniężny). Podatnik samodzielnie rozlicza uzyskane w ten sposób przychody.
UWAGA!
Brak informacji PIT-8C nie zwalnia podatników z obowiązku sporządzenia zeznania oraz opłacenia należnego podatku!
Wykaż koszty
Dochód podlegający opodatkowaniu stanowi różnicę pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania. Im wyższe koszty - tym mniejszy podatek przyjdzie nam zapłacić. W związku z tym warto dokładnie przyjrzeć się poniesionym wydatkom.
Koszty uzyskania przychodów podzielić możemy na dwie kategorie:
- koszty bezpośrednie, przypisane do danej transakcji - np. koszt nabycia odpłatnie zbywanego papieru wartościowego (cena jednostkowa x ilość papierów wartościowych)
- koszty pośrednie, np. koszty związane z obsługą rachunku przez biuro maklerskie: prowizje kupna - sprzedaży, opłaty związane z założeniem i prowadzeniem rachunku, transferem, zdeponowaniem papierów itp.).
Do kosztów uzyskania przychodów zaliczyć można także zapłacone odsetki od kredytu zaciągniętego na zakup akcji.
W związku z tym, iż biura maklerskie mogą nie posiadać informacji co do:
- ceny zakupionych akcji
- zapłaconych odsetek od kredytu zaciągniętego na zakup akcji
- opłat za prowadzenie rachunku inwestycyjnego
- wydatków związanych z nabyciem papierów wartościowych poza rynkiem publicznym (np. opłat notarialnych)
wysokość kosztów wykazanych w informacji PIT-8C może okazać się zaniżona!
Wówczas podatnik samodzielnie oblicza i wykazuje w zeznaniu rocznym wartość faktycznie poniesionych kosztów związanych z przychodem uzyskanym ze zbycia papierów wartościowych.
UWAGA!
Zeznanie PIT-38 za 2004 r. należy złożyć w urzędzie skarbowym najpóźniej w poniedziałek 2 maja br.