Jak rozliczyć handel kryptowalutami w PIT?

Rozliczenie podatkowe handlu kryptowalutami odbywa się na zasadach ogólnych lub według podatku liniowego. Kryptowaluty są bowiem traktowane przez polskiego fiskusa jak prawa majątkowe. Formularzami właściwymi będą PIT-36 i PIT-36L.

Kryptowaluta to w najprostszym ujęciu wirtualny pieniądz notowany na kryptogiełdzie. W szerszej definicji nawiązującej ściśle do dziedziny finansów i informatyki jest to system rozproszony, w którym nie istnieje jednostka centralna weryfikująca transakcje, a przepływ walut odbywa się między jednostkami na zasadzie partnerstwa.

Wspomniane jednostki to tzw. portfele, które użytkownicy systemu nabywają po pierwszej autoryzacji w sieci. Zabezpieczone są one specjalnymi kluczami znanymi tylko ich właścicielom. Inwestowaniu na kryptogiełdach sprzyja fakt, że operacje są w pełni bezpieczne. Zaawansowane algorytmy i metody kryptograficzne chronią przed podwójnym wydobywaniem i zbywaniem, a także fałszowaniem kryptowalut.

Handel kryptowalutami, a także ich wprowadzanie na giełdę i wydobywanie z wirtualnego kantora są legalne w większości krajów na świecie, choć sam system jest zupełnie niezależny od usankcjonowanych systemów finansowych. Zyski z handlu kryptowalutami podlegają również opodatkowaniu według systemów podatkowych różnych państw.

Pierwszą kryptowalutą był popularny bitcoin. Dziś istnieje ponad tysiąc pięćset wirtualnych walut. Za „młodszego brata” bitcoina uznaje się ethereum. Inne popularne kryptowaluty to ripple, litecoin, stellar, dash czy TRON.

W polskim systemie prawnym nie ma przepisów odnoszących się ściśle do handlu kryptowalutami. Niemniej jednak dochód z obrotu wirtualnymi walutami podlega opodatkowaniu na zasadach właściwych źródłom przychodu w postaci praw majątkowych. Wynika to z faktu, że kryptowaluty nie są jasno zdefiniowane jako środek płatniczy. Mogą bowiem być uznane przez samych użytkowników za akcje, mienie, bądź nieruchomość.

Jeszcze do niedawna podatkiem dochodowym objęty był obrót walutami wirtualnymi tylko w ramach kryptogiełdy lub ich zamiana na usługi oraz towary. 23 stycznia 2018 roku Ministerstwo Finansów ogłosiło jednak zmiany w opodatkowaniu handlu kryptowalutami. Dlatego od tego czasu roczne zeznanie zarówno osób fizycznych, jak i przedsiębiorców obracających kryptowalutami powinno zawierać informację o zyskach i kosztach uzyskania przychodu z wymiany walut wirtualnych na waluty fiducjarne, czyli realne, tradycyjne jednostki pieniężne takie jak euro, złotówki, dolary czy franki szwajcarskie.

Rozliczenie przychodów z handlu kryptowalutami powinno nastąpić według formularza PIT-36 przy zastosowaniu opodatkowania na zasadach ogólnych albo druku PIT-36L, w przypadku podatku liniowego. W obu tych sytuacjach podstawą opodatkowania będzie dochód, czyli różnica między przychodem a kosztami jego uzyskania. W handlu kryptowalutami za przychód uznaje się zysk ze sprzedaży danej ilości wirtualnej waluty. Koszty uzyskania przychodu to udokumentowane i powiązane relacją przyczyna-skutek ze zbyciem koszty poniesione w celu osiągnięcia oraz zabezpieczenia przychodu. Ta kwestia wciąż pozostaje w świetle prawa niejasna, dlatego przed rozliczeniem warto zasięgnąć rady eksperta niezależnego, bądź pracownika urzędu skarbowego.

Jak wiadomo, walutą rozliczenia PIT jest polski złoty. Dlatego tak, jak przy ujmowaniu dochodów uzyskanych za granicą w obcej walucie, również i przy dochodach z handlu kryptowalutami należy zastosować przelicznik. Kursem właściwym do rozliczenia zamiany jest kurs z dnia poprzedzającego dzień uzyskania przychodu (otrzymania przez podatnika lub pozostawienia do jego dyspozycji należnych środków pieniężnych). Rozliczeniu nie podlega przychód uzyskany z racji różnic kursowych.

Przychody z handlu kryptowalutami mogą uzyskiwać osoby fizyczne, o ile transakcje odbywają się sporadycznie. Formularzem właściwym do złożenia w urzędzie skarbowym jest druk PIT-36. Warto zaznaczyć, że w tej samej deklaracji można ująć inne przychody uzyskane w danym roku podatkowym, które wpływają równolegle do zysków z obrotu walutami wirtualnymi, na przykład wynikające ze stosunku pracy, umów cywilnoprawnych czy najmu.

Technicznie wypełnienie deklaracji PIT przy handlu kryptowalutami polega na wpisaniu uzyskanego przychodu w rubrykę ''Prawa autorskie i inne prawa [...]'' (pozycja 74). Z kolei realne i udokumentowane koszty przychodów należy ująć w tym samym wierszu, w pozycji 75.

Terminem składania w urzędzie skarbowym deklaracji PIT-36 jest ostatni dzień roboczy kwietnia w roku następującym po rozliczanym roku podatkowym. W zeznaniu za 2018 rok będzie to 30 kwietnia 2019 roku.

Częste i regularne transakcje na rynku kryptowalut wykonywane przez osobę fizyczną mogą zastać uznane przez fiskusa za naruszenie, a nawet przestępstwo podatkowe. Dlatego wymagane będzie założenie pozarolniczej działalności gospodarczej klasyfikowanej według PKD jako ''Pozostałe pośrednictwo pieniężne'' (kod 64.19.Z.).

Co ważne, chcąc prowadzić działalność i rozliczać przychody z handlu kryptowalutami należy wybrać odpowiednią formę opodatkowania. Chociaż dostępne są cztery, właściwymi będą w zasadzie tylko zasady ogólne oraz podatek liniowy. Jeśli działalność gospodarcza rozliczana jest według karty podatkowej, przy obrocie kryptowalutami należy zmienić formę opodatkowania. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych sprawdzi się jedynie przy wydobywaniu waluty, natomiast przy zakupie kryptowalut od osób trzecich może przynieść podatnikowi straty.

Warto zaznaczyć, że profesjonalny handel kryptowalutami wymaga prowadzenia ksiąg ewidencyjnych zawierających informacje o przychodach i kosztach uzyskania przychodów. Wiąże się to ze złożeniem deklaracji rocznej PIT. Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na zasadach ogólnych właściwy będzie formularz PIT-36. Przedsiębiorcy handlujący kryptowalutami, którzy zadeklarowali rozliczenie podatkiem liniowym, wypełnią druk PIT-36L. Osoby, które prowadzą działalność i płacą podatek w postaci ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych powinny złożyć w urzędzie skarbowym deklarację PIT-28.

Termin dostarczenia fiskusowi druków PIT-36 i PIT-36L to 30 kwietnia lub ostatni dzień roboczy kwietnia w roku następującym po roku rozliczanym. Formularz PIT-28 należy złożyć do 31 stycznia lub ostatniego dnia roboczego stycznia.

Dotychczasowe zasady dotyczące rozliczenia dochodów z kryptowalut obowiązują w rozliczeniu PIT za 2018 r. Należy jednak mieć świadomość, że dochody z kryptowalut osiągnięte od 1 stycznia 2019 do 31 grudnia 2019 r. rozliczymy w PIT za 2019 r. już na nowych zasadach.

Zgodnie z nowelizacją ustawy o PIT z 23 października 2018 r., w kontekście kryptowalut należy liczyć się m.in. z następującymi zmianami (obowiązującymi od 1 stycznia 2019 r.):

• zamiana jednej kryptowaluty na inną nie będzie objęta podatkiem dochodowym;
• zamiana kryptowaluty na środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe (inne niż wirtualna waluta) będzie dla wszystkich opodatkowana podatkiem w wysokości 19 proc. – podatek w tej wysokości dotyczy więc również osób, które nie prowadzą działalności gospodarczej;
• w zeznaniu podatkowym (zaczynając od zeznania podatkowego za 2019 r.) muszą znaleźć się wszystkie zakupy dokonane kryptowalutami, a także informacje o nabyciu kryptowalut;
• dochód ze sprzedaży kryptowalut wyższy niż 1 mln zostanie objęty daniną solidarnościową, czyli dodatkowym podatkiem w wysokości 4 proc.;
• jeśli operacje na kryptowalutach przyniosą straty, to będą one przechodzić na kolejne lata;
• strat związany z kryptowalutami nie można równoważyć przychodami z innych działalności.