Czym jest kwota wolna od podatku?
Kwota wolna od podatku to wartość, od której w rocznym rozliczeniu podatkowym nie trzeba dokonywać zapłaty podatku dochodowego. Podstawą do jej wyliczenia jest natomiast dochód podatnika, czyli przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. Przysługuje ona wyłącznie płatnikom rozliczającym się na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej.
Co to oznacza w praktyce?* Pracownicy, którzy w ciągu roku zarobili mniej, niż wynosi kwota wolna od podatku, nie muszą dzielić się pieniędzmi ze skarbówką*. Dzięki niej wszyscy płacą niższe podatki, ale jej główną funkcją jest zabezpieczenie osób zarabiających najmniej. Przez wiele lat kwota wolna w Polsce wynosiła 3091 zł. W 2021 roku wzrosła do 8000 zł. Wraz z wejściem w życie Polskiego Ładu od stycznia 2022 roku kwota wolna od podatku wynosi 30.000 zł.
Kwota wolna funkcjonuje w większości systemów podatkowych na świecie. Jej wartość będzie zależna od kraju. Przykładowo w Niemczech wysokość kwoty wynosi 9744 euro, we Francji 5963 euro, w Wielkiej Brytanii 12 000 euro, a w Austrii 11000 euro. Najwyższą wartość przyjmuje na Cyprze - 19 500 euro. Co ciekawe, na Węgrzech i w Bułgarii kwota zwolniona z opodatkowania w ogóle nie obowiązuje.
Ile wynosi kwota zmniejszająca podatek?
Podatnicy, którzy w ciągu roku zarobili mniej niż 30 tys. zł. i są opodatkowani skalą podatkową, będą zwolnieni z opłacania podatku dochodowego od osób fizycznych. Mają również prawo do uzyskania zwrotu podatku z urzędu skarbowego, ponieważ w ich imieniu pracodawca odprowadzał w ciągu roku obowiązkowe zaliczki.
W bieżącym roku wysokość stawek podatku na zasadach ogólnych wynosi odpowiednio 17% i 32%. W związku z nowym ładem zmianom uległa także kwota graniczna progów podatkowych. Osoby osiągające dochód do 120 000 zł obowiązywać będzie stawka w wysokości 17%. Osoby z dochodem powyżej 120 000 zł obowiązywać będzie natomiast stawka 32-procentowa.
Jak wykonać obliczenia? Jeżeli zatem ktoś uzyskał dochody wyższe niż kwota wolna od podatku, zapłaci podatek pomniejszony o 5100 zł (17% kwoty wolnej), czyli o tak zwaną kwotę zmniejszającą podatek. Miesięcznie kwota ta będzie wynosić 425 zł. W przypadku dochodu powyżej 120 tys. zł. (II próg podatkowy) podatnik będzie musiał zapłacić 15 300 zł (17% x 120 000 zł) + 32% nadwyżki ponad 120 000 zł.
Warto również pamiętać o tym, że w przypadku dochodu powyżej 1 mln złotych doliczana jest danina solidarnościowa, której stawka wynosi dodatkowe 4%.
Kto może skorzystać z kwoty wolnej od podatku?
Kwota wolna od podatku przysługuje podatnikom rozliczającym się według zasad ogólnych o dwóch progach dodatkowych (17% i 32%), rozliczających się na rocznych deklaracjach PIT-36 i PIT-37. Oznacza to, że z kwoty wolnej nie skorzystają osoby, które rozliczają się na podstawie karty podatkowej, ryczałtu lub za pośrednictwem podatku liniowego (w wysokości 19% niezależnie od poziomu osiąganych dochodów).
Nieopodatkowany dochód a PIT
Bez względu na wysokość dochodów i konieczność opłacania podatku, deklarację PIT i tak trzeba złożyć. Zeznanie PIT jest nie tylko obowiązkiem podatnika, ale i podstawą do otrzymania należnego zwrotu nadwyżki.
Deklaracji podatkowej nie trzeba składać jedynie w przypadku całkowitego braku zarobków w ciągu roku lub przy osiągnięciu dochodów ze źródeł, które nie wymagają płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych, tj.:
- odszkodowanie i zadośćuczynienia;
- świadczenia o charakterze społecznym - dodatki, zasiłki, zapomogi;
- stypendia;
- odprawy;
- renty inwalidów wojennych.
Pełny katalog dochodów zwolnionych z opodatkowania można znaleźć w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym dla osób fizycznych. Zawiera on ponad 150 pozycji.
Kwota wolna od podatku a emerytura
Podniesienie kwoty wolnej do 30 tys. zł. ma również wpływ na emerytury. Osoby otrzymujące świadczenia emerytalne do 2500 zł brutto nie będą musiały ponownie odliczać podatku. Nie mają one także obowiązku składania rocznego zeznania podatkowego. Osoby pobierające wyższe świadczenia zapłacą podatek wyłącznie od kwoty przekraczającej 2500 brutto.
Niestety wraz z podwyższeniem kwoty zwolnionej od odliczania podatku, wzrosła również wysokość składki zdrowotnej. Składka na ubezpieczenie zdrowotne dla emerytów wynosi 9 proc. Ponadto osoby pobierające emeryturę nie mają oni możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku.
Od 1 stycznia 2022 roku obowiązuje także ulga dla pracujących seniorów. Aktywni zawodowo seniorzy, którzy spełnią określone warunki, będą mogli skorzystać z PIT-0. Dzięki temu nie będą musieli płacić podatku od przychodów z pracy na zleceniu, etacie lub działalności gospodarczej. Warunkiem jest jednak podstawa obliczenia podatku, która nie może przekroczyć kwoty 85 528 zł rocznie.
