Ryczałt ewidencjonowany — na czym polega?

Ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych nazywamy uproszczoną formę opodatkowania przeznaczoną dla osób prowadzących działalność gospodarczą samodzielnie albo w formie spółki jawnej lub cywilnej.

Jak mówi nazwa, ryczałt ewidencjonowany jest podatkiem od przychodów, nie zaś tak jak w przypadku innych form opodatkowania - od dochodów. Oznacza to, że nie ma możliwości wykazania i odliczenia kosztów uzyskania przychodu. Prowadzenie działalności gospodarczej, która została opodatkowana ryczałtem ewidencjonowanym, wymaga prowadzenia ewidencji przychodów, która dokumentuje uzyskane przychody.

Podatnicy rozliczający się na podstawie ryczałtu mają prawo do rozliczenia kwartalnego. Mogą go wybrać jednak jedynie przedsiębiorcy, którzy rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej, przy czym w poprzednim roku podatkowym nie prowadzili działalnośći lub prowadzili, ale uzyskane przychody nie przekroczyły kwoty stanowiącej równowartość 200 000 euro.

Kwartalne rozliczenie oznacza, że opłacenie podatku dochodowego będzie następować cztery razy w roku:

• za I kwartał do 20 kwietnia,
• za II kwartał do 20 lipca,
• za III kwartał do 20 października,
• za IV kwartał do końca lutego następnego roku.

Ryczałt to metoda opodatkowania przeznaczona dla przedsiębiorców, prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą samodzielnie lub w formie spółki. Jednym z wymogów stawianych podatnikom rozliczającym się z fiskusem ryczałtem ewidencjonowanym jest kwota przychodu rocznego w roku poprzedzającym rozliczany według ryczałtu rok podatkowy.* Przychód ten nie może przekraczać 2 mln euro*. Przeliczanie na złote polskie dokonywane jest natomiast wg kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy.

Limit ten dotyczy zarówno osób prowadzących działalność samodzielnie, jak i wspólników w spółce, choć wyznaczany jest na podstawie osobnych przepisów dla tych dwóch form działalności. Dlatego w sytuacji, gdy podatnik w roku podatkowym prowadzi jednocześnie jedno przedsiębiorstwo samodzielnie, a drugie ze wspólnikiem, odprowadzi osobny podatek od każdej działalności gospodarczej (jego przychody nie będą sumowane).

Ryczałtem mogą rozliczać się podatnicy wykonujący różne rodzaje działalności. Istnieją jednak wyjątki przewidziane przez Ustawę o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Będzie to między innymi prowadzenie aptek, lombardów, działalności związanej z handlem akcesoriami i częściami do pojazdów mechanicznych, a także działalności w zakresie obrotu wartościami dewizowymi.

Tej formy opodatkowania nie mogą wybrać również przedsiębiorcy wytwarzający wyroby objęte podatkiem akcyzowym z wyłączeniem energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych.

Chcąc wybrać opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, należy mieć na uwadze historię podatkową własną oraz ewentualnego wspólnika. Z możliwości rozliczania działalności ryczałtem nie mogą bowiem skorzystać podatnicy, którzy w ciągu roku podatkowego zmienili formę działalności z samodzielnej na wspólną z małżonkiem i odwrotnie albo działalność przeszła z jednego małżonka na drugiego, przy czym małżonek lub małżonkowie wcześniej rozliczali się z urzędem skarbowym na zasadach ogólnych.

Ryczałt nie będzie miał zastosowania także w przypadku, gdy osoba fizyczna lub przynajmniej jeden ze wspólników uzyskiwał przychody na podstawie stosunku pracy w ramach takich samych czynności, jakie zostały określone w zakresie działalności gospodarczej.

Do 2021 roku podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosiła 75% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Od tej kwoty wyliczane było 9%. Od 2022 zgodnie ze zmianami wprowadzonymi przez Polski Ład ryczałtowcy zobowiązani są do naliczania składek według nowych zasad.

Z danych opublikowanych przez GUS w 2021 roku wynika, że przeciętne wynagrodzenie w czwartym kwartale wyniosło 6221,04 zł. W związku z tym osoby,składka zdrowotna dla osób opodatkowanych ryczałtem liczona będzie według trzech progów zależnych od przeciętnego wynagrodzenia:

• 60% przeciętnego wynagrodzenia przy rocznych przychodach nieprzekraczających 60 tys. zł.,
• 100% przeciętnego wynagrodzenia przy rocznych przychodach od 60 tys. zł do 300 tys. zł,
• 180% przeciętnego wynagrodzenia przy rocznych przychodach powyżej 300 tys. zł.

Ile zatem wyniesie wysokość składki zdrowotnej dla ryczałtowca?

• w przypadku rocznego przychodu do 60 000 zł = 335,94 zł,
• w przypadku rocznego przychodu od 60 000 zł do 300 000 zł = 559,89 zł,
• w przypadku rocznego przychodu powyżej 300 000 zł = 1007,81 zł.

Wraz ze zmianami dotyczącymi wyliczenia składki zdrowotnej od stycznia 2022 roku zmianie uległ również termin składania deklaracji DRA i jej opłacania. Przypada on na 20. dzień każdego miesiąca. Ponadto podatnicy nie mogą dłużej odliczać część składki zdrowotnej od podatku dochodowego.

Wyboru albo zmiany formy opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nie można dokonać w dowolnym momencie roku podatkowego. Odpowiednim na to czasem jest rozpoczęcie działalności gospodarczej lub początek nowego roku podatkowego. Stosowny wniosek o zmianę formy opodatkowania (druk CEIDG-1) należy złożyć we właściwym urzędzie skarbowym do 20 stycznia.

Formularzem właściwym ryczałtowi ewidencjonowanemu jest druk PIT-28. Termin składania deklaracji upływa ostatniego dnia roboczego stycznia roku następującego po roku rozliczanym w zeznaniu.

Od 2022 roku obowiązują nowe stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Wahają się one od 2% do 17%, a ich obliczenie zależne będzie od charakteru wykonywanej działalności.

Dotyczy podatników wykonujących wolne zawody (tłumacze, korepetytorzy, copywriterzy, położne, adwokaci, notariusze itp.).

15% podatku zapłacą osoby świadczące usługi w zakresie:

• reprodukcji komputerowych nośników informacji,
• pośrednictwa w sprzedaży motocykli oraz części i akcesoriów do nich,
• pośrednictwa w sprzedaży hurtowej,
• magazynowania i przechowywania cieczy i gazów oraz towarów w strefach wolnocłowych, parkingowych, obsługi centrali wzywania radio-taxi, pilotowania na wodach morskich i przybrzeżnych, pilotowania na wodach śródlądowych,
• związanych ze sprzedażą miejsca reklamowego w wykazach i listach,
• związanych ze sportem, rozrywką i rekreacją,
• kulturalnych i rozrywkowych,
• reklamowych, badania rynku i opinii publicznej.

Stawka przeznaczona dla osób prowadzących działalność z zakresu usług architektonicznych i inżynierskich, usług badań i analiz technicznych oraz w zakresie specjalistycznego projektowania. Ponadtood 2022 roku 14. proc stawką zostaną opodatkowane przychody osiągnięte w ramach świadczenia usług z zakresu opieki zdrowotnej.

Dotyczy usług związanych z wydawaniem:

• pakietów gier komputerowych (z wyłączeniem publikowania gier komputerowych w trybie on-line),
• pakietów oprogramowania systemowego i użytkowego,
• oprogramowania komputerowego pobieranego z internetu (z wyłączeniem pobierania oprogramowania w trybie on-line).

12% odnosi się również do usług związanych z doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego, związanych z oprogramowaniem objętych grupowaniem „Oryginały oprogramowania komputerowego, związanych z doradztwem w zakresie oprogramowania, w zakresie instalowania oprogramowania oraz związanych z zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi.

Dotyczy przychodów ze świadczenia usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek.

Odnosi się do przychodów osiągniętych z tytułu:

• najmu, podnajmu, poddzierżawy i innych umów o podobnych charakterze (jeżeli przychody osiągane są w ramach umów, które nie są zawierane w ramach działalności,
• świadczenia usług związanych z zakwaterowaniem,
• świadczenia usług wynajmu i obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych,
• wykonywania usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych,
• wynajmu i dzierżawy samochodów osobowych i furgonetek bez kierowcy, pozostałych pojazdów samochodowych (z wyłączeniem motocykli) bez kierowcy, środków transportu wodnego bez załogi, środków transportu lotniczego bez załogi, pojazdów szynowych (bez obsługi), kontenerów, motocykli, przyczep kempingowych i samochodów z częścią mieszkalną bez kierowcy, własności intelektualnej i podobnych produktów z wyłączeniem prac chronionych prawem autorskim,
• świadczenia usług pomocy społecznej z zakwaterowaniem.

Dotyczyć będzie przychodów:

• z działalności usługowej, w tym przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, z zastrzeżeniem punktów 1–4 oraz 6–8,
• ze świadczenia usług związanych ze zwalczaniem pożarów i zapobieganiem pożarom,
• ze świadczenia usług w zakresie edukacji,
• ze świadczenia usług związanych z działalnością bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostałych usług w zakresie kultury,
• z działalności polegającej na wytwarzaniu przedmiotów (wyrobów) z materiału powierzonego przez zamawiającego,
• prowizji uzyskanej przez komisanta ze sprzedaży na podstawie umowy komisu,
• prowizji uzyskanej przez kolportera prasy na podstawie umowy o kolportaż prasy.

Obejmuje przychody z działalności wytwórczej, z zakresu robót budowlanych albo przewozów ładunkowych taborem samochodowym powyżej 2 ton, prowizji z działalności handlowej w postaci sprzedaży żetonów, kart to automatów, znaczków pocztowych, znaczków do biletów miesięcznych oraz jednorazowych biletów transportu miejskiego.

To stawka opodatkowania przychodów z:

• działalności gastronomicznej z wyłączeniem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,
• działalności usługowej w zakresie handlu, z zastrzeżeniem usług opodatkowanych według stawki 17% i 15%,
• usług związanych z produkcją zwierzęcą,
• odpłatnego zbycia składników wykorzystywanych w działalności gospodarczej, nawet jeśli przed zbyciem zostały wycofane z tej działalności – pod warunkiem, że zbycie następuje w terminie 6 lat od momentu wycofania składnika z działalności.

Dotyczy natomiast przychodów ze sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i VAT to dwa różne podatki. Pierwszy z nich to podatek dochodowy, drugi natomiast jest podatkiem od usług i towarów. Co ważne, wcale się wzajemnie nie wykluczają. Przedsiębiorca może być zarówno ryczałtowcem, jak i aktywnym płatnikiem VAT. Ma także możliwość rozliczania się ryczałtem ewidencjonowanym, a jednocześnie bycia zwolnionym z obowiązku płacenia podatku VAT. Opłacalność tych rozwiązań zależy od charakteru działalności gospodarczej, a także wysokości kwartalnego czy rocznego przychodu.

Zalety i wady opodatkowania ryczałtem

Do zalet ryczałtu należy przede wszystkim łatwa księgowość, niewysokie stawki podatku, a także możliwość rozliczania się z fiskusem w okresach kwartalnych. Niestety wybór formy opodatkowania w postaci ryczałtu nie pozwala na wspólne rozliczenie ze współmałżonkiem, zastosowanie ulgi na dziecko czy odliczenie kosztów uzyskania przychodów. Minusem rozwiązania jest także to, że nie można z tej formy zrezygnować w ciągu roku, jeśli okaże się niekorzystna dla przedsiębiorcy.