Komu przysługuje ulga?
Ulga na dzieci przysługuje podatnikom rozliczającym się z podatku dochodowego na zasadach ogólnych, o których mowa w art. 27 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426 ze zm (dalej: PDOFizU).
Podatnik zgodnie z art. 27f ust. 1 PDOFizU może skorzystać z ulgi na małoletnie dzieci, w stosunku do których w roku podatkowym, którego dotyczy odliczenie:
· wykonywał władzę rodzicielską;
· pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
· sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Przy czym jak można przeczytać w orzecznictwie, wykonywanie władzy rodzicielskiej nie oznacza tylko samego posiadania tejże władzy oraz łożenia pieniędzy na dziecko.
W powyższej kwestii w wyroku NSA z 20.5.19 r., II FSK 1174/19 sąd stwierdził, że:
“Na gruncie omawianego przepisu wypracowano jednolite stanowisko, zgodnie z którym celem nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej niezbędne jest zarówno posiadanie władzy rodzicielskiej na dzieckiem, jak również rzeczywiste uczestnictwo rodziców w realizacji powinności względem dziecka, samo bowiem posiadanie tejże władzy nie jest równoznaczne z jej wykonywaniem. Z powyższego wynika, iż w toku postępowania mającego za przedmiot rozważań kwestie ulgi, o której mowa w art. art. 27f ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f., koniecznym jest uczynienie przedmiotem dowodzenia nie tylko samego faktu bycia rodzicem posiadającym władzę rodzicielską, co również wykazanie czynnego uczestniczenia w procesie wychowania dziecka, rozumianego jako osobiste zajmowanie się dzieckiem i jego sprawami, tj. podejmowanie obowiązków w zakresie zaspokajania potrzeb fizycznych i duchowych - mieszkania, wyżywienia, zdrowia, bezpieczeństwa, edukacji, wychowania, wypoczynku, kultury i rozrywki, co nie sprowadza się wyłącznie do zagadnień związanych z alimentacją i łożeniem na dziecko. Jednocześnie przy tym rzeczony przepis nie uzależnia prawa do ulgi od ściśle określonego zakresu wykonywania władzy rodzicielskiej czy proporcji spoczywających na rodzicach obowiązków.”
Na podstawie art. 27f ust. 6 PDOFizU w powiązaniu z art. 6 ust. 4 pkt. 2 i 3 ulga przysługuje także na dzieci:
1) bez względu na ich wiek, które otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną;
2) do ukończenia 25 roku życia, jeśli:
· uczyły się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym;
· nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych, o których mowa w art. 27 PDOFizU lub podatkiem liniowym zgodnie z art. 30b PDOFiZU lub uzyskały przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 PDOFizU tj. przychody zwolnione od podatku, otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł:
o ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy;
o z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 PDOFizU;
o z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w ustawie z 17.7.2009 r. o praktykach absolwenckich t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1244 ze zm.;
o z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a ustawy z 14.12.2016 r. prawo oświatowe t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.
w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 PDOFizU oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 PDOFizU (w 2020 r. jest to 3089 zł), z wyjątkiem renty rodzinnej.
Zgodnie z art. 27f ust. 2 PDOFizU w przypadku podatników wychowujących tylko jedno dziecko dochody nie mogą przekroczyć:
· 112 000 zł w przypadku w przypadku małżeństw trwających przez cały rok podatkowy (jest to kwota limitująca sumę dochodów małżonków) oraz podatników samotnie wychowujących dziecko. W odniesieniu do małżeństw należy także uwzględnić:
o art. 27f ust. 2a PDOFizU, który mówi, że do wyliczania powyższego dochodu uwzględnia się dochody opodatkowane na zasadach ogólnych, podatkiem od zbycia udziałów i instrumentów finansowych oraz podatkiem linowym, o których mowa odpowiednio w art. 27, 30b oraz 30c PDOFizU, pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne, o któych mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a PDOFizU;
o art. 27f ust. 2d PDOFizU, w którym mowa o tym, że za podatnika pozostającego w związku małżeńskim nie uważa się osoby, w stosunku do której orzeczono separację oraz osoby pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności;
· 56 000 zł w przypadku podatników niepozostających w związku małżeńskim (w tym przez część roku).
Wykluczenia
Na podstawie art. 27f ust. 2c PDOFizU odliczenie z tytułu ulgi na dziecko nie przysługuje od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:
· zostało umieszczone przez sąd w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych;
· wstąpiło w związek małżeński.
Udokumentowanie ulgi
Podatnik zgodnie z art. 27f ust. 5 PDOFizU powinien na żądanie organów podatkowych przedstawić dokumenty potwierdzające prawo do odliczenia ulgi. W szczególności takie jak:
· odpis aktu urodzenia dziecka;
· zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;
· odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;
· zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.
Wysokość odliczenia
Ulga na dzieci wynosi zgodnie z art. 27f ust. 2 PDOFizU:
· na pierwsze dziecko: 92,67 zł miesięcznie;
· na drugie dziecko: 92,67 zł miesięcznie;
· na trzecie dziecko: 166,67 zł miesięcznie;
· na czwarte i każde kolejne dziecko: po 225 zł miesięcznie.
Przy czym, jeśli w miesiącu kalendarzowym opiekę nad dzieckiem bądź dziećmi sprawuje więcej niż jedna osoba, to każdemu podatnikowi przysługuje odliczenie w wysokości 1/30 stawki miesięcznej za każdy dzień sprawowania opieki (art. 27f ust. 3 PDOFizU).
Małżonkowie będący rodzicami, opiekunami prawnymi bądź rodzicami zastępczymi mogą dokonać łączonego odliczenia. Kwotę odliczenia mogą wykazać jako swoją w dowolnych proporcjach korzystając z art. 27f ust. 4 PDOFizU.
Gdzie w deklaracji wykazać ulgę na dzieci?
W pierwszej kolejności należy wykazać w załączniku PIT/O dane wymagane na podstawie art. 27f ust. 5 PDOFizU - liczbę dzieci oraz ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. W PIT/O ulgi na dzieci dotyczą:
· pozycja 44 - liczba dzieci, na które przysługuje odliczenie;
· pozycja 45 – kwota ulgi przysługująca podatnikowi;
· pozycja 46 – kwota ulgi przysługująca małżonkowi podatnika;
· część E zawiera następujące dane dotyczące dziecka:
o pole 1 - PESEL;
o pole 2 – pierwsze imię;
o pole 3 – nazwisko;
o pole 4 - datę urodzenia;
o pole 5 i 6 - liczbę miesięcy (w tym niepełnych), za które przysługuje odliczenie odpowiednio podatnikowi i małżonkowi podatnika;
o pole 7 i 8 – kwoty przysługującego odliczenia odpowiednio podatnika i małżonka podatnika.
Jako że PIT/O ma miejsce na dane 6 dzieci, to w przypadku, gdy część E załącznika PIT/O jest niewystarczająca do podania informacji o wszystkich dzieciach, należy wypełnić kolejny(e) załącznik(i) PIT/O, wykazując w nim(nich) identyfikator podatkowy (poz. 1 lub 2), numer załącznika (poz. 4) oraz brakujące informacje o dzieciach. Przy numeracji załączników należy pamiętać, że jako pierwszy musi być załącznik z wypełnionymi częściami B i C.
Następnie sumę odliczeń z części C załącznika PIT/O (czyli łączną kwotę wszystkich odliczeń od podatku w tym ulgę dzieci) zarówno podatnika jak i małżonka, należy przensieść odpowiednio do poz. 266 i 267 deklaracji PIT-36 oraz poz. 118 i 119 deklaracji PIT-36.
Zwrot niewykorzystanej ulgi na dzieci
Zgodnie z art. 27f ust. 8 i 9 PDOFizU jeśli kwota przysługującego zwrotu z tytułu ulgi na dzieci jest wyższa od kwoty podatku pomniejszonej o składki na ubeczenia zdrowotne, to podatnikowi przysługuje zwrot nieodliczonej kwoty, do wysokości sumy składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a PDOFizU, oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne, o których mowa w art. 27b ust. 1 i 2 PDOFizu :
· podlegających odliczeniu, pomniejszonych o składki odliczone w deklaracji PIT-36L, o której mowa w art. 45 ust. 1a pkt 2 PDOFiZU, lub na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym;
· zapłaconych ze środków podatnika od przychodów zwolnionych od podatku tytułem tzw. ulgi dla młodych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 PDOFizU.
W przypadku ulgi na dzieci przysługującej osobom pozostającym małżeństwem przez cały rok podatkowy oraz osobom owdowiałym w trakcie roku podatkowego do ustalenia limitu zwrotu niedoliczonej kwoty przyjmuje się łączną kwotę składek małżonków.
Wykazanie dodatkowego zwrotu z tytułu ulgi na dzieci w deklaracji PIT-36
Podatnicy zobowiązani do złożenia PIT-36, aby uzyskać dodatkowy zwrot z tytułu ulgi na dzieci wypełniają następujące pozycje w deklaracji:
- 378 i 379 - suma składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne odpowiednio podatnika i małżonka (jeśli podatnik korzysta ze wspólnego rozliczenia), obliczona zgodnie z przedstawionymi wcześniej zasadami;
- 380 - nieodliczona przez podatnika kwota ulgi na dzieci, wynikająca z różnicy sumy kwot z poz. 7 załącznika PIT/O deklaracji i kwoty z poz. 45 tego załącznika;
- 381 - nieodliczona przez małżonka podatnika kwota ulgi na dzieci, wynikająca z różnicy sumy kwot z poz. 8 załącznika PIT/O deklaracji i kwoty z poz. 46 tego załącznika;
- 382 - przysługująca kwota dodatkowego zwrotu z tytułu nieodliczonej ulgi na dzieci (przysługująca różnica), wynikająca z sumy kwot poz. 380 i 381, jednak nie wyższa niż suma kwot z poz. 378 i 379.
W przypadku obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka, rodziców zastępczych, którzy pozostają w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, składających odrębne zeznania PIT-36 albo PIT-37, suma kwot z poz. „Przysługująca różnica” PIT-36 i PIT-37, każdego z małżonków, nie może przekroczyć sumy kwot z poz. 378 i 379.
Wykazanie dodatkowego zwrotu z tytułu ulgi na dzieci w deklaracji PIT-37
Podatnicy zobowiązani do złożenia PIT-37, aby uzyskać dodatkowy zwrot z tytułu ulgi na dzieci wypełniają następujące pozycje w deklaracji:
- 125 i 126 - suma składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne odpowiednio podatnika i małżonka (jeśli podatnik korzysta ze wspólnego rozliczenia), obliczona zgodnie z przedstawionymi wcześniej zasadami;
- 127 - nieodliczona przez podatnika kwota ulgi na dzieci, wynikająca z różnicy sumy kwot z poz. 7 załącznika PIT/O deklaracji i kwoty z poz. 45 tego załącznika;
- 128 - nieodliczona przez małżonka podatnika kwota ulgi na dzieci, wynikająca z różnicy sumy kwot z poz. 8 załącznika PIT/O deklaracji i kwoty z poz. 46 tego załącznika;
- 129 - przysługująca kwota dodatkowego zwrotu z tytułu nieodliczonej ulgi na dzieci (przysługująca różnica), wynikająca z sumy kwot poz. 127 i 128, jednak nie wyższa niż suma kwot z poz. 125 i 126;
- 130 - kwotę zwrotu z tytułu niewykorzystanej ulgi na dzieci uzyskaną w poz. 129 należy powiększyć o nadpłatę wynikającą z poz. 124, co da łączną kwotę zwrotu przysługującą podatnikowi.
Podobnie jak w przypadku deklaracji PIT-36, jeśli oboje rodzice, opiekunowie prawni dziecka bądź rodzice zastępczy, pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, składają odrębne zeznania PIT-36 albo PIT-37, suma kwot z poz. „Przysługująca różnica” PIT-37 i PIT-36, każdego z małżonków, nie może przekroczyć sumy kwot z poz. 125 i 126.
Termin i sposób zwrotu
Na podstawie art. 72 § 1a ustawy z 29.8.1997 r. ordynacja podatkowa t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm. (dalej: OrdPU) kwotę dodatkowego zwrotu niewykorzystanej ulgi na dzieci obliczoną zgodnie z art. 27f ust. 8–10 PDOFizU traktuje się na równi z nadpłatą.
Kwota ta jest zwracana podatnikowi zgodnie z art. 77b § 1 OrdPU:
· wyłącznie na rachunek wskazany przez podatnika, jeśli jest on zobowiązany do posiadania rachunku bankowego lub rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej;
· na wskazany rachunek podatnika albo przekazem pocztowym, chyba że podatnik zażąda zwrotu nadpłaty w kasie, w przypadku, jeśli podatnik nie jest zobowiązany do posiadania rachunku bankowego lub rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.
Termin otrzymania zwrotu zależy od sposobu złożenia deklaracji, w przypadku:
· deklaracji składanych drogą elektroniczną jest to okres do 45 dni licząc od dnia złożenia deklaracji, jednak jest on liczony nie wcześniej niż od 15 lutego roku następującego po roku podatkowym (art. 77 § 1 pkt. 5a OrdPU i art. 45 ust. 1 PDOFizU);
· deklaracji składanych w formie papierowej jest to okres do 3 miesięcy, jednak jest on liczony nie wcześniej niż od 15 lutego roku następującego po roku podatkowym (art. 77 § 1 pkt. 5 OrdPU i art. 45 ust. 1 PDOFizU).
autor: Adam Giedrojć, Legalis C.H. Beck
