Czy należy rozliczyć spadek w PIT?

Spadku nie trzeba rozliczać w deklaracji PIT. Podlega on bowiem opodatkowaniu wynikającym z ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie zaś od dochodu osób fizycznych. Istnieją też sytuacje, gdy spadkobierca z obowiązku podatkowego jest zwolniony.

Spadek według prawa nie jest uznawany za dochód osób fizycznych, dlatego nie podlega ustawie o PIT. Otrzymanie ruchomości, nieruchomości albo środków finansowych w wyniku dziedziczenia podlega natomiast opodatkowaniu w ramach podatku od spadków i darowizn. Ten naliczany jest przez fiskusa indywidualnie na podstawie orzeczenia o zaistniałym obowiązku podatkowym. Od chwili otrzymania dokumentu podatnik zobowiązany jest do złożenia druku SD-3 o nabytej masie spadkowej, a następnie zapłaty wyliczonej kwoty podatku.

Istnieją jednak przepisy, które wyznaczają kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn:

• dla I grupy podatkowej (krewni wstępni i zstępni, małżonkowie, rodzeństwo, teściowie, macocha, ojczym, pasierbowie, zięciowie, synowe) kwotą będzie 9 637 zł; ta grupa może również zostać zwolniona całkowicie z podatku, przy czym warunkiem jest złożenie przez spadkobiercę w ciągu 6 miesięcy od uprawomocnienia orzeczenia sądu o nabyciu spadku druku SD-Z2 u właściwego naczelnika urzędu skarbowego,
• dla II grupy podatkowej (zstępni rodzeństwa lub pasierbów, małżonkowie pasierbów lub rodzeństwa, rodzeństwo rodziców) kwota wolna wyniesie 7 276 zł,
• dla III grupy obejmującej pozostałe osoby kwotą będzie 4 902 zł.

O ile dziedziczone nieruchomości, ruchomości oraz środki finansowe zgromadzone przez zmarłego objęte są podatkiem od spadków i darowizn, o tyle należne spadkobiercy wypłaty z funduszy inwestycyjnych i towarzystw ubezpieczeniowych, a także prawa majątkowe z racji stosunku pracy rozliczane są z fiskusem na innych zasadach.

W przypadku, gdy następuje śmierć zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, prawa majątkowe z tego tytułu (ekwiwalent za urlop i zasiłek chorobowy) przysługują po równo współmałżonkowi i innym osobom, które spełniają warunki otrzymania renty rodzinnej. Wtedy dziedziczone kwoty funkcjonują w oczach fiskusa jako przychód z praw majątkowych i podlegają obowiązkowi rozliczenia PIT. Formularzem właściwym w tej sytuacji jest PIT-36 lub PIT-37. Płatnik pobiera zaliczkę w postaci zryczałtowanego podatku w wysokości 18 proc. od wysokości darowizny, a następnie wystawia spadkobiercom PIT-11. Jeśli nie ma osób kwalifikujących się do otrzymania środków w ramach przychodu od praw majątkowych, te dziedziczone są w formie spadku przez dalszych krewnych.

Istnieje także możliwość, że spadek przyjmie formę środków finansowych, które zmarły posiadał w Otwartym Funduszu Emerytalnym. Środki te są dziedziczone, ale nie podlegają podatkowi od spadków i darowizn. Opodatkowane są bowiem zryczałtowanym podatkiem dochodowym, który reguluje płatnik. Spadkobierca ma zatem uregulowaną sytuację z fiskusem, nie otrzymuje formularza PIT-11, ani nie rozlicza się w docelowej deklaracji rocznej.

Dziedziczone środki zmarłego ulokowane w towarzystwie ubezpieczeniowym także nie są opodatkowane na zasadzie spadków i darowizn, ale według podatku dochodowego. Kwoty otrzymane z racji ubezpieczeń majątkowych i osobowych są jednak zwolnione obowiązku podatkowego, o ile nie stanowią odszkodowania za szkody składników majątku pochodzącego z prowadzonej działalności gospodarczej lub specjalnych działów produkcji rolnej, ewentualnie regulowane są w ramach odrębnych przepisów.

Opodatkowaniu PIT podlega także zbycie spadku lub darowizny. Sprzedaż należy wykazać w deklaracji PIT-38 lub PIT-39. Zeznanie podatkowe PIT złożą także osoby, które spadek lub darowiznę przeznaczyły na cele charytatywne, krwiodawstwa, pożytku publicznego, kultu religijnego czy działalności charytatywno-opiekuńczej Kościoła Katolickiego lub innych kościołów. W tym wypadku odpowiedni będzie PIT-37, a w przypadku odliczenia ulgi od takiej darowizny załącznik PIT-O.

Warto zaznaczyć, że spadkobiercy posiadają prawo zrzeczenia się spadku, co może okazać się ważne w sytuacji, gdy w ten wchodzą długi zmarłego.

W sprawach podatkowych pojawia się szereg dokumentów, które pozwalają na wykonywanie i udowodnienie poszczególnych kroków prawnych. Będą to:

• SD-2, czyli deklaracja przeznaczona dla kancelarii notarialnych, zawierająca informacje o wysokości pobranego i wpłaconego przez płatnika należnego fiskusowi podatku,
• SD-3 – deklaracja dla podatników stanowiąca zeznanie podatkowe o nabyciu praw majątkowych lub rzeczy stanowiących spadek,
• SD-3/A – deklaracja zawierająca dane innych dziedziczących podatników,
• SD-Z2, czyli wspomniane już zgłoszenie do urzędu skarbowego dotyczące nabycia rzeczy albo praw majątkowych,
• wniosek o stwierdzenie nabycia spadku,
• oświadczenie o zrzeczeniu się spadku.

Rozliczając PIT 2019, podatnicy spotkają się z nowym oznaczeniem niektórych deklaracji dotyczących spadku firmy/przedsiębiorstwa. Zmiany dotyczą formularzy PIT-36, PIT-36L i PIT-28, które będą wyglądać następująco:

• PIT-36/PIT-36S – nowa deklaracja PIT-36; jest to wersja nr 26;
• PIT-36L/PIT-36LS – nowa deklaracja PIT-36; jest to wersja nr 15;
• PIT-28/PIT-28S – nowa deklaracja PIT-28, jest to wersja nr 21.

Wypełniając jedną z powyższych deklaracji podatkowych, podatnik zobowiązany jest skreślić tę część nazwy, która go nie dotyczy. Deklaracje PIT oznaczone literą S dotyczą rozliczeń podatkowych danej firmy po śmierci osoby będącej przedsiębiorcą. Jeżeli więc podatnik decyduje się na wypełnienie takiej deklaracji (PIT-36S, PIT-36LS, PIT-28S), będzie on wypełniał dokument jako przedsiębiorstwo w spadku. Osoba podpisująca taką deklarację to albo zarządca sukcesyjny zgłoszony do CEiDG, albo osoba upoważniona do wykonywania czynności bieżących za zmarłego przedsiębiorcę (zgłoszona do CEiDG).