Nowa „konstytucja” przedsiębiorców wkrótce wejdzie w życie

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawa przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej powróciły już z Senatu i czekają na zatwierdzenie przez Sejm. Większość przepisów wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, cześć nowych regulacji będzie obowiązywała dopiero od 1 stycznia 2005 roku bądź od 1 stycznia 2007 roku.

Poniżej przedstawiamy niektóre ze zmian.

Zgodnie z art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej, w jego indywidualnej sprawie.
Co ważne - przedsiębiorca nie może być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji.
Szczegółowe zasady udzielania interpretacji znajdziemy w zmienionej Ordynacji podatkowej. Nowe regulacje w tym zakresie wprowadza ustawa przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej.

Oto poprawione i zatwierdzone przez Senat nowe zasady udzielania interpretacji.

Pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w indywidualnych sprawach podatnika, płatnika lub inkasenta udzielają stosownie do swojej właściwości naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego lub wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa.

Interpretacji udziela się na pisemny wniosek podatnika, płatnika lub inkasenta.

Podobnie jak obecnie – interpretacji dokonuje się w sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym. I tak jak w aktualnych przepisach - we wniosku należy wyczerpująco przedstawić stan faktyczny oraz własne stanowisko w sprawie.

Najistotniejsze dla przedsiębiorców jest wprowadzenie pełnej ochrony przed skutkami zmiany bądź uchylenia wcześniej wydanej interpretacji. Obecnie ochrona ta ogranicza się jedynie do zakazu wszczyna postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, umarzaniu wszczętych wcześniej postępowań w tych sprawach, nie naliczaniu odsetek za zwłokę i nie ustalaniu dodatkowego zobowiązania w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług. Zgodnie z aktualną zasadą - zastosowanie się przez podatnika, płatnika lub inkasenta do interpretacji prawa podatkowego nie zwalnia ich z obowiązku zapłaty podatku.

Według nowych zasad (art. 14c Ordynacji podatkowej) – w zakresie wynikającym z zastosowania się do interpretacji podatnikowi, płatnikowi lub inkasentowi:
· nie określa się albo nie ustala zobowiązania podatkowego za okres do wywarcia skutku zmiany bądź uchylenia postanowienia. A zmiana albo uchylenie postanowienia wywiera skutek począwszy od rozliczenia podatku za miesiąc następujący po miesiącu, w którym decyzja została doręczona podatnikowi, płatnikowi lub inkasentowi, a gdy zmiana lub uchylenie postanowienia dotyczy podatków rozliczanych za rok podatkowy - począwszy od rozliczenia podatku za rok następujący po roku, w którym decyzja została doręczona podatnikowi, płatnikowi lub inkasentowi
· nie ustala dodatkowego zobowiązania w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług
· nie wszczyna się postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postępowanie wszczęte w tych sprawach umarza się
· nie stosuje się innych sankcji wynikających z przepisów prawa podatkowego i przepisów karnych skarbowych.

Istotną zmianą w stosunku do obecnych zasad jest zarezerwowanie dla interpretacji formy postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

W przypadku, gdy podatnik, płatnik lub inkasent zastosują się do takiej interpretacji, organ nie może wydać decyzji określającej lub ustalającej ich zobowiązanie podatkowe bez zmiany albo uchylenia postanowienia (jeżeli taka decyzja byłaby niezgodna z interpretacją zawartą w tym postanowieniu).

Interpretacja jest wiążąca dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej właściwych dla wnioskodawcy i może zostać zmieniona albo uchylona wyłącznie w drodze decyzji.

Organ odwoławczy w drodze decyzji zmienia albo uchyla postanowienie:
· jeżeli uzna, że zażalenie wniesione przez podatnika, płatnika lub inkasenta zasługuje na uwzględnienie, lub
· z urzędu, jeżeli postanowienie rażąco narusza prawo, orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, w tym także, jeżeli niezgodność z prawem jest wynikiem zmiany przepisów.

Zmiana albo uchylenie postanowienia wywiera skutek począwszy od rozliczenia podatku za miesiąc następujący po miesiącu, w którym decyzja została doręczona podatnikowi, płatnikowi lub inkasentowi, a gdy zmiana lub uchylenie postanowienia dotyczy podatków rozliczanych za rok podatkowy - począwszy od rozliczenia podatku za rok następujący po roku, w którym decyzja została doręczona podatnikowi, płatnikowi lub inkasentowi.

Wykonanie decyzji podlega wstrzymaniu do dnia upływu terminu do wniesienia skargi do sądu administracyjnego, a jeżeli na decyzję zostanie złożona skarga do sądu administracyjnego - do czasu zakończenia postępowania przed sądem administracyjnym. Wstrzymanie wykonania decyzji nie pozbawia podatnika, płatnika lub inkasenta prawa do wykonywania takiej decyzji.

W przypadku niewydania przez organ postanowienia w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku uznaje się, że organ ten jest związany stanowiskiem podatnika, płatnika lub inkasenta zawartym we wniosku.
Jedynie w przypadkach uzasadnionych złożonością sprawy termin ten może zostać przedłużony do 4 miesięcy. O przedłużeniu terminu organ jest obowiązany zawiadomić wnoszącego wniosek.

Przepisy te wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2005 r.

Zachowana zostanie zasada tzw. „jednego okienka”. Wszelkie formalności związane z numerem REGON, NIP oraz zgłoszeniem do ZUS (nowość) załatwić będzie można w jednym okienku urzędu gminy.
Zgodnie z art. 22a i 22b ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - przedsiębiorca podejmujący działalność wraz z wnioskiem o wpis do rejestru przedsiębiorców albo do ewidencji może złożyć wniosek zawierający żądanie:
· wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON)
· zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacyjnego, o którym mowa w przepisach o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników
· zgłoszenia płatnika składek lub zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych lub ich zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

Po złożeniu stosownego wniosku to organ prowadzący rejestr przedsiębiorców albo organ ewidencyjny przesyła wniosek do właściwych organów wraz z odpisem postanowienia o dokonaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców albo decyzją o wpisie do ewidencji.

Jeżeli przedsiębiorca wraz z wnioskiem składa dodatkowe dokumenty - to również i w tym przypadku organ prowadzący rejestr przedsiębiorców lub organ ewidencyjny zobowiązany będzie do przesłania wspomnianych dokumentów wraz z wnioskiem.

Przepisy te wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2007 r.

W nowej ustawie o swobodzie działalności gospodarczej pojawił się przepis zakazujący przeprowadzania u przedsiębiorcy więcej niż jednej kontroli w tym samym czasie.
Zgodnie z art. 82 ww. ustawy nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy. Zasada ta posiada jednak aż 7 wyjątków, zgodnie z którymi opisany zakaz nie odnosi się do sytuacji, gdy:
· ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej
· przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla prowadzonego przeciwko przedsiębiorcy śledztwa lub dochodzenia
· odrębne przepisy przewidują możliwość przeprowadzenia kontroli w toku prowadzonego postępowania dotyczącego przedsiębiorcy
· przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego
· kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu
· przeprowadzenie kontroli jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub przepisów prawa wspólnotowego w zakresie ochrony interesów finansowych Wspólnoty Europejskiej
· kontrola dotyczy przestrzegania przez pracodawców przepisów prawa pracy.

W przypadku, gdy działalność przedsiębiorcy objęta jest już kontrolą – kolejny organ przymierzający się do kontroli musi odstąpić od podjęcia czynności kontrolnych oraz ustalić z przedsiębiorcą termin przeprowadzenia kontroli.

Co więcej - czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:

· w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców – 4 tygodni
· w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - 8 tygodni.

I dla tej zasady ustawa przewiduje wyjątki – mają one takie same brzmienie jak przytoczone powyżej wyłączenia spod zasady „jednej kontroli” (oprócz ostatniego punktu).
Przedłużenie czasu trwania kontroli określonego w upoważnieniu wymaga uzasadnienia na piśmie. Uzasadnienie doręcza się przedsiębiorcy i wpisuje do książki kontroli przed podjęciem dalszych czynności kontrolnych.
Jeżeli wyniki kontroli wykazały rażące naruszenie przepisów prawa przez przedsiębiorcę, można przeprowadzić powtórną kontrolę w tym samym zakresie przedmiotowym w danym roku kalendarzowym, a czasu jej trwania nie wlicza się do ogólnego czasu kontroli w danym roku kalendarzowym.

W art. 84 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zapisane zostały rodzaje działalności , co do których nie stosuje się opisanych powyżej reguł kontroli. Przepisów o kontroli nie stosuje się m.in. wobec działalności przedsiębiorców w zakresie objętym szczególnym nadzorem podatkowym, na podstawie ustawy z dnia 24 lipca 1999r. o Służbie Celnej (Dz.U. Nr 72, poz. 802, z późn. zm.)

Przepisy te wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

W ustawie o swobodzie działalności gospodarczej pojawiają się nowe definicje małego i średniego przedsiębiorcy, oraz zupełna nowość: definicja mikroprzedsiębiorcy.

Nowa ustawa za mikroprzedsiębiorcę uważa przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
· zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
· osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
· zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
· osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro.

Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
· zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
· osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro.

Przepisy te wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2005 r.

Zmianie ulegaj limit płatności dla których obowiązkowo należy używać rachunku bankowego przedsiębiorcy. Dotąd występowały dwa dość niskie limity 3000 lub 1000 euro. Zgodnie z nowymi regulacjami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (art. 22) dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku gdy:
· stroną transakcji, z której wynika płatność jest inny przedsiębiorca oraz
· jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.
Przedsiębiorca będący członkiem spółdzielczej kasy oszczędnościowo- kredytowej może realizować ww. obowiązek za pośrednictwem rachunku w tej spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.

Przepisy te wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Zgodnie z nowymi przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (art. 16) przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji obowiązany będzie do umieszczania w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym.
Identyfikacja przedsiębiorcy w poszczególnych urzędowych rejestrach następować będzie na podstawie NIP-u.

Przepisy te wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2007 r.

Przypominamy, iż opisane powyżej regulacje nie są jeszcze prawem obowiązującym. Obie ustawy zostały już zatwierdzone przez Senat i w chwili obecnej oczekują na uchwalenie przez Sejm.