W rozmowie z brytyjskim dziennikiem "Financial Times" prezydent Vuczić przyznał, że "wydaje się, że nowe gwarancje ze strony Rio Tinto (trzeci pod względem wielkości koncern wydobywczy na świecie - red.) i Unii Europejskiej odpowiadają na obawy Serbii dotyczące tego, czy kopalnia będzie spełniać niezbędne standardy środowiskowe".
Wspomniany brytyjsko-australijski koncern już w przeszłości planował eksploatację serbskich złóż litu. Projekt ten został wstrzymany po masowych protestach ze strony aktywistów i społeczeństwa pod koniec 2021 roku.
"Plan rozwoju kopalń przewiduje zajęcie obszaru o powierzchni ponad 2 tys. ha, na którym znajduje się 28 wsi. Wiele porozumień zawartych między rządem a Rio Tinto nie zostało opublikowanych, co świadczy o braku transparentności współpracy i rodzi podejrzenia o korupcję" - napisano wówczas w uzasadnieniu petycji, wzywającej do zaprzestania prac.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Serbowie mogą zaspokoić 90 proc. zapotrzebowania Europy na "białe złoto"
W styczniu 2022 roku ówczesna premierka Republiki Serbii Ana Brnabić ogłosiła wstrzymanie projektu i "zakończenie tematu Rio Tinto". Jednakże w wywiadzie z "FT" Aleksandar Vuczić stwierdził, że "jeśli wszystko potoczy się po naszej myśli, kopalnię będzie można otworzyć w 2028 roku".
Agencja Reutera zauważyła, że jeśli projekt zostanie zrealizowany, może pokryć 90 proc. obecnego zapotrzebowania Europy na lit oraz pomóc Rio Tinto stać się największym na świecie producentem tego surowca.
Lit i jego związki są wykorzystywane do produkcji m.in. wytrzymałych stopów używanych w lotnictwie, ogniw litowych i akumulatorów litowo-jonowych.
Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Marosz Szefczovicz w maju 2024 roku powiedział, że negocjacje między Serbią i UE w sprawie wydobycia litu w Dolinie Jadra na zachodzie kraju dobiegają końca. Przedstawiciel KE zaznaczył, że do uzgodnienia pozostają "ostatnie przeszkody prawne".
"Białe złoto" z Jadar
Lit jest nazywany "białym złotem", bo złoża tego surowca mają białą barwę. W dzisiejszych czasach to metal niezwykle cenny. Jest wykorzystywany do akumulatorów litowo-jonowych, które z kolei zasilają laptopy, telefony komórkowe i tablety.
Stosuje się go także w produkcji szkła i ceramiki żaroodpornej, wytrzymałych stopów używanych w lotnictwie i ogniw litowych.
