Każdy konsument, który ubiega się o kredyt, podlega ocenie zdolności kredytowej. Banki korzystają przy tym z systemu scoringowego BIK, który uwzględnia m.in. historię spłat, obecne zadłużenie i liczbę zobowiązań. Jednak na ocenę kredytową wpływ ma także częstotliwość i liczba zapytań o kredyt.
To oznacza, że jeśli konsument składa wnioski kredytowe w kilku bankach w celu porównania ofert, może to skutkować istotnym obniżeniem jego oceny punktowej. Paradoksalnie, aktywne poszukiwanie najlepszej oferty może prowadzić do gorszych warunków kredytu lub nawet odmowy jego udzielenia.
– Porównując tę sytuację do innych rynków, to tak jakby zapytanie o ofertę ubezpieczenia czy abonamentu telefonicznego skutkowało wymianą informacji między firmami i pogorszeniem warunków kolejnych ofert – zauważa prezes UOKiK Tomasz Chróstny.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Konsekwencje dla konsumentów i rynku
Obecny model oceny kredytowej może ograniczać konkurencję, ponieważ zniechęca klientów do porównywania ofert, umożliwia bankom wymianę informacji o liczbie zapytań klienta, a także może prowadzić do dyskryminacji osób, które aktywnie poszukują najkorzystniejszej oferty. Szczególnie problematyczne jest to w przypadku kredytów hipotecznych, gdzie klienci muszą w krótkim czasie znaleźć najlepszą ofertę, aby nie stracić rezerwacji mieszkania.
UOKiK podaje przykład jednego z klientów, który poszukiwał kredytu konsolidacyjnego. Po złożeniu zapytań w kilku bankach jego scoring znacząco spadł, mimo że nie otrzymał odmowy kredytu i miał nienaganną historię spłat.
Czy banki naruszają konkurencję?
Postępowanie UOKiK ma wyjaśnić, czy system scoringowy może prowadzić do antykonkurencyjnej wymiany informacji między bankami. Jeśli urząd stwierdzi naruszenia, może wszcząć postępowanie antymonopolowe i nałożyć na instytucje finansowe kary do 10 proc. obrotu.
Firmy, które obawiają się sankcji, mogą skorzystać z programu leniency, czyli łagodzenia kar. UOKiK zachęca również anonimowych sygnalistów do zgłaszania naruszeń poprzez specjalny formularz.
