Będą zmiany dla właścicieli fotowoltaiki. Branża wątpi, czy ktoś skorzysta

Od sierpnia właściciele przydomowych instalacji fotowoltaicznych rozliczający się na zasadach net-billingu mogą zdecydować, czy chcą to robić na podstawie rynkowej miesięcznej ceny energii elektrycznej, jak dotychczas, czy godzinowej. Rząd Donalda Tuska chce w ten sposób zachęcić właścicieli instalacji fotowoltaicznych do wyboru drugiej opcji.

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o OZE, który jesienią ma trafić do Sejmu, ma w tym pomóc. Zgodnie z nim prosumenci, którzy zdecydują się na rozliczenie na podstawie stawki godzinowej, mają otrzymać bonus.

Po pierwsze, zwrot ich nadpłat w systemie net-billing zostanie podwyższony z 20 proc. do 30 proc. Po drugie, wartość ich depozytu prosumenckiego będzie powiększana o 23 proc. dla każdego miesiąca kalendarzowego. Depozyt ten jest wartością środków należnych prosumentowi za energię elektryczną, którą wprowadził on do sieci w danym okresie rozliczeniowym.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Miłosz Motyka, wiceminister klimatu i środowiska przekonywał niedawno, że dzięki tym zmianom prosumenci zyskają do kilkuset złotych rocznie. Zapytaliśmy przedstawicieli branży fotowoltaicznej, co sądzą na ten temat.

- To nie jest żadna istotna zmiana. Gdyby prosument mógł wypłacić na swój rachunek zamiast 30 proc., 100 proc. energii wprowadzonej do sieci, to wówczas rzeczywiście byłoby to korzystne - mówi money.pl Maciej Borowiak, prezes Stowarzyszenia Branży Fotowoltaicznej i Magazynowania Energii.

Wyjaśnia, że obecnie prosument sprzedaje energię po cenie netto, a kupuje po cenie brutto, co po pierwsze pogarsza opłacalność instalacji, po drugie nie jest to sprawiedliwe traktowanie stron.

Dla porównania, w przypadku produkcji energii z przydomowych instalacji aż 80 proc. depozytu prosumenta przepada w kolejnym roku rozliczeniowym. To jest niezrozumiałe i niesprawiedliwe. Trudno zrozumieć, dlaczego prosument, zamiast 100 proc., może otrzymać zaledwie 20 proc. - podkreśla Maciej Borowiak.

Robert Maczionsek, wiceprezes ds. technicznych i szkoleniowych Stowarzyszenia Branży Fotowoltaicznej i Magazynowania Energii, ma podobne zdanie na ten temat. - Zwiększenie zwrotu nadpłat z 20 proc. do 30 proc. jest niewystarczające. W grę wchodzą za małe kwoty, aby prosument ryzykował przejście na rozliczenie godzinowe - mówi.

Kiedy mogłoby się to opłacać? - 50 proc. to absolutne minimum, byłoby zaś dobrze, gdyby prosumentom zaproponowano 80 proc. lub nawet 100 proc. - zaznacza.

Przypomina też, że jednym z głównych postulatów Stowarzyszenia Branży Fotowoltaicznej i Magazynowania Energii zawartych w tzw. Pięciopaku dla Fotowoltaiki jest możliwość wypłaty 100 proc.

Warto pamiętać, że w sytuacji, gdy prosument w czasie trwania okresu rozliczeniowego nie wykorzysta środków zgromadzonych w depozycie prosumenckim, to formalnie traci 80 proc. wartości tych środków. Równocześnie należy dodać, że energia wprowadzona do sieci przez prosumenta zostanie przez operatora sprzedana i skonsumowana przez najbliższe otoczenie (sąsiada, sklep, warsztat), czyli krótko mówiąc, operator na tej energii zarobi - mówi Robert Maczionsek.

Nasi rozmówcy widzą też plusy w rządowym projekcie. Rząd uwzględnił w nim m.in. jeden z postulatów branży fotowoltaicznej. Chodzi o propozycję, aby podatek VAT doliczany był dopiero po rozliczeniu salda pomiędzy wartością netto energii elektrycznej zakupionej a wartością netto depozytu prosumenckiego. Jak wspominaliśmy, a co podkreśla Maciej Borowiak, prosumenci obecnie sprzedają energię po cenie netto, a kupują po cenie brutto, co jest niekorzystne.

W obecnej wersji nowelizacji ustawy zostało to jednak zmienione. Zgodnie z nim operator będzie musiał dopłacić 23 proc. do wartości energii przesłanej energii, co będzie pozytywną zmianą dla właścicieli przydomowych instalacji.

Rząd nie uwzględnił jednak kluczowego postulatu branży fotowoltaicznej. Chodzi o propozycję, aby prosumenci rozliczający się na zasadach net-billingu sprzedawali prąd za określoną minimalną stawkę.

Cena minimalna byłaby ustalana na wzór mechanizmu wyznaczania tzw. ceny referencyjnej, czyli rozwiązania funkcjonującego obecnie w systemie aukcyjnym, z którego korzystają duże instalacje OZE, farmy wiatrowe i słoneczne.

Ta zmiana jest o tyle istotna, że obecnie prosumenci rozliczający się na zasadach net-billingu, w praktyce, gdy ceny na giełdzie spadają, zarabiają grosze za dostarczaną energię. - Chodzi głównie o fakt, aby nie przerzucać wszystkich ryzyk na prosumenta - wyjaśnia Maciej Borowiak.

Podczas ostatniej kampanii wyborczej Koalicja Obywatelska dostrzegła ten problem. Zaproponowała w związku z tym wprowadzenie minimalnych cen gwarantowanych dla prosumentów za sprzedawaną energię.

Ostatecznie ten pomysł nie pojawił się jednak w rządowym projekcie. Nie znalazł się w nim również inny postulat branży fotowoltaicznej, która zaproponowała, aby z depozytu prosumenckiego można było pokrywać nie tylko koszty energii, ale także dystrybucji i innych opłat.

Czy zmiany zaproponowane w rządowym projekcie będą na tyle atrakcyjne dla prosumentów, aby zachęcić ich do przejścia na rozliczenie godzinowe? Maciej Borowiak jest sceptyczny.

Moim zdaniem niewiele osób z tego skorzysta. Tym bardziej że można się spodziewać, że ceny energii zostaną w kolejnym roku zamrożone. W tym momencie wiele osób może sobie powiedzieć, że po co utrudniać sobie życie i wprowadzać kolejny element niepewności, jakim jest rozliczenie godzinowe - podkreśla.

Ekspert uważa także, że brakuje polityki informacyjnej rządu w zakresie nowego sposobu rozliczeń, na podstawie stawek godzinowych, które jego zdaniem będą obejmowały coraz większą grupę odbiorców.

Według danych Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej pod koniec 2023 r. w Polsce było blisko 1,3 mln prosumentów. Ich liczba ciągle rośnie, ponieważ do inwestowania w fotowoltaikę zachęcają rządowe dotacje. Obecnie obejmują one tylko prosumentów rozliczających się na zasadach net-billingu.

Przypomnijmy, ten system polega na tym, że prosument sprzedaje nadwyżki wyprodukowanej przez siebie energii, a w razie potrzeby ją kupuje. Nie dostaje jednak pieniędzy do ręki, rozliczenia następują za pośrednictwem konta prosumenckiego, z którego następuje zakup energii.

Net-billing zastąpił wcześniejszy net metering, oparty na systemie opustów. Z tej metody korzystają przydomowe instalacje OZE podłączone do sieci do 31 marca 2022 roku. W tym systemie nadwyżki odesłane do sieci są odkładane w "wirtualnym magazynie", a następnie odebrane w stosunku 1:0,8 dla instalacji o mocy nie większej niż 10 kW.

Agnieszka Zielińska, dziennikarka money.pl