Gospodarka hamuje mocniej, niż oczekiwano. Eksperci analizują przyczyny

Szczególnie niepokojące są dane po uwzględnieniu czynników sezonowych - PKB zmniejszył się o 0,2 proc. w porównaniu z poprzednim kwartałem, podczas gdy w drugim kwartale zanotowano wzrost o 1,2 proc. Jest to pierwszy kwartalny spadek odsezonowanego PKB od drugiego kwartału 2023 roku.

Analitycy ING Banku Śląskiego wskazują w swoim raporcie, że "za wolniejszy wzrost odpowiadała przede wszystkim sytuacja w handlu detalicznym". Sprzedaż detaliczna towarów obniżyła się w trzecim kwartale o 1,5 proc. rok do roku, podczas gdy w poprzednim kwartale wzrosła o 4,8 proc.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Sytuacja w innych sektorach gospodarki również nie napawa optymizmem. Produkcja przemysłowa utrzymuje się blisko stagnacji, rosnąc zaledwie o 0,6 proc. rok do roku wobec 0,8 proc. w drugim kwartale. Sektor budowlany pozostaje w recesji - produkcja budowlano-montażowa spadła o 6,8 proc. rok do roku w porównaniu ze spadkiem o 1 proc. w poprzednim kwartale.

Eksperci Santander Bank Polska szacują, że dynamika konsumpcji prywatnej spadła do około 2,5 proc. rok do roku z 4,6 proc. w drugim kwartale. Na osłabienie konsumpcji wpłynęło obniżenie tempa wzrostu realnych dochodów do dyspozycji, spowodowane odbiciem inflacji w drugiej połowie roku.

Analitycy PKO BP zwracają uwagę, że konsumenci wciąż nie wykorzystują pełni swoich możliwości, odkładając wydatki na przyszłość. Dzieje się tak z powodu utrzymującej się niepewności oraz dodatnich realnych stóp procentowych, co hamuje bieżącą aktywność gospodarczą. Realny wzrost wynagrodzeń wyhamował z 12,2 proc. rok do roku do 9 proc.

ING Bank Śląski prognozuje, że inwestycje prawdopodobnie nieznacznie spadły w ujęciu rocznym, o ile nie nastąpił istotny wzrost wydatków zbrojeniowych. Wysokie stopy procentowe i opóźnienia w realizacji projektów finansowanych z KPO oraz funduszy strukturalnych UE przekładają się na niską aktywność inwestycyjną.

Ekonomiści PKO BP zauważają, że rewizja danych PKB pokazała wzrost inwestycji w pierwszym półroczu 2024, co poprawiło obraz gospodarki. Jednak produkcja budowlano-montażowa w trzecim kwartale kontynuowała spadki z pierwszej połowy roku. Pozytywnie do tej pory zaskakiwały rządowe inwestycje związane z modernizacją wojska, które w trzecim kwartale mogły nieoczekiwanie wyhamować.

Na aktywność gospodarczą negatywnie wpływa silny (realnie) złoty, który sprawia, że import staje się bardziej opłacalny niż krajowa produkcja. Eksporterzy mają większe trudności z utrzymaniem konkurencyjności na rynkach zagranicznych.

Stagnacja w Niemczech uniemożliwia wyraźne odbicie polskiego przetwórstwa i eksportu. Pogarsza się saldo handlowe w obrotach z zagranicą, co przekłada się na ujemny wkład eksportu netto we wzrost PKB.

O ile w drugim kwartale 2024 roku polska gospodarka była jedyną w regionie, której udało się uniknąć spowolnienia i negatywnego zaskoczenia w danych o PKB, to wyniki trzeciego kwartału wyłamują się z tego wzorca. W regionie Europy Środkowo-Wschodniej tylko Węgry zanotowały spadek odsezonowanego PKB w trzecim kwartale, jednak w znacznie większej skali niż Polska.

ING Bank Śląski prognozuje, że w całym 2024 roku wzrost gospodarczy wyniesie 2,7 proc. Bank zaznacza, że bez wyraźnego odbicia koniunktury w Europie osiągnięcie 3 proc. wzrostu PKB jest mało prawdopodobne.

Na 2025 rok bank przewiduje utrzymanie tempa konsumpcji zbliżonego do drugiej połowy 2024 roku, ale wyraźne odbicie inwestycji. Ma to związek z tym, że fundusze z UE zaczną w końcu trafiać do gospodarki. Przewiduje się, że w 2025 roku do ostatecznych beneficjentów trafi około 60 mld środków z KPO wobec około 20 mld w 2024 roku. Dodatkowo szybciej mają napływać środki strukturalne.

Bank prognozuje, że w 2025 roku wzrost gospodarczy przyspieszy do 3,5 proc. Polska ma krajowe motory wzrostu, pozwalające się opierać stagnacji w strefie euro i ryzykom związanym z protekcjonistyczną polityką w Stanach Zjednoczonych.