Jak "cud paliwowy" wpłynie na nasze portfele? Rozkładamy cenę litra paliwa na czynniki pierwsze

Tuż przed końcem 2022 r. średnia cena benzyny 95 (Pb95) w kraju wynosiła 6,54 zł/l, a oleju napędowego (ON) 7,65 zł/l. Dziś za paliwa płacimy tylko nieznacznie drożej niż pod koniec roku - odpowiednio 6,57 zł/l benzyny 95 i 7,67 zł/l oleju napędowego (według danych opublikowanych w czwartek, 5 stycznia).

Na cenę, którą kierowcy widzą na pylonie stacji paliw, składa się sześć podstawowych składników:

• koszt zakupu w rafinerii,
• akcyza,
• podatek VAT,
• marża detaliczna,
• opłata paliwowa,
• opłata emisyjna.

Koszt zakupu w rafinerii to cena, za którą operatorzy stacji paliw kupują produkty rafinacji ropy naftowej, w tym benzynę i diesla. Akcyza, podatek VAT, opłata paliwowa i emisyjna to daniny na rzecz państwa.

Marża detaliczna to jedyna część z ceny benzyny czy oleju napędowego, która zostaje w kieszeni właściciela stacji paliw.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Jak widać z powyższych danych, ceny paliw pozostały na zbliżonym poziomie. Zmienił się udział poszczególnych składników w strukturze cen. Na przełomie 2022 i 2023 r. mogliśmy zaobserwować kilka wydarzeń, które o tym zadecydowały:

• przywrócenie 23-proc. stawki podatku VAT na paliwa zamiast 8 proc.,
• wzrost stawki akcyzy i opłaty emisyjnej,
• obniżenie cen hurtowych przez PKN Orlen i innych dostawców.

Jak wylicza BM Reflex, pod koniec nowego roku największy udział w cenie paliwa miał jego koszt zakupu w rafinerii. Dla benzyny Pb95 wyniósł on 60,8 proc., a dla diesla 66,1 proc. Po nowym roku spadł on do - odpowiednio 53,7 i 54,6 proc.

W tym samym czasie prawie trzykrotnie wzrósł udział podatku VAT w cenie paliwa - z 7,4 proc. do 18,7 proc. Na porównywalnym poziomie utrzymał się "wkład", jaki do ceny litra paliwa wnoszą akcyza, opłata paliwowa, opłata emisyjna. Nieznacznie spadły marże - z 6,8 proc. do 6,3 proc. dla benzyny Pb95 oraz z 6,7 proc. do 5,8 proc. dla oleju napędowego ON.

Co ta zmiana w strukturze ceny litra paliwa oznacza w dłuższej perspektywie dla kierowców tankujących samochody?

- Wzrósł udział części "stałej", czyli podatków i opłat. Zmniejszył się udział kosztu zakupu paliwa w rafinerii, czyli części "zmiennej", która reaguje na takie czynniki jak notowania ropy, paliw gotowych czy kurs dolara - mówi money.pl Rafał Zywert, analityk BM Reflex.

Zmienił się dlatego, że Orlen obniżył ceny netto na rynku hurtowym. Dla kierowców tankujących swoje samochody ta zmiana nie będzie jednak miała większego znaczenia. Wróciliśmy do sytuacji sprzed wejścia w życie tarczy antyinflacyjnej wiosną 2022 r. - dodaje Zywert.

Przypomnijmy, że w ostatnim dniu 2022 r. oraz 1 stycznia 2023 r. znaczne obniżki w cennikach hurtowych wprowadziły PKN Orlen i Aramco Poland. Jak wyliczał ekonomista Rafał Mundry, w ciągu dwóch dni ceny te spadły łącznie o 14 proc.

Pojawiły się zarzuty o to, że w ostatnich tygodniach i miesiącach ceny były sztucznie zawyżane, a kierowcy przepłacali. PKN Orlen odpiera te zarzuty. W czwartek Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zapowiedział, że przyjrzy się sprawie. Analitycy i ekonomiści już kilka tygodni temu prognozowali, że rafinerie mogą tworzyć pod koniec roku "bufor", aby zamortyzować skutki podwyżki VAT-u.

Wprawdzie spora korekta cen hurtowych uratowała nas przed wyraźnym skokiem cen w nowym roku, ale pewna podwyżka na stacjach jest widoczna - piszą Gabriela Kozan i Jakub Bogucki z e-petrol.pl w czwartkowym komentarzu.

Z ich najnowszej prognozy wynika, że do piątku 6 stycznia zarówno PKN Orlen, rafineria w Gdańsku, jak i Saudi Aramco, zmienią cenniki sprzedaży paliw. "Benzyny w sprzedaży hurtowej mogą potanieć o ok. 30 zł na 1000 litrów, podobnie może się stać w przypadku oleju napędowego" - wskazują eksperci e-petrol.pl.

Według ostatnich danych Komisji Europejskiej (z 2 stycznia 2023 r.) średnia cena litra benzyny 95 w Niemczech to 1,73 euro, wliczając w to podatki. Z kolei średnia cena diesla to 1,85 euro za litr.

Co składa się na cenę paliwa w Niemczech? Pod koniec listopada 2022 r. przyjrzał się temu program telewizyjny Galileo. Przygotowano kalkulację dla litra benzyny i oleju napędowego, przyjmując średnią cenę 2 euro za litr.

Jeszcze pełniejszy obraz sytuacji w Unii Europejskiej dają cotygodniowe dane Komisji Europejskiej. "Weekly Oil Bulletin" publikuje średnie ceny benzyny 95 i oleju napędowego przed i po opodatkowaniu.

Różnice między ceną litra najpopularniejszego paliwa, czyli benzyny 95, przed i po opodatkowaniu pokazują skalę obciążeń podatkowych w poszczególnych krajach. Wynika z nich, że najniższe różnice są w Rumunii, na Cyprze i w Polsce. Największe zaś w Finlandii, Grecji i we Włoszech.

Wysokość ceny benzyny przed opodatkowaniem mówi o tym, czy na rynek trafia drogo, czy tanio kupowane paliwo z rafinerii. Z tej perspektywy patrząc, najtańsza benzyna jest na Malcie, w Słowenii i w Bułgarii. Najdroższa zaś w Estonii, Danii i na Węgrzech. Polska plasuje się mniej więcej w połowie stawki.

Uwzględniając obciążenia podatkowe, najniższe ceny Pb95 notowane są w Bułgarii, Słowenii i Rumunii. Polska zajęła szóste miejsce w zestawieniu. Najdroższa benzyna jest w Grecji, Finlandii i Danii.

To zestawienie w połowie grudnia wyglądało inaczej, zanim obniżono ceny na rynku hurtowym. Jak pisał Business Insider Polska, wówczas - nie licząc podatków - za benzynę płaciliśmy najwięcej w UE.

Marcin Walków, dziennikarz i wydawca money.pl

Jeśli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami ekonomicznymi i biznesowymi, skorzystaj z naszego Chatbota, klikając tutaj.