Kluczowy etap gigainwestycji w Łodzi. Wielki "kret" przejdzie pod kamienicami

Celem inwestycji jest połączenie podziemnej stacji Łódź Fabryczna z Kaliską oraz Żabieńcem. Zarówno poprzedni, jak i obecny rząd podkreśla, że dzięki niej zostaną zdecydowanie lepiej skomunikowane dwa systemy kolejowe, które są pozostałością po rozbiorach - carskim i pruskim.

Wiceminister infrastruktury Piotr Malepszak ocenia, że podziemne połączenie pozwoli na uruchomienie nawet do 300 pociągów na dobę przez centrum miasta i przyciągnie do kolei kilkanaście milionów pasażerów w ciągu roku. - Tunel średnicowy włączy Łódź do sieci połączeń międzynarodowych - stwierdził podczas wizyty na placu budowy.

Inwestycja polega tak naprawdę na stworzeniu pięciu tuneli - jednego dwutorowego, w centrum Łodzi, który rozgałęzi się w cztery jednotorowe, po dwa na Kaliski i Żabieniec. Wykonują to dwie tunelownice. Na trasie powstają trzy podziemne stacje - Śródmieście, Polesie i Koziny.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Drążenie rozpoczęło się w 2021 r. i według pierwotnego planu powinno się już dawno skończyć. Termin zakończenia inwestycji przesuwano jednak kilka razy, a obecnie resort infrastruktury podaje, że pociągi tunelami pojadą cztery lata po wstępnie podawanym terminie. Opóźnienie wynika m.in. z faktu, że wykonawca musiał dodatkowo wzmocnić kamienice w centrum Łodzi, pod którymi niedługo zacznie przechodzić "mechaniczny kret" Katarzyna.

Mniejsze tunele drąży maszyna, okrzyknięta od patronki Łodzi "Faustyną". "Katarzyna" - nazwa od patronki górników - odpowiada za dwutorową nitkę. To ona najpóźniej 21 czerwca ma zacząć drążyć pod kamienicami na łódzkim Starym Polesiu i w Śródmieściu.

To etap, do którego wykonawca długo się przygotowywał. Skomplikowana struktura własnościowa części kamienic na trasie tarczy TBM (ang. tunnel boring machine) sprawiła, że budynki od lat nie były remontowane. Głównie chodzi o te, które mają kilku właścicieli, zwłaszcza spadkobierców kamienicznika, znajdujących się za granicą.

Z badania wykonanego kilka lat temu, przed startem inwestycji, wynikało, że ponad 20 nieruchomości jest w "stanie awaryjnym". Niekoniecznie oznaczało to, że wszystkie te budynki mogłyby się rozsypać wskutek drgań podczas drążenia. W wielu przypadkach inspektorzy wykryli, że np. elementy elewacji grożą oderwaniem.

PKP PLK informuje, że wykonawca inwestycji - Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów z Mińska Mazowieckiego - wzmacnia podłoże w dziewięciu punktach, gdzie budynki są w najpoważniejszym stanie.

Wykonawca do tej pory wykonał pięć szachtów, trwa budowa kolejnych dwóch. Pozostaną zatem jeszcze dwa do rozpoczęcia drążenia. Dodajmy, że ze względów bezpieczeństwa mieszkańcy nieruchomości są wyprowadzani do hoteli na czas przechodzenia "mechanicznego kreta" pod budynkami. Tak samo to wyglądało podczas drążenia metra w Warszawie.

Drążenie pod kamienicami w centrum od dłuższego czasu budzi niepokój w mieście. W Łodzi co kilka lat jakiś budynek się częściowo zawalił. Nadzór budowlany od lat przy okazji tego typu sytuacji apeluje o szczególną ostrożność na budowie tunelu średnicowego.

- Skoro kamienice sypią się i przewracają bez drążenia tunelu, to ciężko mi wyobrazić sobie, co będzie, gdy prace zostaną rozpoczęte. Tutaj mamy raz, że kamienice z 100-letniej historią, dwa, że jest ich ogrom. Na trasie tunelu są setki budynków - mówił w 2019 r. w Radiu Łódź Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, gdy w niedługim odstępie czasu zawaliły się dwie kamienice w centrum.

"Katarzyna" czeka na ponowny start, natomiast mniejsza tarcza TBM "Faustyna" jest na półmetku drążenia trzeciego z czterech tuneli jednotorowych. Teraz zmierza w kierunku stacji Koziny, gdzie zostanie odwrócona i rozpocznie ostatni "kurs" w kierunku komory przed Łodzią Kaliską.

Czas realizacji inwestycji wydłużyły również kwestie finansowe. Wykonawca w rozmowie z money.pl już kilka lat temu informował, że potrzebuje więcej pieniędzy ze względu na wzrost kosztów materiałów, w tym kluczowego cementu i stali. Przez pewien czas prace stały przez protest podwykonawców.

Problemy inwestycja ma w zasadzie od początku, ponieważ jeszcze przed początkiem drążenia upadłość ogłosił lider konsorcjum wykonawczego. Wszystko na swoje barki wziął partner - PBDiM Mińsk Mazowiecki. Na opóźnienie z tego powodu nałożyła się jeszcze pandemia koronawirusa i wojna w Ukrainie, które zdecydowanie podniosły koszty budów, a umowa z PKP PLK nie miała zapewnionej waloryzacji.

Ostatecznie inwestor podaje, że podpisano aneksy, dzięki którym wartość inwestycji wzrosła z ok. 1,7 mld do 2 mld zł. Na samo wzmocnienie budynków wydano dodatkowe 171 mln zł. Dodajmy, że na budowę tunelu przyznano 411 mln euro dotacji z UE.

Drążenie ma zakończyć się w marcu 2025 r., ale prace wykończeniowe mają trwać do połowy 2026 r. Uruchomienie pociągów planowane jest na rozkład jazdy od grudnia 2026 r. Kolejarze uprzedzają, że termin może się jeszcze zmienić.

- Priorytetem PKP PLK pozostaje realizacja prac na ważnym społecznie projekcie z obecnym wykonawcą robót z zachowaniem najwyższych standardów bezpieczeństwa. Jest to projekt niezwykle skomplikowany, wykonywany pod centrum miasta i w trudnym terenie - zaznacza Wilgusiak.

W międzyczasie w Łodzi trwają przygotowania do budowy jeszcze jednego tunelu - dla Kolei Dużych Prędkości. To jeden z kluczowych elementów ujętej w programie budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego priorytetowej linii KDP Warszawa - CPK - Łódź - Poznań/Wrocław.

Przygotowania do inwestycji są najbardziej zaawansowane w programie kolejowym wielkiego lotniska, ponieważ to projekt planowany od lat w Polsce. Spółka CPK kilka lat temu otrzymała gotowy projekt tunelu od PKP PLK.

- W grudniu 2023 r. w Budimex podpisaliśmy umowę z CPK na przygotowanie komór do drążenia tunelu dla Kolei Dużych Prędkości w Łodzi, więc realizacja tego komponentu już się dzieje - mówił w marcu w rozmowie z money.pl Artur Popko, prezes Grupy Budimex.

Jacek Losik, dziennikarz money.pl