Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła najnowszą analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej na rok 2023, zwracając uwagę na liczne nieprawidłowości w zakresie finansowania zadań publicznych.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Według NIK, w 73 proc. spraw objętych szczegółowym badaniem w zakresie rozdysponowania środków rezerwy ogólnej, środki te niezgodnie z interwencyjnym charakterem rezerwy przeznaczono na zadania, które nie wynikały z nagłych, niemożliwych do przewidzenia sytuacji, wymagających podjęcia natychmiastowych działań.
Jak podano w analizie NIK, w 2023 r. nastąpił dalszy wzrost stopnia niezbilansowania przychodów i kosztów państwowych funduszy celowych, których plany finansowe są ujmowane w załącznikach do ustawy budżetowej. Co więcej, z części tych funduszy w dalszym ciągu finansowano zadania niezwiązane z celami, dla których zostały utworzone.
Z analizy wynika, że w ubiegłym roku odnotowano kolejny istotny wzrost środków planowanych w rezerwach celowych, które stanowiły łącznie aż 17,5 proc. limitu wydatków budżetu państwa i budżetu środków europejskich. Najwyższa Izba Kontroli zgłosiła zastrzeżenia do planowania części z tych rezerw.
Izba podała, że rok 2023 był kolejnym, w którym zaplanowano i przekazywano środki w formie skarbowych papierów wartościowych z pominięciem budżetu państwa. W 2023 r. przekazano w ten sposób obligacje skarbowe o wartości nominalnej 21,6 mld zł.
Potrzeby pożyczkowe wyniosły prawie 140 mld zł
Oceniono, że w 2023 r. potrzeby pożyczkowe netto budżetu państwa gwałtownie wzrosły, osiągając wartość 137,6 mld zł. Przy czym potrzeby te nie uwzględniały wszystkich nakładów na realizację zadań publicznych.
Na koniec 2023 r. odnotowano ponad dwudziestoprocentową różnicę (363,1 mld zł) pomiędzy wielkością długu publicznego obliczaną według zasad przyjętych przez Unię Europejską, a wielkością tego długu ustalaną według zasad krajowych - dodano.
Według Izby, w 2023 r. ponownie duża część deficytu podsektora instytucji rządowych została ujęta poza deficytem odnoszącym się do budżetu państwa i budżetu środków europejskich. Deficyt wykonany przez jednostki pozabudżetowe wyniósł 50,4 mld zł. Tym samym deficyt budżetu państwa nie jest już wiarygodnym wskaźnikiem oceny finansowej państwa - zaznaczono.
W ocenie NIK budżet państwa, budżet środków europejskich oraz większość planów finansowych pozabudżetowych jednostek sektora finansów publicznych zostały wykonane zgodnie z ustawą budżetową na rok 2023. Ustawa ta nie obejmowała jednak istotnych operacji finansowych związanych z realizacją zadań państwa, w tym mających wpływ na wzrost wielkości długu publicznego.
Najwyższa Izba Kontroli zaopiniowała pozytywnie roczne sprawozdania budżetowe 96,2 proc. objętych kontrolą dysponentów części budżetowych oraz 94,1 proc. skontrolowanych dysponentów trzeciego stopnia. Pozytywnie oceniono także prawidłowość ksiąg rachunkowych u 81 proc. kontrolowanych w tym zakresie dysponentów.
Według planu zamieszczonego na stronie Sejmu, w środę analizą NIK zajmą się sejmowe komisje, w tym Komisja Finansów Publicznych.
