"Złote paszporty" na Cyprze są wydawane od 2007 r. Rozwiązanie polega na przyznawaniu paszportów w zamian za realizację inwestycji. Jak się okazuje, na Cyprze system ma wiele luk. Według raportu krajowego Departamentu Kontroli państwo mogło przez nie stracić miliony euro.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Nielegalne "złote paszporty" na Cyprze
Dokumentacja Izby Obrachunkowej zawiera wnioski z analizy 3517 przypadków osób, które uzyskały obywatelstwo cypryjskie jako inwestorzy, mimo że ministerstwo spraw wewnętrznych nie dostarczyło gabinetowi prezydenta wystarczających informacji na ich temat - informuje portal cyprus-mail.com.
W raporcie zauważono, że bardzo duża liczba osób, które skorzystały z programu, nie spełniała kryteriów, a co najmniej 3810 dodatkowych osób zostało naturalizowanych jako krewni (małżonkowie, dorosłe dzieci na utrzymaniu lub rodzice) inwestorów bez żadnego zezwolenia. Stwierdzono, że szef MSW nie załączył notatek od innych resortów na ten temat we wniosku skierowanym do prezydenta.
Z reguły ministerstwo spraw wewnętrznych informowało ministra o wnioskach, które miały być przedstawione gabinetowi, natomiast ministerstwo finansów informowało go, czy wnioskodawcy spełniają kryteria inwestycyjne. Niektóre z tych dokumentów, według raportu, poruszały ważne kwestie, które mogły prowadzić nawet do natychmiastowego odrzucenia wniosku. Kontrola wykazała jednak, że minister albo całkowicie pomijał te notatki, albo tylko ogólnie odnosił się do ich treści. Jednocześnie gabinet zatwierdził szereg wniosków z pełną świadomością, że wnioskodawcy nie spełniają kryteriów.
Departament Kontroli podkreślił, że błędy kosztowały miliony euro, "między innymi z tytułu nielegalnego wykorzystania obniżonej stawki VAT oraz nielegalnej naturalizacji tysięcy osób, które otrzymały obywatelstwo cypryjskie jako członkowie rodzin inwestorów, bez dokonania przez te osoby jakiejkolwiek inwestycji".
Postępowania wobec rosyjskich oligarchów
Według raportu, 200 mln euro zostało utraconych z tytułu podatku VAT, a także 25 mln euro z tytułu nieuiszczania opłat. Ponadto anulowano umowy o wartości 1 mld euro, a umowy o wartości dodatkowych 3,5 mld euro są nadal w toku, przy czym w sprawozdaniu zauważono, że nigdy nie wprowadzono zadowalających mechanizmów, które zapobiegałyby wystąpienia fałszywych inwestycji lub ich przedwczesnemu porzuceniu. Rząd zapowiada bezzwłoczne wyjaśnienie sprawy.
W lipcu 2022 r. Biuro Prokuratora Generalnego ogłosiło, że toczy się postępowanie wobec czterech osób w związku z systemem "złotych paszportów". Zarzucono im spisek na szkodę Republiki Cypryjskiej oraz korupcję. Początkiem sierpnia z kolei władze Nikozji ogłosiły, że czterech rosyjskich miliarderów straci swoje cypryjskie obywatelstwo nabyte dzięki programowi "złoty paszport" po tym, jak znaleźli się na czarnej liście UE po sankcjach nałożonych na Rosję w związku z inwazją na Ukrainę.
Pod koniec marca Komisja Europejska wezwała kraje Unii do cofnięcia "złotych paszportów" Rosjanom i Białorusinom, którzy zostali objęci sankcjami. Cypr wycofał się z programu w listopadzie 2020 r. Decyzja była pokłosiem prowokacji Al Jazeery, której dziennikarze nagrali ówczesnego przewodniczącego cypryjskiego parlamentu Demetrisa Syllourisa. Polityk w asyście jednego z parlamentarzystów oferował wsparcie w uzyskaniu "złotego paszportu" osobom przedstawianym jako kryminaliści.