Mózg, podobnie jak wszystkie inne części naszego ciała, starzeje się. Wraz z wiekiem zmniejsza się objętość tworzącej układ nerwowy istoty szarej, która jest odpowiedzialna m.in. za naszą pamięć, inteligencję i język. Chociaż nie można zatrzymać starzenia się mózgu, to neuronauka podpowiada, że proces ten można spowolnić za pomocą treningu.
Tak jak ciało potrzebuje ćwiczeń ogólnorozwojowych, by być w dobrej formie, tak i mózg działa sprawniej, kiedy regularnie wykonujemy pewne czynności, które można uznać po prostu za hobby. Co ważne, nie są to zajęcia, którymi powinniśmy się zainteresować dopiero na starość. Mózg warto trenować w każdym wieku.
Trening mózgu rozpoczyna się w momencie, gdy angażujemy do pracy obie półkule. Uczenie się nowych rzeczy, stałe doskonalenie się w tym, co już potrafimy, pomaga w tworzeniu nowych połączeń neuronowych. Te sprawiają, że mózg zużywa mniej energii na przetwarzanie informacji. Dzięki temu pracuje wydajniej.
Oto co możesz zrobić, by trenować mózg i poprawić jego pracę.
1. Ucz się nowego języka
Umiejętność posługiwania się językami obcymi wiąże się z wieloma profitami. Pomaga zdobyć lepszą pracę, komunikować się z osobami z różnych krajów. Jednak już sam proces związany z nauką przynosi szereg korzyści.
Nauka języka to prawdziwa gimnastyka dla umysłu. Przyswajamy nowe struktury gramatyczne, ćwiczymy pamięć. Udowodniono także, że osoby posługujące się więcej niż jednym językiem mają więcej istoty szarej, odpowiadającej m.in. za sprawność umysłu, pamięć, myślenie abstrakcyjne. Samo słuchanie obcego języka oraz próba powtórzenia nowych głosek skutecznie aktywizuje mózg.
Biegle posługujesz się już językiem obcym? Ucz się kolejnego.
2. Graj na instrumentach
Naukowcy z Ruhr-Universität i Bergmannsheil University Clinic przebadali rezonansem magnetycznym mózgi 20 profesjonalnych perkusistów. Każdy z muzyków wciąż był aktywny zawodowo. Ich badania zestawiono z wynikami 24 osób, które nie grały na żadnych instrumentach.
Eksperci odkryli, że włókna istniejące w tzw. ciele modzelowatym są grubsze u perkusistów, niż u pozostałych w grupie kontrolnej. Grubsze włókna szybciej przewodzą informacje między półkulami. Taki mózg pracuje efektywniej. Aby zatem mógł zrealizować zadanie, potrzebuje mniej energii.
Nie było to pierwsze badanie przeprowadzone na muzykach. Wcześniej udowodniono, że gra na instrumentach poprawia naszą pamięć, zdolność koncentracji oraz umiejętność podejmowania decyzji. Korzyści płynące z gry na instrumentach mogą czerpać również amatorzy. Ważna jest sama nauka i regularne ćwiczenia, a nie stopień zaawansowania.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
3. Czytaj książki
Czytanie książek pomaga zwiększać liczbę połączeń neuronowych. Poprawia pamięć i ćwiczy wyobraźnię. Zwiększa też umiejętność "wczucia" się w sytuację drugiej osoby, a to z kolei ułatwia nam komunikowanie się z innymi. Jeśli czytamy literaturę faktu, reportaże, książki poświęcone np. biznesowi, rozwojowi osobistemu czy popularnonaukowe, nabywamy wiedzy o świecie i stajemy się po prostu mądrzejsi.
Nie ma jednak aż takiego znaczenia to, po jakie książki sięgasz. Zarówno książki o ekonomii, jak i kryminały wpływają na pracę twojego mózgu. Dlatego bez wyrzutów sumienia czytaj to, co lubisz. Przez całe życie.
4. Pisz odręcznie
Norweska uczona z Uniwersytetu Nauki i Technologii (NTNU) Audrey van der Meer opublikowała w 2020 r. badania, w których opisała, jak ważne jest w procesie edukacji pisanie odręczne. Okazuje się, że dzieci, które ręcznie notują różne informacje, lepiej się uczą i szybciej zapamiętują nowy materiał niż te, które korzystają z komputera. Kluczową rolę odgrywa tu integracja sensoryczno-motoryczna.
Dotyczy to zresztą nie tylko dzieci. W 2021 roku uczeni z Uniwerystetu w Tokio opublikowali wyniki badania przeprowadzonego na studentach. Uczestnikom odtworzono nagranie fikcyjnej rozmowy, która dotyczyła planów na kolejne dwa miesiące (różnych godzin zajęć, zadań do wykonania i spotkań). Część ochotników poproszono o notowanie harmonogramu długopisem w papierowym kalendarzu, pozostali korzystali z aplikacji na tabletach i w smartfonach. Co ciekawe, ci, którzy pisali odręcznie, wykonali zadanie aż o 25 proc. szybciej.
Godzinę później studenci byli badani za pomocą rezonansu magnetycznego i jednocześnie byli egzaminowani z tego, co zapamiętali z fikcyjnego terminarza. Jak łatwo się domyślić, ci, którzy korzystali z papierowych notatek, mieli lepsze wyniki, a aktywność ich mózgów w obszarach związanych z językiem i wizualizacją wyobrażeń była większa.
5. Medytuj lub praktykuj jogę
Badania wskazują, że medytacja zwiększa zdolność koncentracji oraz zapamiętywania. Pomaga również kontrolować umysł na co dzień w różnych, nawet trudnych sytuacjach. Co ciekawe, ten swoisty relaks wpływa na zwiększenie istoty szarej w mózgu. To przekłada się na jego sprawność - niezależnie od wieku.
Pozytywne efekty medytacji zauważono zarówno u osób starszych, jak i u dzieci. Uczniowie medytujący potrafią lepiej się skupić i przyswajać informacje. Podobnie działa joga. Wymaga ona bowiem wyciszenia i kontroli tak umysłu, jak i ciała.
6. Nie unikaj łamigłówek
Łamigłówki stanowią doskonały trening dla mózgu. Wykonując różnego rodzaju zadania logiczne, zwiększasz liczbę połączeń neuronowych. Twój umysł zachowuje świeżość, poprawia się pamięć, koncentracja. Zagadki mobilizują mózg do przyjmowania nowych informacji, co przekłada się na lepsze jego funkcjonowanie na co dzień.
Efektywne mogą być także krzyżówki, strategiczne gry planszowe, szachy, czy niektóre gry wideo.
7. Zachowuj aktywność fizyczną
W zdrowym ciele zdrowy duch. To przysłowie ma potwierdzenie w badaniach. Udowodniono, że osoby aktywne fizycznie mają wyższy poziom białka oddziałującego na neurony, tzw. BDNF - neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (ang. brain-derived neurotrophic factor). Sprawia to, że mózg sportowca zaczyna pracować wydajniej, zwiększa się zdolność zapamiętywania.
Oczywiście aktywność fizyczna niesie ze sobą więcej korzyści zdrowotnych. Pomaga m.in. redukować stres.
Trudno jest ci zmotywować się do ruchu? Poszukaj sportu, który sprawia ci przyjemność. Dzięki temu łatwiej będzie ci zachować regularność.
8. Wysypiaj się
Żadne, nawet najlepsze ćwiczenia dla mózgu nie przyniosą efektu, jeśli nie dasz sobie odpocząć. Sportowcy od lat kierują się zasadą, że regeneracja jest elementem treningu. Nie inaczej jest z treningiem umysłu.
Istnieją liczne badania, które potwierdzają nieocenioną rolę snu. Jednym z nich jest badanie z 2014 roku, przeprowadzone przez naukowców z University of California w San Francisco. Udowodnili oni, że regularne niedosypianie zmniejsza objętość istoty szarej. Redukcji ulega m.in. zdolność podejmowania decyzji, koncentracji, pamięć.
Dlatego trening umysłu połącz z codzienną dawką długiego, regenerującego snu. Wieczorem zamknij komputer, odłóż telefon. Twój mózg ci za to podziękuje.
Źródła: sciencedaily.com, interestingengineering.com, forbes.com, ctvnews.ca, frontiersin.org
