Wynika to z przesuwania do populacji w starszym wieku coraz liczniejszych roczników osób urodzonych w latach 50. dwudziestego wieku. Prognozy GUS wskazują̨, że do 2060 r. będzie nas znacznie mniej.
Dramatyczny spadek liczby ludności w Polsce
Jak widać na poniższym wykresie, w ostatnich latach następuje znaczny spadek liczby ludności w Polsce. Od 2010 roku nasza populacja zmniejszyła się już o 900 tysięcy z 38,53 mln do 37,63 mln na koniec 2023 roku. W kolejnych latach będziemy obserwowali następne spadki.
A według prognozy GUS do 2060 roku liczba ludności Polski zmniejszy się̨ o 6,7 mln osób w stosunku do 2023 roku. Według danych GUS w ogólnej liczbie ludności Polski – ok. 37,63 mln osób na koniec 2023 roku – kobiety stanowią̨ niezmiennie prawie 52 proc. Na 100 mężczyzn przypada ich 107 (w miastach 112, na wsi 101). Współczynnik feminizacji jest zróżnicowany ze względu na wiek. W 2023 roku wśród ludności do 49 roku życie występuje liczebna przewaga mężczyzn – na 100 mężczyzn w tej grupie wieku przypadało niespełna 97 kobiet.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Natomiast w przypadku osób w wieku 50 lat i więcej współczynnik feminizacji obecnie wynosi 126, przy czym w najstarszych rocznikach (75 lat i więcej) na 100 mężczyzn przypada średnio 188 kobiet.
Ile lat mają Polacy?
Mediana wieku mieszkańców Polski wyniosła w 2023 roku prawie 43 lata, tj. o ponad 7 lat więcej niż̇ w roku 2000. Wiek środkowy dla mężczyzn to ponad 41 lat, a dla kobiet 44 lata (w 2000 roku było to odpowiednio: ponad 33 i 37 lat). Mieszkańcy wsi są̨ młodsi o 2 lata od osób mieszkających w miastach, gdzie mediana wynosi 44 lata.
To, jak się zmienia przewaga danej płci w określonych grupach wiekowych, dobrze widać na poniższej grafice GUS – piramida wieku ludności w latach 1990, 2023 oraz w prognozie na 2060 rok. Coraz bardziej zmniejsza się liczebność wśród najmłodszych roczników, z drugiej strony (na szczycie piramidy) zwiększa się liczba osób wśród starszych i najstarszych roczników. Patrząc na prognozę 2060 roku w porównaniu do sytuacji z 1990 roku, widać jak dużej zmianie ulegnie piramida wieku w Polsce, pokazując coraz bardziej starzejącą się populację.
W roku 2023 liczba dzieci w wieku poniżej 15 lat wyniosła ponad 5,7 mln, tj. spadła o 149 tys. w stosunku do poprzedniego roku – liczba urodzeń́ była niższa o 159 tys. od liczby 14-latków opuszczających grupę̨ dzieci wynika z danych GUS.
Dzieci najmniej od kilku lat
Udział grupy 0–14 lat w populacji Polski wyniósł 15,1 proc. Najniższy, wynoszący 15 proc. udział tej grupy ludności miał miejsce w latach 2015-2016. Patrząc na wcześniejsze lata - w 2000 roku dzieci stanowiły jeszcze prawie 1/5 mieszkańców Polski, a w 1990 roku było ich 25 proc.
Niezmiennie od lat rośnie grupa osób w wieku 65 lat i więcej – w 2023 roku zwiększyła się̨ o 197 tys. osób do wielkości ponad 7,5 mln, co stanowi 20,1 proc. ogólnej liczby ludności (w 1990 roku osoby starsze stanowiły tylko 1/10 ludności). Wynika to z przesuwania do populacji w starszym wieku coraz liczniejszych roczników osób urodzonych w latach 50. XX wieku. Zmniejsza się również liczba ludności w środkowej grupie wiekowej i na koniec 2023 roku spadła do poziomu 24,42 mln osób. Więcej danych na poniższym wykresie.
Zmiany mają miejsce również̇ w przypadku ekonomicznych grup wieku. Liczba dzieci i młodzieży (0–17 lat) zmniejszała się̨ sukcesywnie do 2016 roku. W latach 2017-2020 wzrosła do prawie 7 mln, natomiast od 2021 roku ponownie zaczęła spadać́ – w 2023 roku liczba ta obniżyła się̨ o 86 tys. w stosunku do poprzedniego roku.
Udział tej grupy w ogólnej liczbie ludności wynosi obecnie 18,2 proc. (wobec 29 proc. w 1990 roku i ponad 24 proc. w 2000 roku) wskazują dane GUS. Występuje tu wyraźne zróżnicowanie między miastem i wsią̨ sięgające prawie 3 punktów procentowych – wśród ludności mieszkającej na wsi udział dzieci i młodzieży w wieku 0–17 lat wynosi 20,2 proc., a w miastach 16,9 proc.
Od 2010 roku odsetek grupy osób w wieku produkcyjnym obniża się̨ i w 2023 roku osiągnął poziom 58,4 proc. Wielkość́ tej populacji wyniosła prawie 22 mln – o 184 tys. mniej niż̇ rok wcześniej. Wynika to z procesu przesuwania się̨ do grupy wieku poprodukcyjnego licznych roczników osób urodzonych w latach 60. XX w. oraz z coraz mniejszej liczebności 18-latków, zasilających wiek produkcyjny. Szczegółowe dane na poniższym wykresie.
Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Ludność Polski zmniejszy się o 6.7 mln osób
Jak już wspominałem, według prognozy GUS do 2060 roku liczba ludności Polski zmniejszy się̨ o 6,7 mln. osób (w stosunku do 2023 roku). Największy wpływ na ten stan rzeczy według GUS będzie miała umieralność́ (przewiduje się̨, że w 2060 roku liczba zgonów sięgnie blisko 490 tys.). Będzie to konsekwencją między innymi tego, że w wiek największej umieralności systematycznie będą wchodzić́ roczniki należące do wyżu demograficznego z lat 80 XX wieku – czyli obecni około 40-latkowie.
Mediana wieku ludności wyniesie ponad 50,25 lata, czyli o ok. 7 lat więcej niż̇ w 2023 roku, co oznacza, że połowa mieszkańców Polski będzie miała ponad 50 lat.
Prognoza GUS nie przewiduje wzrostu liczby urodzeń́, co prawda zakłada wzrost współczynnika dzietności, ale liczebność́ potencjalnych matek (obecnie są to kilkuletnie dziewczynki) spowoduje, że liczba urodzeń́ będzie stosunkowo niska (ok. 225 tys. w 2060 roku).
Autorem jest Oskar Sobolewski, ekspert emerytalny i rynku pracy w HRK Payroll Consulting
