- Do roku 2032, w siedem lat (...) zainwestujemy w polską kolej 180 mld zł. Łapię się za głowę, bo to naprawdę robi wrażenie i to nie jest inwestycja odłożona w czasie. Te inwestycje już się zaczęły, trwają - mówił premier Donald Tusk podczas poniedziałkowej konferencji "Polska. Rok przełomu" na Giełdzie Papierów Wartościowych.
Ile z tego to "odgrzewany kotlet", czyli już wcześniej zapowiedziane inwestycje kolejowe, również w ramach Centralnego Portu Komunikacyjnego? - Kwota 180 mld, czyli suma wszystkich kolejowych programów inwestycyjnych, nie jest rzecz jasna żadnym zaskoczeniem i obejmuje już znane rynkowi zamierzenia - mówi money.pl Adrian Furgalski, prezes Zespołu Doradców Gospodarczych TOR.
Podobnie zapowiedź premiera ocenia Karol Trammer, ekspert ds. kolei, redaktor naczelny dwumiesięcznika "Z biegiem szyn". - Gdy jest konferencja premiera, na której trzeba zastosować magię wielkich liczb, to w resortach zbiera się, co można pokazać, żeby ta magia została osiągnięta. Jak się przyjrzymy, to w kwestii kolei nie ogłoszono nic nowego, tylko aktualne i wcześniej już komunikowane plany. Wbrew tytułowi konferencji, o żadnym przełomie nie ma mowy - stwierdza w rozmowie z money.pl.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Do 2032 r. spółka Centralny Port Komunikacyjny planuje wydać prawie 132 mld zł, z czego tylko na inwestycje kolejowe przeznaczy kwotę 76,8 mld zł. Będą pochodzić z emisji obligacji, jak również z dofinansowania Unii Europejskiej. Z kolei aktualizację Krajowego Programu Kolejowego (KPK) do 2030 r. (z perspektywą do 2032 r.) przyjęto już w październiku ubiegłego roku. Na lata 2024-2030 zakłada on wydatki w łącznej kwocie blisko 100 mld zł.
- Pomijając tę część inwestycji, którą prowadzi spółka CPK, to mówimy głównie o modernizacjach i remontach na sieci PKP PLK już uwzględnionych w Krajowym Programie Kolejowym i nadal nim objętych. Natomiast to nie wyczerpuje możliwości poprawy parametrów linii kolejowych. Poza KPK można i prowadzi się różne przedsięwzięcia i czasami nawet małe projekty, prowadzone stosunkowo niedrogim nakładem potrafią przynieść duże, zauważalne efekty z punktu widzenia pasażerów - dodaje Trammer.
Inwestycje w kolej. Czego w zapowiedzi premiera zabrakło?
Według Adriana Furgalskiego sednem modernizacji polskiej kolei nie są wyłącznie duże kwoty, ale zmiana sposobu ich finansowania. Około połowy budżetu KPK to projekty i środki Unii Europejskiej.
Miałem cichą nadzieję, że premier wykorzysta moment i ogłosi reformę systemu finansowania inwestycji kolejowych i zmiany w Funduszu Kolejowym co pozwoliłoby zwiększyć mocniej wydatki na kolej. Bez większego udziału środków krajowych nie będziemy w stanie prowadzić procesu budowy komponentu kolejowego CPK - dodaje Furgalski.
- Jest także wciąż kilka znaków zapytania, bo nie mamy zakończonej analizy Krajowego Programu Kolejowego, obiecanej do końca 2024 r. To ważne, bo dziś nie wiemy, czy wszystkie zapisane tam zadania będą realizowane oraz wg jakich kwot a musimy uwzględnić nie tylko wzrost kosztów, ale i konieczność kontynuowania zadań z poprzedniej perspektywy finansowej UE, z którymi kolej nie wyrobiła się w terminie. Czy nowe projekty nie będą musiały zatem poczekać, bo konieczne będzie przesuwanie pieniędzy na zadania opóźnione? Tego wciąż nie wiemy - podsumowuje Furgalski.
Magia wielkich liczb i polityczne hasła
Już wcześniej, w czerwcu 2024 r., Donald Tusk ogłosił kolejowy program "Polska w 100 minut". Towarzyszyło to zielonemu światłu dla realizacji Centralnego Portu Komunikacyjnego wraz z zapowiedzią urealnienia projektu, także w części kolejowej. "Polska w 100 minut" zastąpiła koncepcję tzw. szprych mających zbiegać się de facto w Baranowie.
Te 100 minut było pustym hasłem. Godzina i 40 minut na pewnych relacjach może robić wrażenie, ale na innych jest po prostu zupełnie nieosiągalnym czasem przejazdu. Co znaczy "Polska w 100 minut" dla mieszkańca Rzeszowa, który potrzebuje dostać się do Poznania? Nic. To było polityczno-marketingowe hasło, które padło ofiarą konkurencji politycznej między partiami Tuska i Hołowni. Polska 2050 miała pomysł 100 minut z każdego miasta w danym regionie do stolicy województwa, a Platforma Obywatelska przebiła to i podniosła na poziom ogólnokrajowy. Co więcej, nie wskazano jak do tego dojść i kiedy - ocenia Trammer.
Co się wydarzy na polskiej kolei do 2032 roku?
Kluczowym elementem komponentu kolejowego CPK do 2032 r. ma być odcinek Kolei Dużych Prędkości (KDP) z Warszawy przez Centralny Port Komunikacyjny do Łodzi, otwarty wraz z nowym lotniskiem. Wtedy też mają być zaawansowane prace budowlane na odcinkach do Wrocławia i Poznania, tworzących tzw. igrek.
W tym samym czasie prace przygotowawcze poza "igrekiem" mają objąć około 880 km innych linii kolejowych. Chodzi o odcinki Katowice-Jastrzębie Zdrój-granica państwa, węzeł CPK-Płock-Grochowalsk-Włocławek, Grochowalsk-Gdańsk, Grudziądz-Warlubie. Projekt obejmuje też prace przygotowawcze na linii CMK Północ na dwóch odcinkach.
PKP PLK rozpoczęły też projekt Zintegrowanej Sieci Kolejowej (ZSK), który zakłada współpracę w ramach regionalnych paneli eksperckich we wszystkich 16 województwach. Prace analityczne mają zakończyć się w I kw. 2026 r.
Marcin Walków, dziennikarz i wydawca money.pl
