Seniorzy toną w długach. Dobija wzrost kosztów życia

Rosną długi najstarszych Polaków. Na koniec listopada 2024 r., według danych BIG InfoMonitor, wynosiły blisko 12 mld zł. Są to m.in. raty pożyczek, kredytów, nieopłacony na czas czynsz, opłaty sądowe i rachunki, np. za telefon. Zadłużonych jest 370 tys. osób w wieku 65+, co oznacza zmniejszenie się tej liczby o ponad 24,7 tys. osób.

Wzrosła o 2,8 tys. zł przeciętna wartość przeterminowanego zadłużenia na osobę, osiągając 32,2 tys. zł. Zaległe zobowiązania np. z tytułu mediów i czynszu zaliczyły spadek r/r o prawie 27 mln zł (0,5 proc.) do poziomu 4,88 mld zł. Dotyczą one ponad 219 tys. osób. Przeciwnie do zadłużeń związanych z niespłaconymi w terminie kredytami i pożyczkami. Te wzrosły w ciągu roku o 356,6 mln zł (5,3 proc.) i na koniec listopada 2024 r. wyniosły ponad 7 mld zł. Dotyczą one 207 tys. seniorów.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Najwięcej zadłużonych seniorów mieszka w woj. kujawsko-pomorskim (prawie 65 osób z zaległymi długami na 1000 wszystkich emerytów) i zachodniopomorskim (ponad 64 osoby na 1000 wszystkich emerytów). Kolejno są woj. dolnośląskie (63 osoby na 1000 wszystkich emerytów) i Śląsk (z mniej niż 63 osobami na 1000 wszystkich emerytów).

Z kolei najmniej z nich mieszka na Podkarpaciu prawie 28 osób na 1000), Podlasiu (32 osoby na 1000), Małopolsce (prawie 38 osób na 1000) i Lubelszczyźnie (prawie 39 osób na 1000). Ponadto w każdym badanych województw spadła liczba seniorów z długami na 1000 mieszkańców w wieku 65+. Najwyższy był on w woj. dolnośląskim (o 5,7 pkt), śląskim (o 5,5 pkt) oraz kujawsko-pomorskim (o 4,9 pkt).

Mazowsze, Śląsk i Dolny Śląsk to regiony, gdzie seniorzy borykają się z największym ciężarem niespłaconych na czas zobowiązań - ich łączny dług sięga odpowiednio ponad 2,5 mld zł, 1,5 mld zł i 1 mld zł. "Bardziej optymistycznie" sytuacja wygląda na Podlasiu, Opolszczyźnie i Ziemi Świętokrzyskiej, gdzie dług wyniósł między 190 mln zł a 242 mln zł.

Autorzy raportu podali też, że największy wzrost zadłużenia r/r odnotowano w woj. zachodniopomorskim (10,6 proc.), mazowieckim (9,2 proc.), świętokrzyskim (4,6 proc.) i lubelskim (4,3 proc.). Spadki natomiast odnotowano na Śląsku, Opolszczyźnie, Kujawach i Podkarpaciu, wyniosły od 1,4 proc. do 4,3 proc.

Zgodnie z wynikami badania, które opisano w raporcie Big InfoMonitor, większość osób w wieku 65 plus uważa, że ich kondycja finansowa pozostanie bez zmian (39 proc.). Z kolei 22 proc. spodziewa się nieznacznego pogorszenia, a co szósty senior obawia się jej znacznego pogorszenia. Niewielkiej poprawy spodziewa się 8 proc., a nikt nie wierzy w zdecydowaną zmianę na lepsze.

Ponadto 49 proc. badanych seniorów uważa, że najważniejsze do poprawy ich sytuacji finansowej będzie ograniczanie zbędnych i impulsywnych wydatków do minimum. O poszukiwaniu promocji i atrakcyjnych cenowo ofert wspomina 36 proc. badanych w tej grupie wiekowej.

Co piąty twierdzi, że zamierza gromadzić oszczędności. Na tle pozostałych grup wiekowych, odsetek odpowiedzi seniorów zdecydowanie jest niższy w przypadku wskazań na oszczędności, a wyższy w porównaniu z innymi w odniesieniu do pytania o ograniczanie wydatków - zauważył BIG InfoMonitor.

Dodał, że "niewielki odsetek" bo 2 proc. osób w tym wieku chce poszerzyć swoją wiedzę finansową. W pozostałych grupach wiekowych wynosi on 13 proc. Z kolei 30 proc. seniorów nie planuje podejmować żadnych działań w celu poprawy swojej sytuacji materialnej.

Większość respondentów w tej grupie (79 proc.) nie zamierza zwiększyć swoich dochodów w 2025 r., a co dziesiąta osoba planuje znaleźć dodatkowe źródło utrzymania. Podobny odsetek (11 proc.) chce sprzedać zbędne rzeczy. Zmiany pracy nie planuje żaden z nich, co wynika "z faktu, że większość z nich jest już na emeryturze".

W ocenie, cytowanego w komunikacie, prof. SGH dr hab. Waldemara Rogowskiego, wzrost kosztów życia, wysoki poziom oprocentowania kredytów i pożyczek oraz inflacja to czynniki, które szczególnie dotykają osoby w wieku 65 plus, dla których głównym źródłem utrzymania są tylko stałe świadczenia emerytalne.

Ekspert zauważył, że z badania wynika też, że sytuacja finansowa jest źródłem niepokoju dla 72 proc. seniorów.

Ta grupa wiekowa, z ograniczonym dostępem i chęcią do szukania dodatkowych źródeł dochodu, jest bardziej podatna na skutki zmian gospodarczych - wskazał analityk.

Powołując się na dane Głównego Urzędu Statystycznego, autorzy raportu zauważyli, że w Polsce rośnie grupa osób w wieku 65 lat i więcej. W 2023 roku zwiększyła się o 197 tys. osób do ponad 7,5 mln. Stanowi to 20,1 proc. ogólnej liczby ludności w Polsce. Postępowanie procesu starzenia się polskiego społeczeństwa - w ocenie autorów - jest "efektem zarówno wydłużającej się średniej długości życia, jak i niskiej dzietności". Obecnie indeks starości wynosi 133. Oznacza to, że na każde 100 dzieci w wieku 0–14 lat przypada już 133 seniorów.

Badanie "Noworoczne plany finansowe Polaków" zrealizowane metodą CAWI przez Quality Watch na zlecenie BIG InfoMonitor, na próbie 1061 pełnoletnich Polaków w grudniu 2024 r.