Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Finansów. "Projekt dostosowuje polskie prawo do reformy zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej, która weszła w życie 30 kwietnia 2024 roku. W efekcie poszerzamy przestrzeń fiskalną. Do stabilizującej reguły wydatkowej włączone zostaną kolejne jednostki sektora finansów publicznych. Chodzi m.in. o Zakład Ubezpieczeń Społecznych, agencje wykonawcze czy instytucje gospodarki budżetowej. Nowe przepisy zwiększą przejrzystość oraz efektywność zarządzania finansami publicznymi" - czytamy w komunikacie opublikowanym na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
W miniony wtorek na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt nowelizacji ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Celem przygotowanego przez Ministerstwo Finansów projektu są zmiany w stabilizującej regule wydatkowej (SRW).
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
SRW obejmie ok. 90 nowych jednostek sektora finansów publicznych. Dotyczy to podmiotów, których plany finansowe są obecnie zamieszczane w formie załączników w ustawie budżetowej.
SRW obejmie:
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
- agencje wykonawcze, np. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Narodowe Centrum Nauki;
- instytucje gospodarki budżetowej, np. Centrum Obsługi Administracji Rządowej;
- państwowe osoby prawne, o których mowa w ustawie o finansach publicznych, np. Polski Instytut Ekonomiczny, Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie.
Ponadto, do SRW włączone zostaną skarbowe papiery wartościowe, które przekazywane są nieodpłatnie jednostkom sektora instytucji rządowych i samorządowych przez jednostki i organy objęte SRW. Zaproponowane rozwiązania zwiększą skuteczność SRW, a dzięki temu stabilność i przewidywalność finansów publicznych.
Zmiany w regule wydatkowej
"Reforma zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej zmodyfikowała wymagania dotyczące reguł fiskalnych. W efekcie wprowadzenia nowych regulacji na szczeblu Unii Europejskiej zachodzi potrzeba dostosowania SRW do wymogów i rozwiązań wynikających z prawa UE. Tym samym konieczne jest dostosowanie SRW, zawartej w ustawie o finansach publicznych, do unijnych reguł fiskalnych" - wskazano w uzasadnieniu projektu.
W projekcie zapisano m.in. rozszerzenie zakresu reguły wydatkowej o jednostki sektora finansów publicznych, których plany są załącznikami do ustawy budżetowej. Chodzi o agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz państwowe osoby prawne. Jak wyjaśniono w uzasadnieniu, w warunkach ustawy budżetowej na rok 2024 oznacza to objęcie regułą wydatkową łącznie ok. 90 jednostek.
Po rozszerzeniu zakresu SRW, zgodnie z projektem ustawy, SRW objęte będą wszystkie jednostki sektora finansów publicznych, z wyłączeniem samorządowych zakładów budżetowych, samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, uczelni publicznych, Polskiej Akademii Nauk i tworzonych przez nią jednostek organizacyjnych, państwowych i samorządowych instytucji kultury oraz samorządowych osób prawnych. Oznacza to, że poza SRW pozostaną te jednostki sektora finansów publicznych, które nie mają zdolności do generowania znacznych deficytów, lub te, których podstawowym źródłem dochodów są środki otrzymane od jednostek objętych SRW - argumentuje resort finansów w uzasadnieniu.
Wśród innych zmian, proponowanych w projekcie, znalazły się m.in. zastąpienie w formule reguły wydatkowej średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) deflatorem produktu krajowego brutto czy wprowadzenie mechanizmu korekty błędu prognozy realnej dynamiki wzrostu PKB.
W projektowanych regulacjach znalazła się także zmiana, dotycząca traktowania na potrzeby reguły wydatkowej skarbowych papierów wartościowych (SPW), przekazywanych jednostkom sektora instytucji rządowych i samorządowych. W uzasadnieniu zwrócono uwagę, że "przekazywanie SPW stosowane często jako ominięcie limitu wydatków powoduje obniżenie wielkości wydatków budżetu państwa lub wykreowanie przestrzeni na dodatkowe wydatki".
Z tego powodu zdecydowano się, na potrzeby SRW, zrównać nieodpłatne przekazanie spw przez jednostki i organy objęte SRW jednostkom sektora instytucji rządowych i samorządowych z wydatkiem. Proponowane rozwiązanie nie ma wpływu na sposób ujmowania tego typu operacji w planach finansowych jednostek objętych SRW - zaznaczono w uzasadnieniu do projektu.
Jednocześnie do SRW nie będą wliczane wydatki na współfinansowanie projektów finansowanych ze środków bezzwrotnej pomocy UE oraz spłaty wartości nominalnych instrumentów dłużnych, w szczególności kredytów, pożyczek oraz dłużnych papierów wartościowych, stanowiących rozchody zgodnie z ustawą o finansach publicznych.
W uzasadnieniu wyjaśniono, że tym samym do SRW nie będą wliczane m.in. wydatki budżetu środków europejskich, przepływy finansowe między organami i jednostkami z tytułu dotacji i subwencji, przepływy finansowe między funduszami zarządzanymi przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego czy wreszcie spłaty wartości nominalnych instrumentów dłużnych, w szczególności kredytów, pożyczek oraz dłużnych papierów wartościowych.
Budżet 2025. Rząd ujawnia kluczowe założenia
Zmieniona zostanie także tzw. klauzula wyjścia ze stosowania reguły wydatkowej. Obecnie dla zastosowania tej klauzuli konieczne jest wprowadzenie jednego ze stanów nadzwyczajnych w połączeniu ze znacznym spowolnieniem gospodarczym. Po zmianie, "zawieszenie stosowania SRW będzie możliwe w momencie wprowadzenia jednego ze stanów nadzwyczajnych lub w przypadku znacznego spowolnienia gospodarczego".
W uzasadnieniu wskazano, że "znaczne spowolnienie gospodarcze będzie nadal oznaczać", że prognozowana na rok budżetowy roczna dynamika wartości PKB w cenach stałych jest "mniejsza o więcej niż dwa punkty procentowe od wskaźnika średniookresowej wartości PKB w cenach stałych określonego w uzasadnieniu do projektu ustawy budżetowej na rok poprzedzający zawieszenie stosowania SRW".
"Zmiana zakresu podmiotowego SRW oraz zmiana zakresu operacji uwzględnianych w kwocie wydatków SRW skutkuje koniecznością skorygowania kwoty startowej wydatków stanowiącej podstawę ustalenia kwoty wydatków SRW na rok 2025" - dodano w uzasadnieniu. "Proponuje się, aby kwota startowa stanowiąca podstawę ustalenia kwoty wydatków SRW na rok 2025 wyniosła 1 724 188 910 tys. zł" - poinformowano.
Zgodnie z projektem nowe przepisy będą miały zastosowanie do budżetu na 2025 r.
Projektowana nowelizacja ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, poza niektórymi przepisami, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2025 r.
