W czwartek w Sejmie Soboń odpowiadał na pytania posłów dotyczące umowy społecznej, na mocy której do 2049 r. w Polsce zostanie zlikwidowane górnictwo węgla kamiennego.
- W programie został zapisany instrument kosztów nadzwyczajnych, dotyczący wydatków, które trzeba ponieść, aby likwidować majątek i jednostki produkcyjne, ale także niezbędny, aby pracownikom jednostek zapewnić jednorazowe odprawy i świadczenia emerytalne – powiedział Soboń.
Dodał, że o ile instrument kosztów nadzwyczajnych jest już znany i wykorzystywany w górnictwie, to w umowie zapisano jeszcze jeden, nowy instrument pomocowy.
- Dodatkowym instrumentem na wzór niemiecki jest subsydiowanie zdolności do redukcji produkcji. Ta zdolność do redukcji produkcji jest rozpisana na poszczególne lata, ta produkcja węgla w Polsce będzie systematycznie malała. To wiąże się z tym, że państwo będzie uruchamiać pomoc publiczną, aby do tej zdolności redukcji produkcji dopłacać i aby zapewnić stabilność finansową poszczególnych kopalń – powiedział Soboń.
Obecnie trwają rozmowy z Komisją Europejską dotyczące pomocy publicznej dla kopalń.
- Wniosek notyfikacyjny jest przed nami, wysłaliśmy wniosek prenotyfikacyjny, w którym proponujemy system wsparcia, ale w mniej formalny sposób. Obecnie jesteśmy w trakcie dialogu, który powinien zakończyć się w ciągu dwu miesięcy wysłaniem wniosku notyfikacyjnego, ale obecnie wypracowujemy parametry, które będą podstawą docelowego wniosku, aby skutecznie formalnie przeprowadzić proces notyfikacyjny – stwierdził Soboń.
Dodał, że elementem rozmów jest właśnie nowy instrument pomocowy, czyli możliwość subsydiowania zdolności redukcji produkcji.
- Ten instrument nie ma dzisiaj umocowania prawnego innego niż wprost na traktacie. Chcemy stworzyć do tego odpowiedni mechanizm prawny. Do tego potrzebny jest odpowiedni system, który zaproponowaliśmy. Zaproponowaliśmy też Komisji Europejskiej dokładne plany operacyjne każdej jednostki, mają one obiektywne wskaźniki, pokazujące, jak te jednostki będą pracować w ramach harmonogramu, jaki przyjęliśmy - wyjaśnił Soboń.
- Jeśli wypracujemy z Komisją zasady uregulowania tego w polskim prawie w zgodzie z unijnymi przepisami o pomocy publicznej, przystąpimy do procesu notyfikacji - dodał.
Wiceminister zapewnił, że rządowy zależy na jak najszybszej notyfikacji pomocy publicznej przez Komisję Europejską.
- Chcielibyśmy to zrobić jak najszybciej, chcielibyśmy to zrobić jeszcze w tym roku tak, aby ten system wsparcia uruchomić od 2022 r., bo sytuacja rynkowa i biznesowa spółek górnictwa węgla kamiennego, w szczególności działających na rynku węgla energetycznego powiedzieć, że jest zła, to nic nie powiedzieć – powiedział Soboń.
Wskazał także, że systemem wsparcia są objęte spółki: Tauron Wydobycie, Węglokoks Kraj oraz Polska Grupa Górnicza. - Lubelski Węgiel Bogdanka i Jastrzębska Spółka Węglowa nie są objęte system wsparcia i nie są częścią wniosku do Komisji Europejskiej – poinformował wiceminister aktywów państwowych.
W maju Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów złożył do Komisji Europejskiej wniosek prenotyfikacyjny dotyczący programu transformacji górnictwa węgla kamiennego.
Prenotyfikacja to rodzaj postępowania w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Jest ono prowadzone między państwem członkowskim UE a Komisją i nie powinno trwać dłużej niż dwa miesiące.
W tym czasie służby Komisji oraz państwa członkowskie mają możliwość nieformalnego i poufnego przedyskutowania prawnych i ekonomicznych aspektów dotyczących projektu przyznania pomocy. Ma to wpłynąć na lepsze przygotowanie późniejszej notyfikacji.
W toku takiego postępowania państwa ubiegające się o notyfikację mogą liczyć na nieformalne wskazówki dotyczące zgłaszanych projektów.
Zaproponowany przez stronę polską system wsparcia dla górnictwa opiera się na pokrywaniu przez budżet kosztów fizycznej likwidacji kopalń i tzw. kosztów nadzwyczajnych, czyli głównie osłon socjalnych dla górników, oraz – co dotąd nie miało miejsca – budżetowych dopłatach do redukcji produkcji węgla.
Częścią wniosku prenotyfikacyjnego są programy operacyjne kopalń, zawierające m.in. szczegółowe założenia produkcyjne i plany redukcji mocy, przy wsparciu państwa.
Umowa społeczna w sprawie transformacji górnictwa podpisana przez strony społeczną i rządową zakłada m.in. wygaszenie kopalń węgla energetycznego do 2049 r. zgodnie z ustalonym harmonogramem, pomoc publiczną dla górnictwa w tym okresie, osłony socjalne dla górników i mechanizmy wsparcia transformacji Śląska.
Wejście porozumienia w życie zależy od zgody Komisji Europejskiej na pomoc publiczną dla kopalń - m.in. dopłaty do redukcji zdolności produkcyjnych oraz finansowanie działań likwidacyjnych i osłon socjalnych dla górników z kopalń likwidowanych, którzy nie przejdą do czynnych zakładów - urlopów przedemerytalnych (płatnych w wysokości 80 proc. wynagrodzenia) i 120-tysięcznych jednorazowych odpraw pieniężnych.
