TV Republika oazą niezależnych mediów? Sprawdziliśmy jej powiązania

Prawo i Sprawiedliwość po wyborach parlamentarnych utraciło nie tylko władzę, ale i wpływ na media publiczne. Pomimo ustawy, która precyzuje, że zmian w TVP, Polskim Radiu czy PAP może dokonywać Rada Mediów Narodowych, rząd postawił na swoim i "odbił" publiczne media. Przez kilka dni nie nadawał nawet kanał TVP Info, wrócił na antenę, gdy nowej władzy TVP udało się skutecznie przejąć kontrolę nad stacją.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Politycy PiS protestowali przeciwko zmianom.

Transmisję z protestów prowadziła głównie TV Republika, która stała się głosem Zjednoczonej Prawicy. Odcięci od "swojego" przekazu widzowie zaczęli częściej oglądać właśnie tę stację. 22 grudnia okazało się, że oglądalność TV Republika wzrosła o 2510 proc. i wyniosła 2,61 proc.

Ostatecznie, pomimo okupacji budynków i protestów, PiS nie udało się "odbić" mediów publicznych. Spora część dziennikarzy zatrudnionych w państwowej stacji dostała wypowiedzenia, a "Wiadomości" zastąpił nowy program – "19:30". Niektórzy dziennikarze zatrudnieni do tej pory w TVP Info przeszli do TV Republika. Albo – jak w przypadku Michała Rachonia - powrócili do niej. Jedną z twarzy Republiki została też Danuta Holecka.

- "Witam państwa, witam w oazie wolności mediów. Cieszę się, że tu jestem!" – stwierdził premier Mateusz Morawiecki na antenie stacji 22 grudnia.

Zobaczcie państwo, jak ważne jest to, żeby była taka oaza wolności mediów. W czasach moich rządów było to, że były trzy główne stacje telewizyjne i tam można było trzy bardzo różne, czasem skrajnie różne poglądy na rozmaite sprawy usłyszeć i zobaczyć. Tusk teraz chce zrobić tak, żeby wszystkie telewizje i portale śpiewały na jedną modłę - twierdził Morawiecki.

Politycy PiS niechętnie mówią jednak, że istnieją pośrednie związki kapitałowe pomiędzy partią a spółką stojącą za stację. Ta relacja jest jednak widoczna we wpisach KRS.

TV Republika jest spółką akcyjną, a jej prezesem jest dziennikarz Tomasz Sakiewicz. Zgodnie z komunikatem opublikowanym przez TV Republika w czerwcu 2023 roku, do akcjonariuszy, którzy posiadają ponad 5 proc. akcji spółki, należą Słowo Niezależne Sp. z o.o. i Niezależne Wydawnictwo Polskie Sp. z o.o. Sakiewicz jest prezesem obu tych podmiotów.

Udziałowcami pierwszej ze spółek jest m.in. Tomasz Sakiewicz (ma 240 udziałów) oraz m.in. spółka Srebrna (150 udziałów) - wynika z wpisu w KRS zaktualizowanego 15 lipca 2023 r.

Srebrna jest z kolei spółką uznawaną za biznesową "perłę w koronie PiS". We władzach podmiotu zasiadają bowiem osoby blisko związane z obozem Zjednoczonej Prawicy. Prezesem zarządu (dane z lipca 2023 r.) jest Małgorzata Kujda (żona byłego szefa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Kazimierza Kujdy). Jak podaje gazeta.pl, Kazimierz Kujda może wkrótce zasiąść w fotelu prezesa spółki.

Członkiem zarządu Srebrnej jest z kolei Janina Goss - uznawana za przyjaciółkę rodziny Kaczyńskich. Do niedawna zasiadała w radzie nadzorczej Orlenu. Kolejnym członkiem zarządu jest Jacek Cieślikowski – w przeszłości radny PiS i asystent Jarosława Kaczyńskiego.

Głównym udziałowcem, a więc właścicielem spółki Srebrna, jest Instytut im. Lecha Kaczyńskiego. To fundacja, której prezesem jest Barbara Czabańska, a członkiem zarządu Barbara Skrzypek, długoletnia sekretarka Kaczyńskiego. W radzie fundacji znajduje się natomiast ks. Rafał Sawicz (jego nazwisko padało m.in. w doniesieniach o tzw. aferze dwóch wież), Krzysztof Czabański (szef Rady Mediów Narodowych) oraz sam Jarosław Kaczyński – prezes PiS.

Udziałowcami, którzy mają więcej niż 5 proc. akcji, są też biznesmen Dariusz Szymański (związany głównie z branżą deweloperską, ma udziały w licznych firmach) i Jolanta Siwczyk (przedsiębiorczyni działająca w kilku branżach).

Tomasz Sakiewicz w 2024 roku relacje między TV Republika a PiS prezentował nieco inaczej. "PO napisało, że udziały w telewizji Republika ma Instytut Lecha Kaczyńskiego. Wiedzą to na pewno. Telewizja Republika jest spółką akcyjną, więc nikt nie posiada w niej udziałów. U żadnego naszego akcjonariusza Instytut też nie ma udziałów czy akcji. Żaden nasz akcjonariusz nie posiada też pakietu kontrolnego" - pisał w mediach społecznościowych. O pośrednich powiązaniach nie wspomniał.

W pierwszym kwartale 2014 r. stacja odnotowała 2,2 mln straty. W 2016 r. przychody spółki przekraczały 13 mln zł, w 2017 ponad 13 mln zł, w 2018 13,5 mln, a w 2019 przebiły 16 mln zł.

"Słabnące na skutek niższej oglądalności przychody z reklam i telezakupów zostały zastąpione przychodami ze sponsoringu, głównie od spółek SP, a także podmiotów prywatnych" - czytamy w sprawozdaniu cytowanym przez "Press".

Przychody Republiki rosły. W 2020 roku przychody wyniosły 15,7 mln zł., w 2021 roku spółka uzyskała 17,6 mln zł, w 2022 wyniosły 19,5 mln zł - czytamy w komunikacie spółki.

Są i inne połączenia pomiędzy byłym obozem władzy z ludźmi powiązanymi z TV Republika. W kwietniu ówczesny premier Mateusz Morawiecki przyznał 5,7 mln zł dotacji Fundacji Niezależne Media, kojarzonej z Tomaszem Sakiewiczem. Pieniądze pochodziły z rezerwy budżetowej. O wpłaty na fundację proszeni są też widzowie stacji.

Jest to istotne szczególnie w kontekście doniesień o budżetach reklamowych mediów powiązanych z obozem dawnej władzy. Jak wynika z analizy, którą w zeszłym roku zaprezentował prof. Tadeusza Kowalski z Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego, członek KRRiT, w latach 2015-2020 spółki Skarbu Państwa wydały na reklamę 5,4 mld zł.

Autor analizy cytowany przez Wirtualne Media zauważa, że po 2016 roku głównym kryterium efektywności reklamy stało się "kryterium bliskości politycznej".

Stąd ogromne nakłady w mediach sprzyjających władzy, takich jak "Gazeta Polska", "Gazeta Polska Codziennie", Telewizja Republika, "Sieci", "Do Rzeczy" - mówił prof. Tadeusz Kowalski.

Prof. Maciej Mrozowski, prawnik i medioznawca w rozmowie z money.pl przyznał, że poprzedni obóz władzy miał "przestarzałe" podejście do mediów.

- Prawo i Sprawiedliwość, a w szczególności Jarosław Kaczyński, wychodzą z błędnego założenia, że media mogą wszystko. Nie mogą, o czym przekonaliśmy się w czasach komunizmu. Tamta władza miała wojsko, wszystkie instytucje państwowe i pełną kontrolę nad mediami, ale mimo to straciła rząd dusz - stwierdził.

Nachalna propaganda szybko traci moc i rodzi opór, a ten mobilizuje do działania przeciw władzy, która zakłamuje rzeczywistość – i dlatego przegrał komunizm. Ten scenariusz powtórzył się w tym roku - stwierdził prof. Mrozowski

- Jarosław Kaczyński, który mówi, że jego partia przegrała, bo media wytworzyły fałszywy obraz rzeczywistości, ma w połowie rację. Bo zrobiły tak media rządowe – jego media. To one wypaczyły obraz rzeczywistości, żeby pasował do jego wizji rzeczywistości. Pan Kaczyński najwyraźniej żyje pod kloszem, dwór przytakiwaczy i nadskakiwaczy pomógł mu wytworzyć mikroświat, który zgadzał się z jego wizją. I to, co widzieliśmy na ekranach telewizorów, było echem pogłosowym i powidokiem wyobrażeń Jarosława Kaczyńskiego - dodał ekspert.

Robert Kędzierski, dziennikarz money.pl