Tylko jeden kraj w Europie płaci za długi więcej od Polski

Rentowność polskich obligacji przekroczyła poziom 6 proc., co przekłada się na rosnące koszty obsługi długu publicznego. Na problem zwrócił uwagę dr Sławomir Dudek, prezes Instytutu Finansów Publicznych. Wskazuje, że Polska zanotowała w bieżącym roku najwyższy w całej Unii Europejskiej przyrost długu, sięgający 8,5 proc. PKB.

Pod względem wysokości średnich odsetek od zadłużenia Polska plasuje się obecnie na drugim miejscu w UE. Wyższe koszty obsługi długu notują jedynie Węgry. Ta sytuacja przyczyniła się do objęcia Polski procedurą nadmiernego deficytu przez Komisję Europejską.

Ekspert szacuje, że w perspektywie najbliższych czterech lat konieczna będzie redukcja deficytu o około 120 miliardów złotych. To kwota równoważna podwójnej wartości rocznych wydatków na program świadczenie 800 plus.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Dodatkowym wyzwaniem jest fakt, że znacząca część wydatków państwa znajduje się poza oficjalnym budżetem. Według analiz finansowych aż 155 miliardów złotych wydatków nie zostało uwzględnionych w tegorocznej ustawie budżetowej, funkcjonując w tak zwanym budżecie równoległym.

Mimo powagi sytuacji, główna dyskusja o finansach publicznych skupia się na kwestiach drugorzędnych. W debacie dominują tematy takie jak wymiana korespondencji między Ministerstwem Finansów a Państwową Komisją Wyborczą czy finansowanie Trybunału Konstytucyjnego.

Specjaliści z dziedziny finansów publicznych podkreślają, że choć kwestie dotacji dla instytucji państwowych są istotne, nie powinny one przesłaniać fundamentalnych problemów związanych ze stanem finansów publicznych kraju.

Dlaczego rentowność obligacji wzrasta? Jak wskazuje ekspert BGK Marcin Lipka w rozmowie z money.pl, sytuacja na polskim rynku obligacji jest silnie powiązana z wydarzeniami w Stanach Zjednoczonych. Według niego wzrost rentowności amerykańskich papierów wynika ze zmieniających się oczekiwań dotyczących polityki Rezerwy Federalnej oraz niepewności związanej z nową administracją Donalda Trumpa.

Analityk wyjaśnia, że te globalne zjawiska powodują wzrost rentowności również w innych regionach świata. W przypadku Wielkiej Brytanii rentowność obligacji skarbowych osiągnęła najwyższy poziom od 25 lat, co świadczy o rosnących oczekiwaniach inwestorów względem zysków z pożyczania pieniędzy tamtejszemu rządowi.

Ekspert BGK podkreśla, że obecna sytuacja na rynku obligacji nie jest alarmująca i można ją oceniać neutralnie lub nawet lekko pozytywnie, biorąc pod uwagę czynniki zewnętrzne. Zwraca jednak uwagę na znaczące potrzeby pożyczkowe Polski w 2025 roku.

Zgodnie z danymi przedstawionymi przez Ministerstwo Finansów, potrzeby pożyczkowe brutto w 2025 roku mają wynieść 553,2 mld zł, co oznacza wzrost z poziomu 425,4 mld zł w roku poprzednim. Potrzeby pożyczkowe netto zaplanowano na poziomie 366,7 mld zł.

W budżecie na 2025 rok założono, że deficyt nie przekroczy 289 mld zł, co stanowi 7,3 proc. PKB. Natomiast deficyt sektora jednostek rządowych i samorządowych ma wynieść około 217 mld zł, odpowiadając 5,5 proc. PKB.

Jak podkreśla główny analityk money.pl Grzegorz Siemionczyk, na sytuację na rynku obligacji wpływ mają również zmienne stanowiska prezesa NBP w kwestiach polityki monetarnej, co skutkuje praktycznym zatrzymaniem napływu zagranicznego kapitału na polski rynek obligacji od lipca 2024 roku.