11 lutego Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła ustawę, która umożliwia operatorowi elektrowni atomowych Enerhoatom zakup dwóch reaktorów od bułgarskiego przedsiębiorstwa BEH EAD. Jak informuje w analizie Ośrodek Studiów Wschodnich, reaktory te zostały wyprodukowane przez Atomstrojeksport, spółkę zależną Rosatomu.
Ukraina chce kupić rosyjskie reaktory atomowe
Decyzji o zakupie rosyjskich reaktorów jądrowych przez Ukrainę sprzeciwia się opozycja. "Rada Najwyższa popiera zakup rosyjskiego sprzętu dla Chmielnickiej Elektrowni Jądrowej. Planowany wydatek to 0,5 mld euro. Wydawanie pieniędzy na rosyjskie reaktory podczas wojny to jakieś nieporozumienie!" – oświadczył deputowany Ołeksij Honczarenko z ugrupowania byłego prezydenta Petra Poroszenki Europejska Solidarność.
"Będziemy blokować te decyzje. Są haniebne!" – pisał również w serwisie Telegram Honczarenko.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Reaktory, które Ukraina chce nabyć, mają być wykorzystane w trzecim i czwartym bloku Chmielnickiej Elektrowni Atomowej. Budowa tych bloków została wstrzymana w 1990 r. po katastrofie w elektrowni w Czarnobylu. Do tej pory ukończono 75 proc. prac na trzecim bloku i 30 proc. na czwartym.
Decyzja stoi w sprzeczności z doczasowymi zapowiedziami władz o budowie rozproszonej generacji energii elektrycznej, odpornej na rosyjskie uderzenia rakietowe. Wątpliwości budzi zasadność wydawania tak dużej sumy w momencie, gdy sektor energetyczny ma inne pilne potrzeby - ocenia w analizie Sławomir Matuszak, główny specjalista Zespół Białorusi, Ukrainy i Mołdawii w OSW.
Ekspert zaznacza, że niejasna pozostaje cena reaktorów, które chce kupić Ukraina. "Bułgarski parlament zezwolił na sprzedaż reaktorów za co najmniej 600 mln euro, lecz kwota ta może się okazać znacznie wyższa" - ocenia analityk OSW.
Pomimo kontrowersji, inicjatywa zakupu reaktorów zyskała poparcie prezydenta Wołodymyra Zełenskiego. Szacuje się, że transakcja może zostać sfinalizowana w ciągu kilku miesięcy.
Reaktory, które Ukraina zamierza nabyć, zostały pierwotnie wyprodukowane w ramach porozumienia z Bułgarią z 2008 r. na budowę elektrowni w Belene. Decyzja podważa ukraińskie starania o objęcie zachodnimi restrykcjami rosyjskiego sektora atomowego. OSW przypomina, że w lutym 2023 r. Rada Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy nałożyła sankcje zarówno na Atomstrojeksport, jak i Rosatom.