Zmiany w płacy minimalnej. Oto czego wymaga od nas Unia

W drugiej połowie lipca w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawiła się informacja o pracach nad projektem ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Za jego przygotowanie odpowiada Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, a osobą odpowiedzialną za opracowanie projektu jest szefowa resortu Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.

Wyjaśniono, że projekt ustawy ma na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2022/2041 z 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej. W myśl dyrektywy - wyjaśniono - państwa członkowskie przyjmują środki niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy do 15 listopada 2024 r.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

"Celem przedmiotowej dyrektywy jest poprawa warunków życia i pracy w Unii, a w szczególności adekwatności wynagrodzeń minimalnych pracowników w celu przyczynienia się do pozytywnej konwergencji społecznej oraz zmniejszenia nierówności płacowych" - podano.

W informacji wskazano, że zgodnie z dyrektywą państwa członkowskie, w których obowiązują ustawowe wynagrodzenia minimalne, ustanawiają niezbędne procedury ustalania i aktualizowania ustawowych wynagrodzeń minimalnych. "Podstawą ustalania lub aktualizacji ustawowych wynagrodzeń minimalnych są cztery obligatoryjne elementy kryteriów (tj.: siła nabywcza ustawowych wynagrodzeń minimalnych z uwzględnieniem kosztów utrzymania, ogólny poziom wynagrodzeń i ich rozkład, stopa wzrostu wynagrodzeń oraz długoterminowe krajowe poziomy produktywności i ich zmiany)" - wskazano.

Aktualizacja ustawowych wynagrodzeń minimalnych będzie odbywać się co najmniej raz na dwa lata (lub nie rzadziej niż co cztery lata w przypadku państw, które stosują mechanizm automatycznej lub półautomatycznej indeksacji).

"Do oceny adekwatności ustawowych wynagrodzeń minimalnych państwa członkowskie mają wykorzystać orientacyjne wartości referencyjne. W tym celu mogą one stosować orientacyjne wartości referencyjne powszechnie stosowane na poziomie międzynarodowym, takie jak np. 60 proc. mediany wynagrodzeń brutto, 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia brutto lub inne orientacyjne wartości referencyjne stosowane na poziomie krajowym)" - wskazano.

Zwrócono uwagę, że obecnie kwestie związane z minimalnym wynagrodzeniem za pracę oraz minimalną stawką godzinową regulują przepisy ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Jednocześnie zaznaczono, że - ponieważ wdrożenie postanowień dyrektywy jest przedmiotem regulacji ustawowej - niezbędne jest podjęcie działań legislacyjnych.

W informacji zaznaczono, że wdrożenie przepisów dyrektywy wymaga dokonania zmiany ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z 2002 r. "Z uwagi na fakt, że ustawa ta była wielokrotnie zmieniana, a także że w związku z implementacją dyrektywy wprowadzono liczne zmiany, zaproponowano projekt nowej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę" - wyjaśniono.

Podano, że "projekt ustawy reguluje zasady i tryb ustalania oraz aktualizacji minimalnego wynagrodzenia za pracę, wskazuje organ doradczy właściwy w sprawach związanych z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, reguluje kwestie związane ze sprawozdawczością w zakresie minimalnego wynagrodzenia za pracę, a także określa zasady i tryb ustalania oraz wypłacania minimalnej stawki godzinowej".

Przewiduje on m.in. dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wyjaśniono, że "gdy prognozowany na rok następny wskaźnik cen wynosi co najmniej 105 proc. ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej, tj. od dnia 1 stycznia i od dnia 1 lipca. Natomiast, gdy wskaźnik ten wynosi mniej niż 105 proc. – ustala się jeden termin zmiany ww. wysokości minimalnych gwarancji płacowych, tj. od dnia 1 stycznia".

Zgodnie z informacją, na organ doradczy ma być wyznaczona Rady Dialogu Społecznego (RDS) - w kwestiach związanych z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, w szczególności z jego ustalaniem i aktualizacją, a także coroczną procedurę ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej.

Podano, że wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę będzie corocznie przedmiotem negocjacji prowadzonych w ramach RDS. "Rada Ministrów przedstawia RDS do negocjacji propozycje wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę dla pracowników oraz minimalnej stawki godzinowej dla określonych umów cywilnoprawnych – w terminie do dnia 15 czerwca każdego roku" - podano.

Określono, że negocjacje będą prowadzone przez 30 dni od dnia otrzymania propozycji i informacji. "Jeżeli w tym terminie RDS nie uzgodni ww. wysokości gwarancji płacowych, wówczas decyzje w tym zakresie podejmie Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Ustalone przez Radę Ministrów wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej nie będą mogły być niższe niż zaproponowane RDS do negocjacji" - podkreślono.

W informacji podano, że projekt ustawy przewiduje również "utrzymanie co do zasady dotychczasowego mechanizmu ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę" i procedurę sprawozdawczości. "Do Komisji Europejskiej, co 2 lata, będą przekazywane następujące dane statystyczne i informacje: poziom minimalnego wynagrodzenia za pracę, odsetek pracowników objętych minimalnym wynagrodzeniem za pracę, opis istniejących zróżnicowanych stawek i odliczeń, powody wprowadzenia zróżnicowanych stawek i odliczeń, odsetek pracowników objętych zróżnicowanymi stawkami, w miarę dostępności danych" - wyjaśniono.

Zwrócono też uwagę, że w zakresie sankcji konieczna jest zmiana niektórych zapisów Kodeksu karnego i Kodeksu pracy. "Projekt ustawy wprowadza nowy typ przestępstwa oraz nowy typ wykroczenia, które związane są z naruszeniem prawa pracownika do wynagrodzenia za pracę, a także przewiduje naliczanie odsetek za nieterminowe wypłacenie należnych pracownikom wynagrodzeń" - wyjaśniono. Ponadto - wskazano - projekt przewiduje podwyższenie sankcji za wykroczenia przeciwko prawom pracownika.

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów wskazano na III/IV kwartał 2024 r.