Podczas konferencji prasowej premier Donald Tusk zapowiedział, że stacje telewizyjne TVN i Polsat zostaną umieszczone w wykazie firm strategicznych, które podlegają ochronie np. przed agresywnym i niebezpiecznym, z punktu widzenia interesów państwa, przejęciem. Na ich sprzedaż będzie musiała wydać zgodę Rada Ministrów.
Bez zgody polskiego rządu nie będzie można przejąć, kupić firm, które są na tej strategicznej liście, firm, które podlegają ochronie - wskazał Tusk.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Będą skargi na decyzję Tuska?
Zdaniem prof. Nowaka-Fara, wpisanie tych stacji na listę firm strategicznych może być uznane za ograniczenie unijnej swobody przedsiębiorczości, co umożliwia właścicielom, a także potencjalnym nabywcom tych spółek złożenie skarg sądowych. Natomiast w przypadku innej jurysdykcji niż unijna, np. amerykańskiej, podstawą skargi może być naruszenie umowy o ochronie inwestycji.
- Dlatego w uzasadnieniu należy wykazać, że ograniczenia dotyczące spółek wpisanych na listę jest istotne ze względów ogólnospołecznych - powiedział Nowak-Far. Zaznaczył, że przyjęcie takiego rozwiązania wymaga bardzo wyczerpującego i precyzyjnego wyjaśnienia ze strony premiera. Dodał, że dla bieżącej działalności spółek wpisanie na listę raczej nie ma znaczenia. Jego zdaniem decyzja premiera nie wpłynie też na zachowanie innych inwestorów zagranicznych w Polsce.
Wykaz podmiotów podlegających ochronie prowadzony jest na postawie ustawy o kontroli niektórych inwestycji. W wykazie zamieszczane mogą być firmy np. działające na rynku energetyki, ale też zajmujące się telekomunikacją. Przypisane do nich są organy kontroli, np. resorty. Organy te mogą w drodze sprzeciwu zablokować transakcje skutkujące np. przejęciem tych firm. Zgłaszając taki sprzeciw, organ kontroli może mieć na celu m.in. ochronę niepodległości, praw obywatelskich i bezpieczeństwa Polski, a także dbałość o wypełnianie obowiązków wynikających z członkostwa Polski w NATO.
Adwokat prof. Michał Romanowski ocenił, że "zaistniały przesłanki, aby w sprawie TVN odwołać się do przepisów ustawy o kontroli inwestycji zagranicznych. W obecnej sytuacji geopolitycznej to bezpieczeństwo jest najważniejsze, a doniesienia medialne budzą słuszne obawy, kto będzie kontrolował media".
Prof. Michał Romanowski zapytany przez PAP o podstawy prawne wpisania do wykazu firm strategicznych spółki z zagranicznym kapitałem, wyjaśnił, że premier zapewne tę decyzję opiera na ustawie o kontroli inwestycji zagranicznych z 2015 r.
Jeżeli jest to uzasadnione porządkiem publicznym lub wymaga tego bezpieczeństwo publiczne, ustawa odwołuje się do artykułu 4 ust. 2 traktatu o ustanowieniu Unii Europejskiej, który w takich przypadkach daje państwom członkowskim prawa w zakresie ograniczania swobody działalności gospodarczej - wyjaśnił prawnik.
Będzie nowy wykaz firm strategicznych
Do końca roku rząd planuje przyjąć nowe rozporządzenie Rady Ministrów ws. wykazu podmiotów podlegających ochronie oraz właściwych dla nich organów kontroli - wynika z wpisu w wykazie prac legislacyjnych i programowych rządu.
Zaznaczono, że aktualne rozporządzenie obowiązuje do 31 grudnia i w związku z tym niezbędne jest przyjęcie przez Radę Ministrów kolejnego rozporządzenia. Celem jego wydania jest ustalenie listy podmiotów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycji, jak również przypisanie tym podmiotom właściwych organów kontroli - zaznaczono we wpisie. Nowe rozporządzenie ma obowiązywać przez trzy lata - od 1 stycznia 2025 r. do 31 grudnia 2027 r.
Zgodnie z ustawą organy kontroli prowadzą postępowania administracyjne wobec podmiotów z wykazu oraz inwestorów, a dotyczą one "nabycia istotnego uczestnictwa lub nabycia dominacji nad podmiotami podlegającymi ochronie". Efektem takich postępowań są decyzje administracyjne o sprzeciwie lub braku sprzeciwu.
Aktualne rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia 2024 r. po podpisaniu przez premiera Donalda Tuska 27 grudnia 2023 r. Załączona lista podmiotów zawiera 17 pozycji. Dla jednego - Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowego "Telesystem-Mesko" organem kontroli jest Minister Obrony Narodowej. Dla pozostałych 16 organem jest Minister Aktywów Państwowych. Podmioty te to: Alpetrol, Zakłady Chemiczne w Szczecinie "Baltchem", Emitel, Gaspol, Grupa Azoty, Hawe, KGHM, Oktan Energy&V/L Service, Orange, Orlen, Polkomtel, Rafineria Gdańska, Stoen Operator, Tauron PE, TK Telekom i Unimot Terminale.
