Szczęście opuściło PiS? "Nigdy perspektywa utraty władzy nie była tak blisko"

Oto #TOP2022. Przypominamy najlepsze materiały minionego roku

Jesień 2015 rok, PiS po 10 latach wygrywa ponownie wybory i przejmuje stery w kraju. "Polska w ruinie" - to jedno z głośniejszych haseł w ówczesnej kampanii wyborczej, z którymi kojarzono partię Jarosława Kaczyńskiego. Już po wygranej Mateusz Morawiecki szczerze przyznał, że "słowa o ruinie były czystą retoryką wyborczą".

PiS wygrał, więc mógł realizować swoje sztandarowe obietnice wyborcze, takie jak program 500 plus, czy trzynasta emerytura. Warunki gospodarcze temu sprzyjały. W październiku 2015 inflacja konsumencka wynosiła 1,6 proc. Aktualnie o takie wynikach możemy jedynie pomarzyć. W lipcu 2022 roku inflacja zanotowała wzrost do poziomu 15,5 proc. i to jest najgorszy odczyt od 25 lat.

PiS już wie, że złote czasy minęły i czarne chmury nadciągają nie tylko nad Polskę, ale także rząd. Do tej pory partia Jarosława Kaczyńskiego cieszyła się stabilnym i wysokim poparciem. Z najnowszego sondażu Kantar Public wynika jednak, że gdyby wybory odbyły się w połowie lipca, wygrałaby je Koalicja Obywatelska (27 proc.), a nie PiS (26 proc.). Takiego wyniku, w którym to PO wygrywa z PiS, nie było od siedmiu lat.

Jarosław Kaczyński w ostatnim wywiadzie dla Interii przyznał szczerze: "to najtrudniejszy czas odkąd przejęliśmy władzę".

Trudno, żeby w takim kryzysie jak dziś nie leciały w dół wskaźniki szefowi rządu. Ludzie nie lubią inflacji — przyznał prezes PiS, ale szybko dodał, że na wiele czynników rząd nie ma wpływu, wymieniając pandemię, czy aktualną wojnę w Ukrainie.

Przedstawiciele Prawa i Sprawiedliwości apelowali wielokrotnie o zmianę polityki klimatycznej Unii Europejskiej, stając w obronie polskich kopalń i węgla. Co więcej, wszyscy pamiętają słowa prezydenta Andrzeja Dudy, który opowiadał, że w Polsce węgla wystarczy na najbliższe 200 lat. Te słowa mają się nijak do aktualnej rzeczywistości. Ceny surowca poszybowały w górę, tona importowanego węgla kosztuje już ok. 3 tys. zł. Problem jednak w tym, że ludzie walczą o jego zakup, bo surowca na razie brakuje. Eksperci nie mają złudzeń — czeka nas ciężka zima.

O tym, jak "palący" jest to problem dla rządu, może świadczyć fakt, że przepisy ustawy ws. maksymalnej ceny węgla nie zdążyły jeszcze wejść w życie, a rząd zaproponował nowe rozwiązanie. Teraz chce dać 3 tys. zł jednorazowego dodatku Polakom, którzy ogrzewają swoje mieszkania węglem.

Robert Tomaszewski, starszy analityk ds. energetycznych związany z Polityką Insight, przyznaje, że problem z węglem może być momentem zwrotnym i wpłynąć na aktualną sytuację polityczną.

- Wszystko będzie zależeć od tego, o ile koalicja rządząca będzie w stanie rozładować napięcie na rynku. Obecnie brakuje ok. 3, 4 mln ton węgla. Pytanie, czy aż tyle będziemy w stanie sprowadzić, biorąc pod uwagę trudności logistyczne. Jeżeli nie uda się osiągnąć celu, to kryzysu nie unikniemy — mówi money.pl Robert Tomaszewski. Zwraca także uwagę, że popyt będzie się utrzymywał, bowiem wiele osób zwleka jeszcze z zakupem węgla, licząc na mniejsze ceny. Należy brać także pod uwagę, że na rynku pojawią się nieuczciwi sprzedawcy, którzy zechcą wykorzystać obecną sytuację.

Ekspert przekonuje również, że sporą rolę w tym roku odegra także pogoda. - Jeżeli przyjdą mrozy, to na niektóre domy i 5 ton węgla nie wystarczy — ocenia.

Jeżeli nie uda się teraz pokonać tych problemów, o których wspomniałem, to czeka nas bardzo trudna jesień i zima. To będzie też bardzo trudna sytuacja dla PiS-u. Ludzi, którzy będą marzli w zimę, nie przekona żadna retoryka, żadne obietnice. To będzie rzeczywisty sprawdzian dla rządu. Jeżeli problemy będą narastać, to niezadowolenie społeczne wystrzeli. Drożyzna, problemy z opałem to będzie absolutnie mieszanka wybuchowa — mówi money.pl ekspert Polityki Insight.

Ekonomista, były członek Rady Polityki Pieniężnej, prof. Marian Noga uważa, że PiS miał do tej pory "niewiarygodne szczęście, które się właśnie skończyło".

- Do tej pory mi i wielu innym ekonomistom, wypominana jest opinia o programie 500 plus. Zastanawialiśmy się, skąd partia rządząca na tak duży transfer pieniędzy weźmie środki. Program zrealizowano, a PiS przekonywał, że wszystko się da. Prawda jest jednak taka, że partia Jarosława Kaczyńskiego miała ogromne szczęście do koniunktury gospodarczej. Im się po prostu udało, dlatego mogli realizować swój program — mówi prof. Noga. Ekonomista dodaje jednak, że wszystko na to wskazuje, że dobra passa się skończyła.

Powtarzam często, że nie ma darmowych obiadów w gospodarce. Nie można zjeść ciastka i mieć ciastka. Wszystkie pieniądze, które za sprawą rządu trafiły na rynek, w momencie pandemii, a potem wojny odbiły się czkawką, inflacja poszybowała w górę — mówi w rozmowie z money.pl ekonomista.

Profesor przypomina, że premier pytany o wysoką inflację odbija piłeczkę, mówiąc, że na Zachodzie również ceny rosną. - Owszem Niemcy mają wysoką inflację, ale na poziomie blisko 9 proc., nie 15 i jestem przekonany, że za rok będą ją mieli na poziomie 2 proc. My takiego wyniku za rok mieć nie będziemy — przekonuje prof. Noga.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Ekonomista przyznaje, że teraz PiS traci na tym, co jeszcze do niedawna było mocną stroną partii i rządu. - Dosypywanie pieniędzy jakoś się udawało, ale teraz przy takiej inflacji już przestało działać i tylko podbija i tak wysokie wskaźniki — ocenia ekspert.

Profesor Robert Alberski, politolog z Uniwersytetu Wrocławskiego, przypomina, że do tej pory nie tylko w partii rządzącej, ale także wśród opozycji panowało przekonanie, że "PiS jest niezatapialny".

- Żaden problem czy afera nie pogrążały partii. Najnowszy sondaż Kantara może być taką samospełniającą się przepowiednią. Po stronie PiS-u już widać panikę, a opozycja może przyciągnąć nowych wyborców. Na pewno jesteśmy w momencie zmiany trendu. Nigdy perspektywa utraty władzy przez PiS nie była tak blisko — ocenia politolog w rozmowie z money.pl.

Dodaje też, że teraz sytuacja sprzyja opozycji, ponieważ przy galopującej inflacji, braku węgla dużo łatwiej modyfikować jej tematy. - Do momentu, kiedy sytuacja ekonomiczna Polaków była bez zarzutu, to opozycji trudno było przekonać ludzi do swojego przekazu. Teraz jest inaczej, problemy się piętrzą i dotykają każdego obywatela — mówi prof. Alberski.

Opozycja wkroczyła "na boisko", na którym do tej pory PiS było mocne, i całkiem nieźle sobie radzi. Ostatni przykład to chociażby film Donalda Tuska, gdzie licząc banknoty, pokazuje, ile podwyżki dostanie władza, a ile nauczyciele. Owszem, to jest populistyczne, ale jednocześnie zrozumiałe dla każdego odbiorcy i konkretne. Wcześniej opozycji brakowało takiego przekazu — mówi money.pl prof. Robert Alberski.

Przypomina, że do tej pory PiS wygrywał, stosując właśnie takie techniki. - Chyba każdy pamięta spot wyborczy, w którym bohater otwierał pustą lodówkę. Oczywiście nie tym spotem PiS wygrał wybory, ale to była bardzo ważna narracja podczas kampanii, teraz rolę się odwróciły — ocenia ekspert.

Politolog uważa jednak, że jest jeszcze za wcześnie, aby skreślać zwycięstwo PiS w wyborach. - Gdyby miały się one odbyć za trzy miesiące, to wydaje się, że Jarosław Kaczyński musiałby się pożegnać z władzą. Jeżeli wybory będą za rok lub nawet trochę więcej, to jest to czas, który może wiele zmienić w obecnej sytuacji. PiS już udowodnił, że potrafi walczyć i na pewno nie będzie ułatwiał sytuacji opozycji — ocenia Robert Alberski.

Malwina Gadawa, dziennikarka i wydawca money.pl