Eurorodzice. Czy za dwie dekady Polska zostanie pustym gniazdem?

Tak zamiast eurosierot doczekamy się eurorodziców.

Jeśli po 1989 roku Polacy potraktowali coś serio, to z pewnością edukację. Dla rodziców, nawet gorzej sytuowanych, punktem honoru była nauka języków i ukończone studia wyższe. Chociażby na prywatnej uczelni o przeciętnej reputacji.

Ambitni przedstawiciele pokolenia Zet, czyli osób urodzonych po 1995 roku, to chyba pierwsze pokolenie idące za własnym głosem - aż 90 proc. deklaruje, że w wyborze kierunku studiów podąża za swoimi zainteresowaniami. Jednocześnie Zety twardo stąpają po ziemi, bo deklarują, że drugą motywacją decydującą o wyborze studiów jest perspektywa dobrze płatnej pracy.

Obejrzyj: Morawiecki: chodzi o to, żeby zerowy PIT oznaczał zerową emigrację

To pokolenie bez kompleksów, za to z ambicjami. Większość chce studiować poza Polską, a wybierając zagraniczne studia niemal połowa kieruje się prestiżem kierunku lub uczelni. Takie wyniki przynosi internetowa sonda przeprowadzona przy okazji Elab Education Festival w 2018 roku.

W Elab Education Laboratory co roku organizujemy festiwal dla uczniów szkół średnich i ich rodziców, podczas którego mogą poznać oferty zagranicznych uczelni i ich wymagania. Na nasz festiwal przyjeżdżają młodzie ludzie z całej Polski. Co ich wyróżnia? Są piekielnie ambitni, chcą studiować za granicą i wiedzą, że droga, którą wybrali, będzie trudna, ale tu nie ma alternatywy.

Z naszej sondy wynika, że ponad połowa młodych osób chce prowadzić własną firmę lub pracować jako niezależny specjalista. Nie mam wątpliwości, że to pokolenie zawodowej przyszłości nie odda przypadkowi. Wierzą w siebie i mają odwagę, aby śmiało urzeczywistniać plany. Optymistycznej postawie i przekonaniu o sile własnych kompetencji towarzyszy zaskakująco trzeźwa czy wręcz krytyczna ocena perspektyw zawodowych w Polsce. 45 proc. ocenia je jako przeciętne, a 29 proc. jako złe. To dlatego 60 proc. młodych osób, oddających głos w naszej ankiecie, planuje szukać zawodowego spełnienia za granicą.

Gdy o zamożności społeczeństwa decydują innowacje, talent - jakkolwiek patetycznie to brzmi - jest dobrem narodowym. Trzeba zatem zapytać: co zrobić, aby ten kapitał zyskał na wartości? Sprawdzonym rozwiązaniem są wyjazdy na zagraniczne stypendia i studia. Jeśli spojrzymy na światowe trendy, zauważymy, że doskonale rozumieją to Azjaci, którzy w skali globu stanowią połowę osób studiujących za granicą.

Studia na zagranicznej uczelni to najlepsza przepustka do lepszego świata, przejaw zdrowej ambicji, powszechnej mobilności i apetytu na życie. Absolwenci zagranicznych studiów, mający już doświadczenie w międzynarodowych korporacjach, po powrocie do kraju są poszukiwanymi pracownikami.

Międzynarodowe obycie, praktyczny charakter studiów i bogata sieć akademickich oraz biznesowych kontaktów daje im uprzywilejowaną pozycję. Zachęcamy ich, aby wracali i dzielili się nimi w Polsce lub zakładali tu własne firmy. Z uwagi na mniej konkurencyjny rynek i unikatowe, globalne kompetencje tutaj mogą osiągnąć autentyczny sukces.

Dla Macieja Halbryta, absolwenta prestiżowej London School of Economics w Londynie, wyjazd na studia był najtrudniejszą, ale też najlepszą decyzją, jaką wówczas podjął. Życie wśród ludzi, którzy przyjechali z całego świata, konfrontacja z różnicami była dla niego praktyczną lekcją tolerancji.

- Takiego szerokiego spojrzenia na świat można nauczyć się tylko w międzynarodowym środowisku, nie da się go porównać nawet z najbardziej kosmopolitycznymi miastami w Polsce. To kluczowa wartość, która procentuje po powrocie. Umiejętność myślenia inaczej, na przekór większości, i chociaż to trudne, w długiej perspektywie wychodzi na dobre.

Po powrocie do Polski, aby w pełni wykorzystać swój potencjał Maciej założył wspólnie z poznanym w Londynie Jackiem Ratajczakiem Fundację PLUGin - Polish Innovation Diaspora, która zrzesza Polaków i osoby związane z Polską działające w sektorze nowych technologii na całym świecie.

- Mamy świetnych specjalistów, którzy wracają do kraju, zakładają firmy, kompletują zespół, z biznesem wychodzą odważnie na międzynarodowe rynki. Korzystają z bogatej sieci znajomości, także wśród rozrzuconych po świecie Polaków. Dzięki takim “wtyczkom” są w stanie pozyskać bardzo praktyczną wiedzę dotyczącą innych rynków oraz udrożnić drogę swojemu biznesowi do globalnej ekspansji - mówi Ratajczak.

O potrzebie zatrzymania talentów w kraju rozmawiano w styczniu 2019 roku podczas spotkania Central and Eastern Europe Innovation Roundtable zorganizowanego przez Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii. Premier Morawiecki podkreślił, że Polska nie chce kolejnego drenażu mózgów i trzeba tworzyć atrakcyjne warunki do pracy w kraju. Biorący udział w spotkaniu prezes Google Sundararajan Pichai, zapowiedział, że jego firma będzie inwestować w programy i szkolenia w Europie Środkowo-Wschodniej, które pomogą w rozwoju karier i firm.

Inicjowanie przez rząd projektów z udziałem globalnych marek to jeden ze sposobów, aby podnieść atrakcyjność lokalnego rynku pracy, to także metoda, aby zachęcić do powrotu z zagranicy Polaków czy wręcz pozyskać fachowców z innych krajów.

Odgórne działania systemowe są potrzebne. Prognozy demograficzne dla Polski nie pozostawiają złudzeń. Aktualnie populacja liczy 38,5 mln. Od pięciu lat rokrocznie notowany jest ujemny przyrost naturalny. W ciągu 25 lat liczba ludności Polski zmniejszy się o 2,8 mln osób. W najbliższej perspektywie nie można spodziewać się znaczących zmian gwarantujących stabilny rozwój demograficzny - raportuje GUS. Przodujemy w statystykach europejskiej emigracji. 2,5 mln Polaków przebywało za granicą z końcem 2017 r.

Migracja tworzy nowe problemy społeczne, choć sprzyja zanikowi bezrobocia. Wyjazd za chlebem jednego z rodziców to konkretne koszty społeczne i emocjonalne, które ponoszą dzieci. Na określenie tej sytuacji kilka lat temu ukuto nowy termin - eurosieroty. W 2014 roku Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak przedstawił raport “Dziecko, rodzina i szkoła, wobec migracji rodzicielskich: 10 lat po akcesji do Unii Europejskiej”. Pierwsze opracowanie powstało już w 2008 roku, temat nie był więc nowy, podobnie jak wnioski.

Badania pokazały, że rozłąki z przynajmniej jednym z rodziców w ciągu trzech lat poprzedzających badanie doświadczyła jedna piąta uczniów. Długotrwałej rozłąki z rodzicem doświadczyło 3,2 proc. ogółu badanych uczniów. Z uwagi na krótko lub długotrwały charakter wyjazdów brak precyzyjnych statystyk, ale dzieci w żyjących niepełnych rodzinach może być nawet 200 tys. Jak mówiła w Polskim Radiu Dorota Zawadzka, społeczna doradca Rzecznika Praw Dziecka, słowo "eurosierota" to dobrze brzmiący marketingowy chwyt. Lepiej jednak mówić, że to dzieci z tzw. rodzin "transnarodowych". Nie zawsze są biedne i skrzywdzone.

Jednocześnie zaczynamy dostrzegać lustrzane zjawisko - samotnych rodziców, którzy z poświęceniem wspierali kariery swoich dzieci, aby mogły wyjechać za granicę. Wyjazd na zagraniczne studia, a potem prestiżowa praca to ukoronowanie długiego procesu, na którym zależy samym zainteresowanym i ich rodzinom.

Ale czy nie będziemy mieć wkrótce do czynienia z nasilającym się na naszych oczach zjawiskiem samotnych rodziców? Czy przypadkiem syndrom pustego polskiego gniazda nie stanie się dwuznacznym symbolem - oznaką życiowego sukcesu zdolnych jednostek i jednocześnie symboliczną porażką Polski, z jej systemem edukacji i przestarzałym rynkiem pracy?

Czy sukces dzieci nie stanie się słodko-gorzką porażką rodziców, którzy inwestowali w dzieci, by mogły skorzystać z nowocześniejszych metod nauki i przyjaznego rynku pracy. Czy to cywilizacyjny znak czasów czy chwilowy trend?

Aktualnie o emigracji myśli niecałe 12 proc. Polaków. To najmniejsza wartość w historii badań. Ale rozważają ją głównie osoby w wieku 18-24 lata i 35-44 lata - czytamy w zrealizowanym przez Work Service raporcie "Migracje zarobkowe Polaków". W wyjazdach pomaga niezła znajomość angielskiego. Jak wynika z rankingu EF English Proficiency Index, zajmujemy 13. miejsce wśród 88 krajów świata. Najlepiej radzą sobie właśnie osoby młode, a warszawiacy nie ustępują rówieśnikom z innych europejskich stolic.

Pokolenie Zet nie ma kompleksów, rywalizując o stypendia czy miejsca na najlepszych światowych uczelniach. Zawodowa mobilność i migracje wpisały się na dobre nie tylko w Polski krajobraz, są wyzwaniem i szansą na skok rozwojowy dla innych krajów. Kanada, której populacja zbliżona jest do Polski, otwarta jest na emigrantów i do 2021 roku zapowiada przyjęcie miliona kolejnych osób.

Politycy i biznes przypominają, że motorem gospodarczego wzrostu są innowacje, ale do nich potrzebujemy ludzi z praktycznym wykształceniem i bagażem doświadczeń, gotowych do ryzyka i otwartych na różnorodność.

Czy w tej sytuacji nie warto zachęcać młodych Polaków, aby wyjeżdżali na studia, do pracy, ale później wracali, bo właśnie polski rynek szczególnie doceni ich kompetencje.

- Bardzo dużo ludzi wraca po studiach do Polski i nie słyszałam, żeby ktoś żałował. Pracodawcy preferują pracowników z zagranicznym dyplomem, a branże konsultingowe rekrutują ich jeszcze w trakcie studiów - podkreśla Olga Siczek, która studiowała w Londynie, a po powrocie założyła Elab Education Laboratory.

- Dyplom brytyjskiej uczelni daje przewagę, a najlepsze europejskie uczelnie są w Wielkiej Brytanii. Studia za granicą otwierają głowę, ich absolwenci mogą spełniać marzenia. Dziś nie warto przywiązywać się do jednego planu na życie - dodaje.

Młodzi jak mantrę powtarzają hasło, że granice istnieją tylko w głowie. To prawda! Dlatego potrzebujemy pozytywnych przykładów osób, które taką granicę przekroczyły - zdobyły stypendium, dostały się na prestiżowe studia, otrzymały pracę w wymarzonym miejscu. Dla nich pierwszym krokiem na drodze do sukcesu był właśnie wyjazd na studia za - prawdziwą - granicę.

Autor: Emilia Łosiewicz, Head of Growth w Elab Education Laboratory

Masz newsa? Pisz na dziejesie.wp.pl